Z tego filmu dowiesz się:

  • jakie jest środowisko życia, cechy morfologiczne i tryb życia parzydełkowców,
  • jakie gatunki są przedstawicielami parzydełkowców oraz jakie są cechy wspólne tej grupy zwierząt,
  • jakie jest znaczenie parzydełkowców w przyrodzie.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Wy tego jeszcze nie czujecie, ale wierzcie mi większość dorosłych, choć raz na jakiś czas wzdycha: "Ach, gdyby tak można znów stać się dzieckiem!" Utopia? Nie dla każdego. Okazuje się, że istnieje na tym świecie gatunek meduz, który może wracać do dzieciństwa nawet kilkanaście razy a przez to w zasadzie nigdy nie umrzeć. Meduzy te normalnie przechodzą ze stadium larwy, zwanego polipem, do wolno pływającej w morskiej toni, meduzowatej formy dojrzałej. W razie zagrożenia meduza może wrócić do stadium polipa. Jej zwyczajne, dojrzałe komórki potrafią zmieniać swoją rolę a przy tym się odnawiają. Można powiedzieć, że meduza ta ma wbudowaną fontannę młodości. Jeśli jeździsz latem nad morze niemal na pewno widujesz pływające w morskiej toni, albo wyrzucone na piasek chełbie - nasze rodzime meduzy. Kształtem przypominają one otwartą parasolkę albo dzwon, którego średnica może być kilkumilimetrowa, ale i mierzyć nawet 40 cm. Są też niemal przezroczyste. Nic dziwnego - ich ciało składa się w 98% z wody. Jedynym barwnym elementem są narządy płciowe: u samców białe u samic różowe lub pomarańczowe. Oprócz nich chełbia może się chełbić a raczej chełpić, zestawem pokrytych parzydełkami ramion, które pomagają jej utrzymać się w wodnej toni i naganiają pokarm. To od parzydełek wzięła się nazwa całej grupy: parzydełkowce. Dzięki komórkom parzydełkowym mogą one się bronić przed drapieżnikami, a także obezwładniać swoje ofiary. Parzydełka zawierają jad. Na szczęście dla nas, jad chełbi nie zagraża tak dużym stworzeniom, jak człowiek ale nie wszystkie meduzy są tak niegroźne. Jad występującej u wybrzeży Australii osy morskiej jest 300 razy silniejszy od jadu kobry, a każdy z jej kilkumetrowych czułków ma w sobie wystarczająco dużo toksyny, by zabić 60 osób. Poza swoją parzydełkową bronią meduza to dość prosty organizm. Jej ciało składa się z dwóch warstw komórek które tworzą tkanki. Nie ma układu oddechowego krwionośnego ani wydalniczego. Wymiana gazowa zachodzi całą powierzchnią ciała. Nie ma też ośrodkowego układu nerwowego ale posiada komórki nerwowe łączące się wypustkami. Ma także komórki nabłonkowo-mięśniowe które pozwalają jej się poruszać choć nie tworzą mięśni. Trochę lepiej jest z układem pokarmowym który stanowi obszerna jama chłonąco-trawiąca. To od niej pochodzi inna nazwa tej grupy zwierząt: jamochłony. Jama ta ma tylko jeden otwór, umieszczony na spodniej stronie ciała i otoczony ramionami. Tędy meduza pobiera pokarm i wydala niestrawione resztki. Gęba służy meduzom także do poruszania się. Zasysają nią wodę do jamy chłonąco-trawiącej a następnie gwałtownie ją wyrzucają co powoduje odrzut osobnika w przeciwnym kierunku. Skąd się biorą meduzy? Tego dowiesz się po orzeszku. Patrząc na świat wokół nas, można dostrzec że są zwierzęta, których potomstwo jest pomniejszoną kopią dorosłych. Koty rodzą małe kotki, a króliki małe króliczki. Ale są i takie, u których kolejne pokolenie zupełnie nie przypomina rodziców. Przynajmniej na początku. Weźmy na przykład motyla i gąsienicę. Meduzom bliżej do tych drugich. U większości parzydełkowców nie powstają one z rodzicielskich meduz, lecz z polipów. Nie, nie tych w nosie. Polip jamochłona wygląda jak worek przytwierdzony do podłoża stopą bo tak nazywa się ta część jego ciała. Na przeciwległym końcu znajduje się otwór gębowy otoczony wieńcem ramion. Dorosłe polipy na ogół rozmnażają się bezpłciowo, przez pączkowanie. U wielu gatunków, na przykład u naszej stułbi pospolitej, osobnik potomny oddziela się od osobnika macierzystego i zaczyna samodzielne życie. U innych zostaje zrośnięty z macierzystym tworząc kolonię, która rozrasta się przez pączkowanie kolejnych polipów. Mamy tu też do czynienia z ciekawym sposobem rozmnażania bezpłciowego zwanym strobilizacją. To wygląda jak odcinanie, jedna po drugiej talerzykowatych, młodych meduzek. Są wśród nich samce i samice. Gdy podrosną, uwalniają do wody komórki rozrodcze, a więc zapłodnienie jest zewnętrzne. W jego wyniku powstają orzęsione larwy które po pewnym czasie osiadają na dnie zbiornika i przekształcają się w polipy a cały cykl przemian pokoleń zaczyna się od początku. Choć o polipach mówimy, że są to formy osiadłe, są wśród nich akrobaci którzy potrafią przemieszczać się po dnie zbiorników wodnych na spore odległości krocząc lub koziołkując. Parzydełkowce żyją we wszystkich strefach klimatycznych. Większość gatunków - w wodach słonych. Mogą żyć pojedynczo, jak ukwiały tworzyć kolonie pływające jak żeglarz portugalski mogą też tworzyć osiadłe kolonie jak większość gatunków polipów. W takich zespołach osobniki po podziale nie oddalają się od siebie i specjalizują się w wykonywaniu różnych funkcji. Na przykład jedne zajmują się odżywianiem a inne rozmnażaniem. Wiele parzydełkowców pełni ważną rolę w ekosystemach, jako pokarm innych zwierząt. Na przykład chełbie to znaczący element diety dużych morskich żółwi. Szczególne znaczenie w przyrodzie mają polipy tworzące rafy koralowe. Jako jedyne z tej grupy zwierząt wytwarzają twarde, wapienne szkielety. Po ich śmierci szkielet pozostaje po czym opada na dno tworząc rafy koralowe. Z upływem czasu rafa może powiększać się tak bardzo, że wypiętrza się ponad powierzchnię wody. Rafy koralowe są środowiskiem życia dla licznych gatunków bajecznie kolorowych ryb skorupiaków, ślimaków, rozgwiazd i jeżowców oraz glonów i pierwotniaków. Szkielety koralowców, zwłaszcza korala szlachetnego są materiałem do produkcji biżuterii. Parzydełkowce są bardzo wrażliwe na zmiany temperatury i zakwaszenia oraz zasolenia wody. Są więc biologicznymi wskaźnikami jej jakości. Eksperci przestrzegają, że dalszy wzrost temperatury oceanów sprawi, że wyginą niemal wszystkie koralowce. Parzydełkowce to zwierzęta wodne. Żyją w wodach słonych i słodkich. Mogą występować w postaci osiadłego polipa i wolno pływającej meduzy. Posiadają komórki parzydełkowe. Mają jamę chłonąco-trawiącą. Prowadzi do niej otwór pełniący funkcję gęby i odbytu. Rozmnażają się płciowo lub bezpłciowo przez pączkowanie lub podział. W tym filmie poznaliśmy parzydełkowce. Urocze zwierzątka, choć raczej do oglądania z oddali. Chcesz poznać inne bezkręgowce? Koniecznie obejrzyj pozostałe filmy z tej playlisty.

