Zdobywanie pokarmu u ssaków
Playlista:Ssaki
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Z tego filmu dowiesz się:
- że pod względem zdobywania pokarmu ssaki dzielą się na roślinożerne, drapieżne i wszystkożerne,
- o różnorodności cech morfologicznych i anatomicznych ssaków w zależności od spożywanego pokarmu,
- o przystosowaniach ssaków do życia i zdobywania pokarmu w różnych środowiskach.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Zjadać odchody?
Blee, a fuj!
Wzdrygnie się chyba każdy.
A jednak w niektórych sytuacjach
zwierzęca kupa bywa czymś
bardzo pożądanym.
Chodzi konkretnie o odchody
łaskuna palmowego.
Te nieduże zwierzątka są smakoszami kawy.
Chętnie zjadają jej owoce
ale nie trawią znajdujących się
w ich wnętrzu ziaren.
Kiedyś miejscowa ludność zbierała
odchody łaskunów
i wydobywała z nich ziarna kawy
które po uprażeniu mają podobno
wyjątkową łagodność i aromat.
Niestety uznawana za najdroższą
kawę świata Kopi Luwak
padła ofiarą własnego sukcesu
a zwierzęta niezbędne do jej otrzymywania
są dziś wyłapywane przez kłusowników
i trzymane w niehumanitarnych warunkach
by zwiększyć produkcję.
W tej lekcji żadne zwierzę nie ucierpi
a ty dowiesz się między innymi
dlaczego niektóre zjadają własną kupę.
Jeśli chodzi o preferencje żywieniowe
wszystkie ssaki możemy z grubsza
podzielić na 3 grupy:
roślinożerców, drapieżniki
i ssaki wszystkożerne
do których i my się zaliczamy.
Każda z tych grup wykształciła
specjalne przystosowania
do zdobywania i trawienia
określonego rodzaju pokarmu.
Rośliny to pożywienie
bardzo niskokaloryczne
a do tego w większości złożone
z nietrawionej przez ssaki celulozy.
Jak sobie z nimi radzą roślinożerne ssaki?
Po pierwsze, mają zęby
zaprojektowane do żucia
czyli szerokie i pokryte
listwami i guzkami
umożliwiającymi rozcieranie tego
co na ząb wpadnie.
Po drugie, roślinożerne ssaki mają
w przewodzie pokarmowym bakterie
które celulozą się żywią.
Te bakterie mieszkają w jednym z żołądków
jak u przeżuwaczy
albo w specjalnie wydzielonej
części jelita
jak na przykład u zającowatych
koniowatych czy kawii domowych
zwanych też świnkami morskimi.
Przeżuwacze takie jak krowy, owce
czy jelenie, mają czteroczęściowe żołądki
a połknięty pokarm jest kilkukrotnie
zwracany z takiego żołądka do pyska
i ponownie przeżuwany
by można go było wreszcie strawić.
U zająca, kawii i innych
niedużych roślinożerców
bakterie rezydują dalej
w końcowym odcinku jelita cienkiego
zwanym jelitem ślepym.
Taka lokalizacja sprawia, że celuloza
owszem jest rozkładana
ale nie może być już strawiona.
W rezultacie z posiłku daje się odzyskać
czasem ledwie 1/5 kalorii.
Te zwierzęta jedzą więc własną kupę
by efektywniej wykorzystać pożywienie
i dobrać się do pozostałych
składników pokarmowych.
Słonie tak nie robią
choć ich odchody
pełne są niestrawionych
włókien roślinnych.
Wykorzystują to firmy wytwarzające
ze słoniowego łajna produkty papiernicze.
Jest z czego.
Słoń trawi wyjątkowo nieefektywnie
więc przeciętnie wypróżnia się
nawet 15 razy dziennie.
Wadą pożywienia pochodzenia roślinnego
jest sezonowość oraz ograniczona ilość.
Jak rozwiązać ten problem?
Popatrz na wiewiórki, chomiki czy myszy
które jesienią zajmują się głównie
robieniem zapasów nasion na zimę.
Zapasy można też robić w sobie samym.
Gatunki, które przesypiają
niekorzystną porę roku
gromadzą zapas kalorii
w tłuszczu pod skórą.
Po trzecie, żeby być roślinożercą
trzeba mieć czas.
