Rośliny okrytonasienne
Playlista:Rośliny nasienne
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Z tego filmu dowiesz się:
- jak rozróżniać wśród okrytonasiennych rośliny zielne, krzewinki, krzewy, drzewa,
- jakie funkcje pełnią w roślinie korzeń, łodyga, liść, kwiat i owoc,
- jakie są modyfikacje korzeni, łodyg i liści u okrytonasiennych.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Lubisz czosnek? Nawet jeśli nie, to na pewno od dziadków wiesz, że jest bardzo zdrowy a z horrorów, że odstrasza wampiry. To pierwsze jest prawdą, bo czosnek jest rośliną o silnych właściwościach antybakteryjnych co oznacza, że zjedzony zabija mikroby które nas atakują. Istnienia wampirów co prawda nikt nie udowodnił ale w dawnych czasach źródłem legend o nich mogły być rozmaite choroby w tym wścieklizna. Dotknięci nią ludzie w pewnej fazie zakażenia stają się agresywni i mogą gryźć. Jednocześnie wywołujący ją wirus sprawia że zaczynają unikać wody stąd mit o odstraszającym wpływie święconej stają się nadwrażliwi na światło i zapachy a czosnek zapach ma powalający. W tej lekcji dowiesz się więcej o roślinach i ich możliwościach. Jabłka, pomarańcze, arbuzy, smaczny chlebek i ciastka, ciepłe domy i solidne podłogi... To wszystko i jeszcze o wiele więcej zawdzięczamy roślinom należącym do okrytonasiennych. To najliczniejsza i najbardziej zróżnicowana grupa roślin. Można powiedzieć, że wzięły Ziemię szturmem i podbiły każdy jej skrawek. Przystosowały się do najróżniejszych warunków. Z czego wziął się ich spektakularny sukces? Sprawdźmy. Najlepiej na przykładach. Wyjrzyj przez okno. Jeśli rośnie pod nim trawa, to właśnie patrzysz na przedstawicielkę okrytonasiennych. Jak wygląda? Ma zielone liście, zwykle długie i wąskie i korzenie, na ogół cienkie i położone płytko pod ziemią, za to bardzo rozgałęzione i splątane. Ma też łodygę, choć czasem trudno ją dostrzec. Jeśli jednak uświadomisz sobie, że trawą jest każde zboże: żyto pszenica, jęczmień, czy owies wątpliwości znikną. Przecież słoma to właśnie wyschnięte łodygi. Zboże ma jeszcze jedną niezwykle dla nas istotną część: kłos. Kłosy to nasiona traw, ale o nasionach i wszystkim, co prowadzi do ich powstania opowiem Ci w innym filmie tej playlisty. Teraz czas poszukać innych okrytonasiennych. Znajdziesz je w parku, sadzie albo lesie. Dąb, kasztanowiec, jabłoń, to tylko kilka przykładów gatunków drzew okrytonasiennych. Co je łączy? Są długowieczne, mają gruby pień i gałęzie a na nich liście, które opadają na zimę. Mają też owoce. Zupełnie nowy wynalazek dzięki któremu nasiona mogą podróżować na duże odległości na czyjejś sierści w łapkach albo w żołądku. Piękne róże, pachnące bzy czy smaczne porzeczki, to też rośliny konkretnie krzewy, okrytonasienne. Też są wieloletnie, a od drzew odróżnia je to że nie mają jednego pnia, który się roz-gałęzia tylko wiele zdrewniałych pędów wyrastających bezpośrednio z ziemi to znaczy z bryły korzeniowej. Jeśli pędy nie są zdrewniałe i obumierają zimą a sama roślina jest raczej nieduża nazywamy ją krzewinką. W tej grupie są między innymi wrzosy czarne jagody, czy szałwia lekarska. Wśród okrytonasiennych spotykamy też mnóstwo gatunków, które żyją tylko jeden sezon. To rośliny zielne, takie jak nagietki, astry czy słoneczniki. Po wydaniu nasion cała roślina obumiera. Kolejne pokolenie wykiełkuje wiosną, z nasion. Korzeń... łodyga... liście... Pewnie nieraz już te nazwy obiły Ci się o uszy. Rośliny, które posiadają takie organy nazywamy... organowcami. Okrytonasiennym udało się jednak do perfekcji doprowadzić sztukę ich modyfikacji tak by dopasować się do warunków otoczenia. Pień eukaliptusa, pęd powoju, źdźbło żyta kulka kaktusa, to wszystko łodygi. Choć wyglądają tak różnine, każda utrzymuje roślinę oraz