Na pewno zdarzyło Ci się napotkać na łące piękny, nieznany Ci kwiat albo dostrzec barwnego ptaka. Kiedyś, żeby się dowiedzieć do jakiego gatunku należy, trzeba było przekopywać się przez zielniki albo atlasy ze zdjęciami lub rycinami. Dziś wystarczy zrobić zdjęcie tego, co chcesz zidentyfikować, oczywiście powinno zawierać jak najwięcej szczegółów, a potem wysłać je na specjalną aplikację, taką jak 'obiektyw Google', 'Flora incognita', 'Bird ID' 'Na grzyby' czy 'Plantnet'. Jeśli słyszysz ptasi śpiew, jego autora pomaga zidentyfikować na przykład BirdNet. W sieci istnieje też wiele serwisów-leksykonów pomagających zaklasyfikować dany organizm na podstawie jego cech. Wystarczy zaznaczać je po kolei w okienkach a komputer przeanalizuje związki między nimi i wypluje prawidłowe oznaczenie. Twoi dziadkowie, a nawet rodzice nie mieli tak łatwo. Pomyśl o tym, oglądając nasz film. Pewnie wiesz, czym jest drzewo rodowe inaczej genealogiczne. Zaczyna się od jakiegoś zamierzchłego przodka z Twojej rodziny, na przykład praprapradziadka ze strony matki. Takie drzewo rozgałęzia się w kolejnych pokoleniach mniej lub bardziej, zależnie ilu potomków miały poszczególne prababcie babcie, dziadkowie, wujkowie czy ciotki i Twoi rodzice też. Na jednej z gałązek jesteś także Ty, a jeśli będziesz mieć dzieci, to one staną się kolejnymi gałązkami rodowego drzewa. Wygląda skomplikowanie, prawda? A pomyśl, że to tylko rozpisanie pokrewieństwa w jednej rodzinie. Gdybyśmy chcieli opisać pokrewieństwo wszystkich istniejących i wymarłych gatunków organizmów żywych takie graficzne ujęcie byłoby bardzo skomplikowane i nieczytelne. Trudno byłoby się połapać kto jest czyim wujkiem i kto pochodzi od tej, a nie innej babci. Jeśli jeszcze nie udało Ci się obejrzeć filmu o systematyce i porządkowaniu organizmów to koniecznie się z nim zapoznaj, bo w tej wideolekcji zajmiemy się już konkretami. Najpierw dokładnie Ci wyjaśnię, czym jest klucz do porządkowania organizmów i jak się nim posługiwać. Już sama nazwa mówi: klucz otwiera zamki to znaczy, że gdy użyjemy właściwego zaprowadzi nas w końcu do celu czyli pozwoli zidentyfikować organizm. Klucze do oznaczania organizmów zawierają krótkie opisy ich charakterystycznych cech. Cechy te mają przypisane numery. Kolejne wybory zostawiają nam coraz mniej możliwości, bo wybierając jedną z dwóch opcji, razem z drugą odrzucamy wiele organizmów. W coraz bardziej szczegółowych piętrach klucza pojawiają się opisy bardziej unikalnych cech, co ostatecznie prowadzi Cię do przyporządkowania organizmu do konkretnego gatunku. Prześledźmy razem taki przykładowy klucz. Pamiętaj, posługując się tym typem klucza musisz przechodzić punkt po punkcie i zawsze wybierać jedną z dwóch możliwości. Wówczas wybrana liczba odsyła Cię do kolejnej cechy lub zestawu cech. Zaczynamy! W lesie spotykasz drzewo iglaste. Chcesz się dowiedzieć co to za gatunek. Przyglądasz się szyszkom. Jeden A: szyszki stojące, skierowane ku górze, idziesz do dwójki. Jeden B: szyszki zwisające, skierowane w dół idziesz do trójki. Widzisz, że szyszka ewidentnie wisi więc wybierasz 1 B, a to kieruje Cię do trójki. Tu mamy dwie opcje: 3 A: szyszki walcowate wydłużone, 3 B: szyszki okrągławe, małe z rozchylonymi łuskami. Jaka jest twoja szyszka? Zdecydowanie mała i raczej okrągła więc to 3 B - sosna pospolita. Brawo! Posługując się kluczem, udało Ci się stwierdzić że spotkane drzewo to sosna pospolita. Takie porządkowanie wydaje się banalne bo przecież trudno pomylić sosnę z dębem podobnie jak widelec z łyżką, pomyślisz. Sęk w tym, że w przypadku żywych organizmów pozory często mylą. Popatrz na rekina i delfina. Na pozór wyglądają podobnie żyją w tym samym środowisku - wodzie a nawet żywią się podobnym pokarmem. Tymczasem należą do dwóch różnych dużych jednostek taksonomicznych. Rekin jest rybą, delfin - ssakiem. Klucz pozwalający na ich właściwe przyporządkowanie jest nieoczywisty choć nie musi być skomplikowany. Różniącej je cechy nie widać jednak na pierwszy rzut oka. Od bardzo dawnych czasów ludzie chcieli uporządkować otaczający ich świat i wszystko, co żyje. Tworzyli w tym celu różne systemy klasyfikacji. Już cztery wieki przed Chrystusem Arystoteles rozpoznał, podzielił na 5 klas i opisał około 500 gatunków zwierząt a jego kolega, Teofrast z Eresos wykonał podobną pracę w przypadku roślin. Te pierwsze klasyfikacje mogą się nam dziś wydawać dziwaczne, jak podział zwierząt na krwiste i bezkrwiste, czy roślin na pożyteczne i niepożyteczne. Opierały się one w dużej mierze na widocznych cechach roślin i zwierząt. Podobnym kluczem podążaliśmy identyfikując drzewo. Dziś naukowcy wiedzą o przyrodzie o wiele więcej i współczesne klucze też się zmieniają, ale my pozostańmy przy tym najprostszym. Czas na Ciebie. Posługując się podanym kluczem sprawdź, co to za zwierzę. Pierwszą rzeczą, jaką sprawdzamy będzie czy chodzi na czterech, czy dwóch łapach. Wiemy, że na czterech. Wiemy również, że ma kopyta i nie ma pazurów. A ma długie, czy krótkie uszy? Oczywiście, że długie uszy. Dlatego osioł będzie w tym miejscu. To może jeszcze jedno pytanie? Jakie cechy można zawrzeć w kluczu tak żeby pomagały przypisać zwierzę do danego gatunku? Mogą to być przykładowo: obecność włosów piór lub łusek, środowisko życia (woda lub ląd) umiejętność latania, wielkość ciała długość uszu, rodzaj zjadanego pokarmu (rośliny czy zwierzęta). Teraz samodzielnie skonstruuj prosty klucz dzięki któremu prawidłowo zaklasyfikujesz kota domowego. Dobrej zabawy! Przykładowy klucz wygląda tak, jak na planszy. Klasyfikowanie organizmów polega na ich porządkowaniu w oparciu o posiadane przez nie cechy. Do identyfikacji organizmów służą specjalne klucze do oznaczania gatunków. Pokrewieństwa bywają nieoczywiste. Pomyśl o tym i udostępnij link do tego filmu nie tylko swoim najlepszym kolegom. Zaglądaj jak najwięcej na nasz kanał. Czekamy.