Roślinożercy, którzy mają
tylko pojedyncze żołądki
muszą zjadać codziennie
niewiarygodne ilości pożywienia
a ponieważ trawią o połowę mniej wydajniej
niż na przykład krowy
spędzają na jedzeniu
nawet 16 godzin dziennie.
Te ostatnie mogą paść się krócej
ale i tak większość doby
poświęcają przeżuwaniu.
Ty teraz znajdź czas na orzeszka.
Za chwilę zapoznasz się
z przystosowaniami mięsożerców.
Drapieżniki żywią się innymi zwierzętami.
Przeważnie roślinożernymi
ale ich dieta jest zróżnicowana.
Są w niej ssaki, ptaki i ich jaja, gady
płazy, ryby, a także rozliczne bezkręgowce
owady, mięczaki, skorupiaki
a nawet zwierzęcy plankton.
Wiele nie gardzi padliną.
Ich przewód pokarmowy jest krótki
bo pożywienie jest wysokokaloryczne
i łatwe do strawienia.
Żeby jednak upolować obiad
trzeba być szybkim.
Mieć dobry refleks, silne szczęki
i ostre zęby pozwalające na zabicie
i rozszarpanie ofiary.
U padlinożerców natomiast
żołądek ma w sobie kwasy
zdolne rozpuścić nawet kości.
A przy okazji, wytłuc wszystkie
potencjalnie groźne mikroby
które zdążyły się już
na posiłku namnożyć.
Wszystkie koty, w tym i nasze mruczki
a także foki, kuny i łasice
to zdeklarowani mięsożercy
których nie da się przestawić
na wegetarianizm.
Bez mięsa w diecie po prostu giną.
Wiele gatunków ma specjalnie
przystosowane uzębienie
w którym są zęby zwane łamaczami.
Zachodzą one na siebie
niczym ostrza nożyczek
pozwalając odcinać kawały mięsa
z upolowanej zdobyczy.
Prawdziwi mięsożercy
nie potrafią żuć pożywienia
bo ich szczęki nie mogą
ruszać się na boki.
Większość drapieżników ma jednak
w jadłospisie całkiem sporo roślinności.
Oprócz mięsa jadają też grzyby
jagody, orzechy i korzenie.
Taką dietę mają między innymi
niedźwiedzie i borsuki
które można by od biedy uznać
za wszystkożerców
o których opowiem
gdy schrupiesz orzeszka.
Zwierzęta wszystkożerne zgodnie z nazwą
zjadają, co im się nawinie.
Liście, owoce, korzenie, zboża, owady
jaja, padlinę i inne zwierzęta
gdy uda im się je upolować.
Dlatego nie mają specjalnych przystosowań.
Ich uzębienie jest przeznaczone
zarówno do żucia
jak i do odcinania czy rozrywania.
Wszystkożercy mają pojedyncze żołądki
a ich przewód pokarmowy jest co prawda
dłuższy niż u drapieżników
ale krótszy, niż u roślinożerców.
Współpracują z bakteriami jelitowymi
które trawią celulozę i produkują
zestaw witamin z grupy B oraz witaminę K.
Przykładami wszystkożerców jest
człowiek i świnia.
Jeśli uważnie oglądasz ten film
to bez problemu odpowiesz na pytanie.
Które zwierzęta mają
dłuższy przewód pokarmowy?
Roślinożercy czy mięsożercy?
Jasne, że roślinożercy.
Ich dieta wymaga dłuższego
trawienia i wchłaniania.
Wśród ssaków mamy roślinożerców
drapieżniki i ssaki wszystkożerne.
Poszczególne grupy mają
specjalne przystosowania
do konkretnego rodzaju pokarmu.
Roślinożercy na przykład krowa
czy antylopa gnu
mają długi przewód pokarmowy
często kilkuczęściowy żołądek
oraz płaskie uzębienie.
Drapieżniki na przykład kot czy wilk
posiadają krótszy przewód pokarmowy
oraz mocne i ostre zęby.
Wszystkożercy na przykład świnia
czy człowiek mają zróżnicowane zęby
i średniej długości przewód pokarmowy.
Na dzisiaj to już wszystko.
Obejrzyj pozostałe filmy z tej playlisty
a po więcej materiałów zajrzyj
na naszą stronę pi-stacja.tv
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
_in_cage.jpg){kind=link}