przesyła wodę i sole mineralne z korzeni do liści, kwiatów i owoców. Rozprowadza też po całej roślinie związki wyprodukowane w liściach, by roślina mogła rosnąć i rozwijać się, wydawać kwiaty owoce i nasiona. A skąd różnice w kształcie? Wynikają z przypisanych każdej łodydze zadań. Ta w kaktusie ma za zadanie gromadzić jak najwięcej zapasów, w tym wody na ciężkie czasy. Jest więc pękata i osłonięta grubą, zapobiegająca parowaniu skórką. Jest też zielona, bo to w niej zachodzi u tych roślin fotosynteza. Liście pełnią rolę ochroniarzy ale o nich opowiem za chwilę. Łodyga eukaliptusa wynosi gałęzie i liście do światła nawet na 100 metrów w górę a jest tak odporna, że nie straszne jej wichry i burze. Z kolei bluszcz czy powój stawia na giętkość. Jego łodyga czepna rośnie bardzo szybko i czepia się wszystkiego, co w pobliżu by zapewnić światło liściom, a kwiatom i owocom dogodne warunki do pełnienia ich funkcji. Schrup orzeszka (to też owoc!), a za chwilę opowiem Ci o przystosowaniach liści i korzeni okrytonasiennych. Gdy słyszysz słowo "liść" pewnie staje Ci przed oczyma liść dębu klonu, albo kasztanowca. Płaski, żyłkowany, w sezonie zielony. Taka budowa wynika z funkcji jaką pełnią te liście. Są przystosowane do prowadzenia fotosyntezy. Film o tym zjawisku jest częścią innej naszej playlisty. Nie każdy liść wygląda jednak w taki sposób. Cierń kaktusa służy głównie do obrony rośliny przed zjadaniem przez łakomych roślinożerców a grube, mięsiste i zupełnie nie zielone łuski cebuli, to też liście, tyle że pełniące głównie funkcję spichrzową. Gromadzą w sobie zapasy składników odżywczych na czarną godzinę. Szeroki na 4 metry talerz wiktorii królewskiej może utrzymać ciężar człowieka a jest wypełniony tkanką miękiszową która gromadzi powietrze, co pozwala takim liściom unosić się na powierzchni wody mimo ich dużej masy. Tylko w ten sposób mogą prowadzić efektywną fotosyntezę, bo w wodzie światło jest szybko pochłaniane i nie dociera na większe głębokości. Rośliny wodne nie muszą się o wodę martwić. Pozyskują ją liście i łodygi, dlatego korzenie są mizerne i służą tylko do przytrzymania rośliny w dnie rzeki czy jeziora. Podobną funkcję pełnią korzenie przybyszowe bluszczu. Jeśli zdarzyło ci się widzieć stary mur albo ścianę porośniętą takim bluszczem przyjrzyj mu się bliżej. Dostrzeżesz, że przylega do cegieł maleńkimi chwytnikami, i to dzięki nim może się wspinać po pionowych powierzchniach nawet na kilkanaście metrów w górę. W glebie bluszcz utrzymuje jednak system normalnych korzeni, transportujących wodę z solami mineralnymi. Jeszcze potężniejszy jest system korzeniowy dużych drzew, który sięga nieraz i kilkanaście metrów w głąb ziemi, by dotrzeć do zgromadzonej tam wody i efektywnie przekazywać ją razem z solami mineralnymi do nadziemnych części rośliny. Korzenie są długie, grube i mocne. Muszą przecież utrzymywać dużą roślinę w glebie tak, by się nie przewróciła pod naporem wiatru czy ciężarem liści. Jeśli uważnie oglądasz, bez problemu wymienisz 3 funkcje liści u okrytonasiennych. Powinny się wśród nich znaleźć: fotosyntezująca, obronna i spichrzowa. To może jeszcze jedno zadanie? Przyjrzyj się tym trzem roślinom i wskaż na nich korzeń, łodygę i liście. Masz tak samo, jak ja? Gratulacje! Rośliny okrytonasienne to najbardziej zróżnicowana grupa roślin wśród których wyróżniamy: drzewa, krzewy krzewinki, rośliny zielne. Okrytonasienne są organowcami. Mają korzenie, łodygi i liście, które mogą ulegać różnym modyfikacjom w związku z przystosowaniem do środowiska życia. Oglądając ten film, pewnie przyszła Ci ochota na jabłko albo sezamka. Zanim sięgniesz po przekąskę daj okrytonasiennym łapkę w górę. Wiesz, że są tego warte.
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
