Z tego filmu dowiesz się:

  • jakie jest środowisko życia, cechy morfologiczne oraz tryb życia skorupiaków,
  • jakie cechy adaptacyjne umożliwiają skorupiakom opanowanie różnych środowisk,
  • jakie są cechy wspólne skorupiaków,
  • jakie jest znaczenie skorupiaków w przyrodzie i dla człowieka.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Jeśli jesteś bezbronny i smaczny wielu na ciebie poluje. Fajnie byłoby stać się niewidzialnym, prawda? Ideę tę realizuje pewien nieduży skorupiak. Zamieszkuje otwarte wody oceanu gdzie brak kryjówek, w których można by się zaszyć, a przy tym może mieć nawet 18 cm długości, więc w porównaniu z mniejszymi kuzynami trudno by go przeoczyć. Stał się zatem doskonale przezroczysty a jedyną widoczną częścią jego ciała są pomarańczowe siatkówki dużych pojedynczych oczu. Same oczy są zwrócone ku górze. Pewnie po to, by wypatrywać potencjalnych drapieżników. O innych ciekawych skorupiakach dowiesz się z tego filmu. Idzie rak nieborak, jak uszczypnie, będzie znak. Znasz ten rymowankę? To wiesz, że z tym znakiem to raczej bajka. Przynajmniej jeśli chodzi o występujące w naszych wodach od wieków raki rzeczne zwane też szlachetnymi. Krzywdy nam nie zrobią, bo nie dość że są nieduże - tak do 20-25 cm długości to jeszcze do tego ich szczypce nie domykają się do końca. Bez obaw poznamy więc nieco bliżej to ciekawe zwierzę. To dość typowy przedstawiciel skorupiaków. Życie spędza w słodkiej wodzie. Jego ciało składa się z głowotułowia i odwłoka. W przedniej części głowotułowia można dostrzec umieszczone na giętkich słupkach oczy. Poniżej nich znajdują się dwie pary czułków służących do odbierania bodźców dotykowych a jeszcze niżej dwie pary mocnych szczęk którymi rak rozdrabnia pożywienie rośliny wodne i drobne zwierzęta w tym inne skorupiaki, a także padlinę. Stąd nazywany bywa czyścicielem wód. Jak większość skorupiaków rak oddycha skrzelami, które mieszczą się w komorach skrzelowych pod grzbietową częścią pancerza. Głowotułów wyposażony jest w 5 par odnóży krocznych, z których pierwsza jest u raka przekształcona w duże szczypce i nie służy do chodzenia. Można więc powiedzieć, że rak porusza się na ośmiu pozostałych, ale to nie cała prawda. Ma jeszcze odnóża odwłokowe - aż 14 par. Mogą wspomagać pływanie, a u samic służą też do podtrzymywania jaj i młodych raczków. A co z powiedzeniem, że rak chodzi wspak? Cóż, używając odnóży krocznych chodzi po dnie głównie w przód albo w bok ale w sytuacji zagrożenia podwija ogon a w zasadzie zakończony płetwą odwłok pod siebie, w jak najbardziej dosłownym sensie i wtedy ten ogon daje mu szybki napęd do tyłu. Przed orzeszkiem mówiliśmy, że rak rzeczny ma w swoim zwierzęcym jadłospisie także inne skorupiaki. Są one z reguły bardzo małe i tworzą zawieszony w toni wodnej tak zwany plankton. W naszych wodach popularne są rozwielitki oczliki i kiełże. Możesz je znać, jeśli Ty lub ktoś z Twoich znajomych ma akwarium bo te zwierzęta stanowią pokarm dla ryb akwariowych. Takie maluchy stanowią większość skorupiaków. Opisano do tej pory ponad 70000 gatunków należących do tej grupy zwierząt. Lądy podbiły jednak tylko większe skorupiaki którym trudniej wyschnąć, bo podobnie jak nasz rak są okryte grubym i twardym pancerzem. Spójrz na planszę. Uda Ci się rozpoznać kraba, langustę i homara? Jeśli tak, brawo Ty! To kumple raka. Langusty i homary żyją w wodzie ale dla wielu krabów domem jest ląd. Wszystkie uznawane są za przysmak Nie tylko przez ludzi, ale i wiele zwierząt więc niestety ich liczebność spada. Tak jest na przykład z największymi stawonogami: krabami-pająkami, których rozpiętość odnóży może sięgać 3 metrów. Wśród skorupiaków są również gatunki osiadłe. To na przykład spotykane w Bałtyku pąkle czy tropikalne kaczenice, których ciała okryte są pancerzem zbudowanym z wapiennych płytek. Warto tu wspomnieć, że osiadłe skorupiaki są w przeciwieństwie do większości mobilnych gatunków, obojnakami, choć preferują zapłodnienie krzyżowe. Cóż, gdy nie ma się możliwości ruchu lepiej nie liczyć zbytnio na szczęśliwy traf który przywiedzie w pobliże inne pąkle. Skorupiaki żyją od kilku dni do kilkunastu lat a homary mogą nawet przekroczyć czterdziestkę. Różnorodność form to również pełen wachlarz opcji zdobywania pokarmu. Skorupiaki mogą być drapieżnikami i aktywnie polować na swoje ofiary. Przykładem pancernego drapieżcy są kraby i homary. Mogą też żywić się głównie martwymi szczątkami, tak roślin, jak i zwierząt. Jeszcze inne, takie jak kryl czy osiadłe pąkle są głównie filtratorami, czyli pobierają składniki pokarmowe filtrując opływającą je wodę. Liczne gatunki bytują na skórze dużych morskich ssaków: wielorybów, delfinów i morświnów, ale nie wyrządzają im krzywdy. Wręcz przeciwnie, oczyszczają je z alg i martwego naskórka. Są wreszcie wcale nie fajne gatunki pasożytnicze, żerujące na rybach i małżach a także na innych skorupiakach na przykład krabach. Skorupiaki planktoniczne jak rozwielitki czy oczliki a także tworzący wielkie ławice kryl to źródło pokarmu dla wielu gatunków ryb ptaków i ssaków. Drapieżne skorupiaki, jak raki, kraby czy homary, regulują liczebność zwierząt wodnych, głównie mięczaków owadów i ich larw, innych skorupiaków a także narybku. Raki, krewetki, homary czy langusty są cenione ze względu na swoje walory smakowe i często konsumowane zwłaszcza w rejonach nadmorskich. Za niektóre odmiany barwne homara ludzie są skłonni zapłacić kilkadziesiąt tysięcy dolarów. Ech! Poza wybrzeżem owoce morza stanowią zresztą dość drogi delikates. A to dlatego, że nadają się do zjedzenia w zasadzie tylko w ciągu 48 godzin od wyciągnięcia ich z wody, a szybki transport na duże odległości, to kosztowna sprawa. Jednym ze skorupiaków lądowych jest stonoga. Żywi się szczątkami roślin i zwierząt. Zamieszkuje wilgotne, ciemne środowiska. Można ją spotkać w piwnicach opuszczonych domostwach, pod korą drzew. Ale czy jej nazwa jest adekwatna do liczby odnóży krocznych? Zatrzymaj film i policz czy faktycznie jest ich aż sto? Na pewno nie. Jeśli udało ci się naliczyć tylko 14 odnóży krocznych - brawo! Tyle ma ich ta stonoga. Skorupiaki należą do stawonogów. Posiadają twardy pancerz z chityny wysycony solami wapnia. Mają do kilkunastu par odnóży położonych na głowotułowiu i odwłoku. Większość gatunków żyje w wodzie. Oddychają zwykle za pomocą skrzeli. Przedstawicielami skorupiaków są: rak, homar, krab, rozwielitka i oczlik. Jeśli spodobały ci się różnorakie, opancerzone zwierzaki, niekoniecznie jako wizja posiłku polub ten film i nie zapomnij o subskrypcji.

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Angelika Apanowicz

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Małgorzata Załoga

Grafika podsumowania: Anna Bednarek

Materiały: Anna Bednarek

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Montaż: Anna Bednarek

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Kārlis Kalviškis (CC BY-SA 4.0)
Soumen59 (Licencja Pixabay)
Kelly (Licencja Pexels)
Dragon187 (CC BY-SA 3.0)
Jan Kepič (CC BY 3.0)
Kmeel_Stocka (Licencja Pixabay)
Matthias_Groeneveld (Licencja Pixabay)
Yan002505 (Licencja Pixabay)
Uwe Kils (CC BY-SA 3.0)
Aneta Pawska (CC BY 4.0)
Andrew Butko (CC BY-SA 3.0)
Anatoly Mikhaltsov (CC BY 4.0)
Rob Cruickshank (CC BY 2.0)
olia danilevich (Licencja Pexels)
Anastasia Shuraeva (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
Engin Akyurt (Licencja Pexels)
Kmeel Stock (Licencja Pexels)
Taryn Elliott (Licencja Pexels)
JAN N G U Y E N (Licencja Pexels)
Uwe Kils (CC BY-SA 3.0)
brian.gratwicke (CC BY 2.0)
Kelly (Licencja Pexels)
Parc naturel régional des Vosges du Nord (CC BY-SA 3.0)
Yuriy Kvach (CC BY-SA 4.0)
Pixabay (Licencja Pexels)
Vadi's View Photography (Licencja Pexels)
Ruvim Miksanskiy (Licencja Pexels)
Kindel Media (Licencja Pexels)
Magda Ehlers (Licencja Pexels)
Kils (CC BY-SA 4.0)
NOAA's National Ocean Service (Domena publiczna)
Paul Hebert (CC BY 2.5)
Rob Cruickshank (CC BY 2.0)
Jay Nadeau, Chris Lindensmith, Jody W. Deming, Vicente I. Fernandez, and Roman Stocker. Image courtesy of David Liittschwager (CC BY-SA 4.0)
Michal Maňas (CC BY 2.5)
Smrithy Raj (CC BY-SA 4.0)
Cat is so nice (CC BY 3.0)
cottonbro (Licencja Pexels)
Magda Ehlers (Licencja Pexels)
Lycaon (Hans Hillewaert) (CC BY-SA 4.0)
Baspereira (CC BY-SA 3.0)
Cody Logan (CC BY-SA 4.0)
brewbooks (CC BY-SA 2.0)
Matthieu Sontag (CC BY-SA 4.0)
Stichting Natuurbeelden (CC BY-SA 3.0)
Dmitry89 (CC BY-SA 3.0)
Dmitry89 (CC BY-SA 3.0)
Viktorija M (CC BY 3.0)
Georges Jansoone (CC BY-SA 3.0)
Vengolis (CC BY-SA 3.0)
Dûrzan cîrano (CC BY-SA 3.0)
Krzysztof Lewiński (CC BY 3.0)
Taryn Elliott (Licencja Pexels)
brgfx (Licencja Freepik)
macrovector (Licencja Freepik)
Dimitri Baret (Licencja Pexels)
freepik (Licencja Freepik)
Kmeel Stock (Licencja Pexels)
Free Videos (Licencja Pexels)
Kelly (Licencja Pexels)
Kelly (Licencja Pexels)
Kelly (Licencja Pexels)
Asad Phoyo Maldives (Licencja Pexels)
Hervé Piglowski (Licencja Pexels)
Magda Ehlers (Licencja Pexels)
Magda Ehlers (Licencja Pexels)
Taryn Elliott (Licencja Pexels)
Taryn Elliott (Licencja Pexels)
Taryn Elliott (Licencja Pexels)
Ruvim Miksanskiy (Licencja Pexels)
Ruvim Miksanskiy (Licencja Pexels)
MsDiaryJp (Licencja Pexels)
Miguel Á. Padriñán (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
Tom Fisk (Licencja Pexels)
RODNAE Productions (Licencja Pexels)
Mykola Rozhenko (CC BY-SA 4.0)
Corbari L. (CC BY 4.0)
Pixabay (Licencja Pexels)
Min's (CC BY-SA 4.0)
Eric A. Lazo-Wasem (CC0)
Macro Shots (CC BY 3.0)
Артем Ковальчук (Licencja Pexels)
Osckar (Licencja Pixabay)
Everett Bumstead (Licencja Pexels)
Leo Wehrli (CC BY-SA 4.0)
Alem Sánchez (Licencja Pexels)
Kristel Kahr (CC BY-SA 3.0)
Juan José de Haro (CC BY 3.0)
Alexis (CC BY 4.0)
Alexis (CC BY 40)
André Karwath (CC BY-SA 2.5)
Lorenz Seebauer (CC BY-SA 4.0)
Mykola Rozhenko (CC BY-SA 4.0)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg