Próbny egzamin ósmoklasisty z matematyki 2024 już w poniedziałek 22.04

- Matematyka
- Fizyka
- Chemia
- Biologia
- Technika
- Przyroda
Egzaminy
- Ósmoklasiści
- Maturzyści
Inspiracje
Współpraca
FAQ
Pi-stacja Україна

Fundacja Katalyst Education, twórca Pi-stacji, jest organizacją pożytku publicznego. Możesz wesprzeć nas przekazując swój 1,5% podatku lub darowiznę. WPŁAĆ KRS:0000558853

Cukry złożone

Biologiczne związki organiczne

Kwasy tłuszczowe 09:21
Tłuszcze 10:10
Aminokwasy, tworzenie białek 08:24
Badanie właściwości białek 06:49
Cukry proste i dwucukry 08:43
Cukry złożone 07:34
WYZWANIE ① Biologiczne związki organiczne 15:00
WYZWANIE ② Biologiczne związki organiczne 15:00
WYZWANIE ③ Biologiczne związki organiczne 15:00

Google Classroom Microsoft Teams

Newsletter

Z tego filmu dowiesz się:

czym są wielocukry i jakie związki do nich zaliczamy,
gdzie występuje skrobia, celuloza, glikogen,
jak można wykryć cukry złożone,
jakie są właściwości polisacharydów.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja:

