Rozmnażanie i rozwój ryb
Playlista:Ryby
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Playlista
Z tego filmu dowiesz się:
- w jaki sposób ryby się rozmnażają,
- co to znaczy jajorodność,
- jak ryby dbają o potomstwo,
- jakie są zwyczaje niektórych gatunków ryb związane z ich rozwojem.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Kto jest samcem, a kto samicą? U wielu ssaków, jak jelenie, bydło, czy psy rozróżnienie nie sprawia kłopotu nawet laikowi. Samiec jelenia ma poroże pies siusia podnosząc nogę a krowa? Wiadomo! Ma wymię z którego doi się mleko. U ryb nie ma tak łatwo. Także i dlatego, że ryby, w przeciwieństwie do ssaków, nie są do płci przywiązane na całe życie. Znacie błazenki? Te ryby z filmu "Gdzie jest Nemo?"? Żyją w parach, ale gdy coś się stanie samicy dorosły samiec szybko zmienia płeć na żeńską i tworzy parę z największym z podrastającego narybku, bo wszystkie młode błazenki lęgną się samcami. Odwrotnie u wargaczy, które zaczynają życie jako samiczki, by potem największe najagresywniejsze stały się samcami z własnym haremem. A u babek koralowych to już w ogóle... Zmiana płci odbywa się w te i wewte zależnie od potrzeby, by móc zawsze stworzyć heteroseksualną parę zdolną do rozrodu. Co gatunek, to inna historia, ale o tym jak samce i samice wszystkich ryb dają potomstwo, opowiem Ci w tym filmie. Podkreślmy: ryby są rozdzielnopłciowe. To znaczy, że u każdego gatunku występują samce i samice. Są też w zdecydowanej większości jajorodne. Kiedy przyjdzie czas na gody, zwane u ryb tarłem, samce i samice spotykają się w miejscu zwanym tarliskiem. Samice składają do wody ikrę, czyli jaja otoczone galaretowatą osłonką. Samce podpływają do nich i oblewają jaja mleczem, czyli wydzieliną w której znajdują się plemniki. Połączenie się plemnika z komórką jajową poza organizmem samicy nazywamy zapłodnieniem zewnętrznym. Z zapłodnionych jaj wylęgają się rybki będące na ogół miniaturami dorosłych. To znaczy, że ryby przechodzą rozwój prosty. Zazwyczaj w trakcie tarła samice składają jednorazowo bardzo wiele jaj. Nieraz kilkaset tysięcy. Jak myślisz, dlaczego? Odpowiedź jest prosta. Zdecydowana większość ryb nie opiekuje się potomstwem, więc składając mnóstwo jaj liczą na to, że choć niewielki odsetek nie padnie łupem drapieżników, wylęgną się z niego małe rybki i uda im się przeżyć by przedłużyć gatunek. Zanim zresztą dojdzie do złożenia ikry niektóre ryby muszą daleko wędrować zmieniać środowisko, a nawet oddać życie. Na przykład łososie. Dorosłe żyją w morzu, ale na tarło płyną w górę rzek, w których same się wylęgły. Po złożeniu ikry giną. Z ikry złożonej na dnie zimnych strumieni wylęgają się młode łososie, które pierwsze lata życia spędzają w słodkiej wodzie. Dopiero potem płyną do morza, gdzie rosną i dojrzewają przez następnych kilka lat. Podobne migracje, tylko na odwrót odbywa węgorz. U tych ryb młode lęgną się w morzu konkretnie Sargassowym i pierwsze lata są przywiązane do słonych wód. Po dwóch - trzech latach wpływają do rzek i jezior, gdzie spędzają kolejne kilka do kilkunastu lat. Dopiero na koniec życia rozpoczynają powrotną wędrówkę na tarliska Morza Sargassowego. Podróż trwa aż półtora roku i jest tak wycieńczająca, że po złożeniu ikry ryby giną. Ryby, które w trakcie życia zmieniają środowisko z wody słodkiej na słoną i na odwrót nazywamy dwuśrodowiskowymi. Gdy schrupiesz orzeszka, opowiem Ci o innych strategiach maksymalizujących szanse ryb na przedłużenie gatunku. Ikra to przysmak nie tylko dla nas - ludzi. Rybie jaja są smaczne i pożywne więc stanowią łakomy kąsek dla wielu mieszkańców wód i nie tylko. Lubią je też ptaki. Zamiast jednak składać setki tysięcy jaj, licząc że przeżyje kilka, można postąpić jak zbrojniki. Te ryby składają ikrę w ciasnych grotach. Samica wypływa a samiec zostaje i ostrymi płetwami blokuje dostęp do jaj przed intruzami. Troskliwymi rodzicami są pielęgnice. Niektóre gatunki drążą dla zapłodnionych jaj kryjówki w podłożu, a w przypadku zagrożenia pakują dzieci do pyska, jak to jest u pyszczaków. Młode znajdują bezpieczne schronienie w pysku rodziców dopóki nie dorosną. U cierników samiec nie tylko strzeże jaj ale i buduje gniazdo, w którym samice zazwyczaj kilka - je składają. Jeszcze dalej poszły koniki morskie i iglicznie. Tu samice składają ikrę do torby lęgowej na ciele samca i to on - można powiedzieć wysiaduje ikrę, a młode rybki uwalniają się z torby, kiedy już są gotowe do samodzielnego życia. Na przeciwległym biegunie są rekiny. Wśród tych pradawnych ryb narybkiem opiekują się wyłącznie samice. Są takie, które składają jaja, ale ukrywają je w wodnej roślinności, przyczepiając specjalnymi wąsami albo haczykami. Są i takie, których jaja dojrzewają wewnątrz ciała samicy i są składane do wody tuż przed wykluciem się z nich małych rekinków. Są nawet takie, u których zarodki czerpią składniki odżywcze z ciała matki tak jak to się dzieje u ssaków. Wszystkie te strategie mają jeden cel. Maksymalizują szanse przeżycia potomstwa a jednocześnie minimalizują liczbę składanych jaj. Teraz zadanie dla Ciebie. Wybierz spośród podanych pojęć te które związane są z rozmnażaniem większości ryb. Jeśli masz: tarło, jajorodność ikra i narybek - Brawo! Ryby są rozdzielnopłciowe. Na ogół jajorodne. Jaja, zwane ikrą, składają do wody w okresie tarła i zapładniają mleczem. Narybek jest podobny do dorosłych osobników. Niektóre gatunki, jak cierniki czy pielęgnice opiekują się potomstwem, a koniki morskie noszą ikrę w torbie lęgowej. Ryby dwuśrodowiskowe, jak łososie i węgorze część życia spędzają w wodzie słodkiej, a część w słonej. Jest to związane z ich rozmnażaniem i rozwojem. Na dzisiaj to już wszystko. Obejrzyj pozostałe filmy z tej playlisty a po więcej materiałów zajrzyj na naszą stronę: pistacja.tv
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
_mouthbrooding.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.svg){kind=link}