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Angelika Apanowicz

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Dobrawa Szlachcikowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Montaż: Dobrawa Szlachcikowska

Animacja: Dobrawa Szlachcikowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Tony Wills (CC BY-SA 4.0)
Autor nieznany (Domena publiczna)
cottonbro (Licencja Pexels)
lucdecleir (Licencja Pixabay)
Luc Viatour (CC BY-SA 3.0)
Hans Hillewaert (CC BY-SA 4.0)
Andreas Augstein (CC BY 3.0)
Guido Gautsch (CC BY-SA 2.0)
Clker-Free-Vector-Images (Licencja Pixabay)
TydeNet (CC BY-SA 3.0)
Mariana Ruiz Villarreal and LadyofHats (Domena publiczna)
FlickrVideos (Licencja Pixabay)
Vova Krasilnikov (Licencja Pexels)
Zina Deretsky (Domena publiczna)
Tsuyoshi MOMOSE (CC BY-SA 4.0)
Chris Munnik (2) (Licencja Pexels)
Tombernardo98 (CC BY-SA 4.0)
Attrattorestrano (CC BY-SA 3.0)
Rebecca R. Helm na podstawie pracy Denis Riek (CC BY-SA 4.0)
Nick Hobgood (CC BY-SA 3.0)
BennySnuba (Licencja Pixabay)
Tom Fisk (Licencja Pexels)
Mark A. Wilson (Domena publiczna)
Hassas_Arts (Licencja Pixabay)
ascione (Licencja Wolnej Dokumentacji GNU)
H. Zell (CC BY-SA 3.0)
Rasty (Licencja Pixabay)
Mikhail Nilov (Licencja Pexels)
brgfx (Licencja Freepik)
Gustavo Fring (Licencja Pexels)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg