Rozmnażanie u ssaków
Playlista:Ssaki
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Z tego filmu dowiesz się:
- skąd pochodzi nazwa „ssaki”,
- w jaki sposób rozmnażają się różne gatunki ssaków,
- co oznaczają terminy: łożyskowce, torbacze, stekowce,
- które ssaki są jajorodne.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
U ludzi brat bliźniak
albo siostra bliźniaczka
to statystyczna rzadkość.
Zdarza się raz na 80 urodzeń,
a jeśli wziąć pod uwagę tylko jednojajowe
czyli identyczne bliźnięta
to jeszcze rzadziej.
Raz na 300 urodzeń.
Tymczasem są ssaki
u których efektem każdej ciąży
są identyczne czworaczki.
Tak się dzieje
u pancerników dziewięciopaskowych.
U nich zapłodnieniu ulega pojedyncze jajo
które dopiero w macicy dzieli się na 4.
Na świat przychodzi za każdym razem
czwórka identycznych klonów.
W tej lekcji opowiem Ci
o sekretach rozmnażania ssaków.
Czy wiesz, że człowiek
jest pod względem rozmnażania
dość typowym ssakiem?
Jak u wszystkich innych ssaków
do rozmnażania potrzebne są
dwie płcie i bliski kontakt.
Zapłodnienie jest wewnętrzne
czyli zachodzi wewnątrz organizmu samicy
do którego muszą wniknąć plemniki samca.
Powstaje nowy organizm
a jego dalsze losy zależą od tego
z jakim ssakiem mamy do czynienia.
Większość zwierząt tej gromady
należy podobnie jak my do łożyskowców.
Zapłodnione jajo wędruje u nich do macicy
zarodek tam się zagnieżdża, rośnie
i dojrzewa przez cały czas pobytu
korzystając z zasobów matki.
Miejscem wymiany zasobów jest łożysko
w którym składniki odżywcze
przechodzą z krwi matki
do krwi rozwijającego się płodu
poprzez pępowinę.
U torbaczy takich jak kangury, koale
czy oposy zarodek też trafia do macicy
gdzie korzysta z matczynych zasobów
ale jest tam bardzo krótko.
Młode przychodzą na świat
bardzo niedojrzałe
przepełzają do matczynej kieszeni
gdzie przysysają się do sutka
i tam na mleku rosną
aż dojrzeją na tyle
by móc opuścić bezpieczne
ciepłe wnętrze torby.
Można powiedzieć, że u tej grupy zwierząt
sutek spełnia rolę pępowiny
bo to on dostarcza młodemu torbaczowi
wszystkich niezbędnych składników
odżywczych podczas długich tygodni
gdy maluch przebywa w matczynej kieszeni.
U stekowców, do których zaliczamy
dziobaki i kolczatki
zarodek rozwija się w jaju.
Po zniesieniu, jaja są wysiadywane
podobnie jak u ptaków, ale krócej.
Po wykluciu
młode dziobaki dorastają w norce
zaś młode kolczatki są noszone
przez matkę w fałdzie skórnym
przypominającym torbę torbaczy.
Karmione są mlekiem, które zlizują
z matczynej sierści.
Przed orzeszkiem mówiliśmy o mleku.
Ta wydzielina gruczołów mlekowych
to charakterystyczna cecha
wszystkich ssaków.
Choć w zasadzie tylko połowy z nich
bo wytwarzanie mleka i karmienie młodych
jest zarezerwowane dla samic.
Mleko dostarcza w pierwszym okresie życia
wszystkich składników niezbędnych
do wzrostu i rozwoju.
Czas karmienia u różnych ssaków
jest bardzo różny.
Kapturniki morskie, kuzynki fok
karmią swoje młode zaledwie przez 4 dni.
To możliwe, bo produkują
nawet 22 litry mleka dziennie
a ich pokarm ma nawet
70 % tłuszczu.
To jakby karmić maluchy masłem.
Z kolei u orangutanów matka dokarmia
potomka nawet 7-8 lat
gdy ten już potrafi jeść roślinny pokarm.
Ale zanim będzie można napić się mleka
trzeba najpierw przyjść na świat.
O tym jak to robią ssaki, po orzeszku.
Pewnie znasz dowcip
w którym nauczycielka pyta:
Jasiu, jak się rodzą jeże?
a Jaś na to: ostrożnie, proszę pani.
W rzeczywistości małe jeże nie muszą
być bardzo ostrożne
bo przy narodzinach ich kolce
są jeszcze mięciutki i nie kłują.
Faktem jest jednak, że wszystkie ssaki
poza dwoma wyjątkami
o których wspominaliśmy wcześniej
to dziobaki i kolczatki, są żyworodne.
To znaczy, że młode rozwijają się
wewnątrz organizmu matki
w specjalnym miejscu zwanym macicą
i czerpią pokarm z jej ciała.
Różne ssaki rozmaicie rozwiązują kwestie
wydawania na świat potomstwa
a młode opuszczając bezpieczne schronienie
matczynego brzucha
są w różnym stopniu przygotowane
do radzenia sobie
w zewnętrznym świecie.
Generalnie możemy wyróżnić wśród nich
dwie strategie.
Pierwsza: spędzam w środku tyle czasu
że gdy się rodzę w dużym stopniu umiem sobie radzić samo.
Na przykład uciekać albo chować się
przed atakiem drapieżnika.
Druga: mój pobyt w środku jest krótki.
Po narodzinach wymagam stałej opieki matki
bo sobie nie radzę.
Nie widzę, nie słyszę, nie chodzę.
W zasadzie umiem tylko ssać mleko i spać.
Przykładami pierwszej strategii są
cielęta, koźlęta czy źrebaki.
Już w kilka godzin po urodzeniu
potrafią chodzić i biegać.
Umieją podążać za matką
świetnie widzą i słyszą.
Żywią się mlekiem
lecz pod innymi względami są samodzielne.
Przykładem drugiej strategii są
koty, psy, czy my ludzie.
Jeśli zdarzyło Ci się widzieć
maleńkie kotki czy pieski
to wiesz, że taki świeżo urodzony zwierzak
jest zupełnie niesamodzielny.
Podobnie jest z niemowlakami.
W pierwszym okresie życia
głównie śpią i ssą mleko.
A gdy go nie dostają
domagają się jedzenia płaczem.
Poznaliśmy wspólne, ssacze strategie
przedłużania gatunku.
Przyszedł więc czas
na sprawdzenie twojej wiedzy.
Pomyśl i odpowiedz.
Jakiego rodzaju zapłodnienie
spotykamy u ssaków?
Masz rację, zapłodnienie wewnętrzne.
Jaki jest pierwszy pokarm każdego ssaka?
Oczywiście mleko.
U ssaków w rozmnażaniu biorą udział
samce i samice.
Zapłodnienie jest wewnętrzne.
Wszystkie ssaki oprócz stekowców
czyli dziobaków i kolczatek są żyworodne.
Młode ssaki rodzą się
w różnym stopniu samodzielne.
U części gatunków już po kilku godzinach
potrafią podążać za matką
i chronić się przed drapieżnikami.
U innych są ślepe, głuche, nieporadne
i przez dłuższy czas
wymagają nieustannej opieki.
Wszystkie ssaki po przyjściu na świat
są karmione mlekiem matki.
Na dzisiaj to już wszystko.
Obejrzyj nasze pozostałe
filmy z tej playlisty
a po więcej materiałów
zajrzyj na naszą stronę pi-stacja.tv
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