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Czy wiesz, co jest najbardziej rozpowszechnionym węglowodanem na świecie? Zgadujesz, że celuloza? Masz rację. W końcu świat jest pełen roślin. Ale pewnie nie zgadniesz że druga co do ilości jest chityna. To główny składnik ścian komórkowych grzybów i pancerzyków stawonogów w tym również owadów. Z niej także zbudowane są dzioby ośmiornic czy łuski ryb. Dzięki swoim właściwościom i dostępności chityna jest wykorzystywana jako nietoksyczny nawóz, dodatek do żywności i emulgator. To dzięki niej bita śmietana i krem nie rozwarstwiają się. W medycynie stosuje się chitynowe nici chirurgiczne, które ułatwiają gojenie ran chitynowe suplementy pomagają zaś obniżać wchłanianie cholesterolu z pożywienia. Czy myślisz, że wszystkie cukry są słodkie? Żeby się o tym przekonać najlepiej przeprowadźmy eksperyment. Ale najpierw określmy o jakich cukrach mówimy. W innym filmie tej playlisty opowiadaliśmy już o cukrach, które jak najbardziej są słodkie tak, jak cukier w cukierniczce. Są jednak związki, które zaliczamy do cukrów choć w ogóle nie przypominają cukru z torebki. W dzisiejszej lekcji zajmiemy się kilkoma z nich Na pierwszy ogień pójdzie celuloza. Celuloza jest budulcem ścian komórkowych roślin, na przykład włókien drzewnych. To z niej robi się papier i ubrania. Len, bawełna czy juta to w około 90% celuloza. Zbadajmy razem niektóre właściwości tego wielocukru. Czy celuloza rozpuszcza się w wodzie? Jak to sprawdzisz? Najprościej, wkładając kawałek kartki lub ligniny do wody. Nie ma znaczenia, ciepłej czy zimnej. Niezależnie od jej temperatury celuloza się nie rozpuści. Jeśli się nie rozpuszcza to i nie będzie słodka. Dlaczego? Tego dowiesz się dokładniej na lekcjach biologii. Tu powiem ci tylko, że nasz język potrafi posmakować tylko tego, co rozpuszczalne. To też możesz sprawdzić, na przykład kładąc sobie na języku kawałek papieru. Skoro nie jest rozpuszczalna i nie jest słodka to nie wygląda na coś smacznego. Zresztą nasz organizm nie potrafi trawić celulozy, czyli rozkładać jej na przydatne nam cząsteczki glukozy. Co innego na przykład krowy. Obecne w ich żołądkach bakterie przerabiają niestrawne na strawne dzięki enzymom. Dlatego roślinożercy mogą żyć trawą a pozbawione takich użytecznych bakterii zwierzęta, w tym i my, nie. Chemicy potrafią rozkładać celulozę specjalnym odczynnikiem Sporządzanym z wodorotlenku miedzi i amoniaku. Proces ten jest wykorzystywany między innymi przy produkcji sztucznego jedwabiu. Drugim wielocukrem, którym się zajmiemy będzie skrobia. Możemy ją znaleźć w zbożach, ziemniakach i innych warzywach. Stanowi materiał zapasowy roślin. To z niej składa się na przykład mąka i ta zwykła, i ta ziemniaczana. Jak myślisz, czy ona w wodzie się rozpuszcza? Skrobia w zimnej wodzie się nie rozpuszcza tak, jak celuloza, ale z gorącą wodą tworzy kleik taki, jaki możesz dodać do kojącej kąpieli albo zrobić kisiel. Czy jest słodka? Sprawdź to, żując biały chleb albo bułkę. Jaki smak czujesz? Jeśli chleb nie był dosładzany, a bywa na przykład karmelem, to na początku nie będzie słodki, ale stanie się taki w miarę żucia. To efekt działania enzymu trawiennego, ptialiny która rozkłada skrobię w ustach na prostsze cukry. Tak więc można powiedzieć, że sama skrobia jako taka, słodka nie jest. W przeciwieństwie do celulozy, nasz organizm umie ją jednak rozkładać do słodkiej glukozy nie tylko w ustach, ale i w jelitach. Chętnie jemy więc bułki, ciastka czy makarony bo możemy z nich czerpać energię. Skrobia i celuloza to niejedyne wielocukry z jakimi możesz się spotkać na co dzień. O chitynie mówiliśmy na samym początku tego filmu. Przykładem wielocukru, który masz w sobie jest glikogen - cukier przechowujący "na potem" energię w wątrobie i mięśniach. Podobnie jak skrobia, glikogen składa się z bardzo wielu cząsteczek glukozy która jest niezbędna każdej komórce. Mięśnie są jednak samolubne. Nie udostępniają zapasów innym tkankom. Tylko wątroba dzieli się glikogenem z tymi którzy w danej chwili potrzebują energii. W tym celu najpierw przerabia go na łatwo dostępną glukozę. Cukry złożone, inaczej wielocukry, zawierają w swoich cząsteczkach nawet do kilku tysięcy cukrów prostych, takich jak glukoza. Czas na eksperyment. Sprawdzimy w których produktach spożywczych, jakie codziennie widzisz na talerzu, jest skrobia. Potrzebny nam do tego będzie płyn Lugola albo jodyna, jaką możesz znaleźć w domowej apteczce albo kupić w aptece. Podpowiem ci jak ujawnić skrobię w ziemniakach i mące. Ziemniaka przekrój na pół a na przekrojoną powierzchnię kapnij kroplę jodyny. Co się stanie? Powierzchnia ziemniaka pod wpływem jodyny zaczęła zmieniać barwę. Stała się fioletowo-czarna. Ten piękny, nasycony kolor wskazuje na obecność kompleksu jodoskrobiowego a pośrednio na obecność skrobi. To samo stanie się z mąką. W miejscu nakapania jodyny zmieni barwę na fioletową. Jeśli udało ci się przy pomocy jodyny znaleźć inne domowe źródła skrobi napisz nam o tym w komentarzu. Cukry złożone są zbudowane z wielu cząsteczek cukrów prostych. Przykłady cukrów złożonych to skrobia celuloza, chityna i glikogen. Podejrzewam, że po spróbowaniu papieru masz spory niedosmak. Na szczęście na stronie pistacja.tv znajdzie się kilka smaczniejszych kąsków.

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Doświadczenia: Zofia Borysiewicz, Angelika Apanowicz

Animacja: Patrycja Ostrowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

Pi-stacja jest otwartym zasobem edukacyjnym stworzonym przez fundację Katalyst Education, który realizuje Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ: 4. Dobra Jakość Edukacji oraz 10. Mniej Nierówności.

O projekcie
Ile kosztuje Pi-stacja?
Często zadawane pytania

Kontakt
Zapisz się na newsletter
Współpracuj z nami
Zobacz, jak możesz nam pomóc

Fundacja Katalyst Education
Polityka prywatności