Choroby układu dokrewnego
Playlista:Regulacja nerwowo-hormonalna
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Z tego filmu dowiesz się:
- jakie są główne choroby spowodowane niedoborem lub nadmiarem niektórych hormonów,
- co to znaczy, że insulina i glukagon mają antagonistyczne działanie;
- dlaczego nie należy na własną rękę przyjmować preparatów i leków hormonalnych.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Cechą cukrzycy jest podwyższony poziom
glukozy we krwi.
Po przekroczeniu pewnej granicy
cukier zaczyna pojawiać się także w moczu
co świadczy o nieskutecznym leczeniu.
W dawnych czasach nie znano
przyczyny cukrzycy ani nie potrafiono
jej leczyć, ale medycy kojarzyli
że mocz chorych zawsze był słodki
i przyciągał z okolicy stada much.
Więcej o tej chorobie i jej przyczynach
opowiem Ci w tej lekcji.
W innym filmie tej playlisty
opowiadałam Ci o układzie hormonalnym.
To bardzo istotny element
utrzymania równowagi organizmu.
Ponieważ działa bezobsługowo
zwykle nawet nie wiesz o jego istnieniu.
Bywa jednak, że w endokrynnej maszynie
coś się psuje.
Wtedy chorujemy.
Narządem, który stosunkowo
często się psuje jest trzustka.
Produkowane w niej hormony
insulina i glukagon
utrzymują w ryzach poziom
podstawowego cukru w naszej krwi
glukozy.
Gdy pojawia się jej dużo
jak po posiłkach
trzustka wydziela do krwi insulinę.
Ten hormon działa jak pilot do bramy
otwiera glukozie drzwi do komórek.
Gdy wszystko działa prawidłowo
nadmiar glukozy jest z krwi usuwany
a to, co nie może zostać
na bieżąco wykorzystane
choćby do produkcji energii
jest magazynowane w postaci tłuszczu.
W sytuacji odwrotnej
gdy stężenie glukozy we krwi
staje się za niskie
poniżej 60 miligramów na decylitr
do akcji wkracza glukagon
którego zadaniem jest
to stężenie podwyższyć.
Robi to, pobudzając rozkład
zmagazynowanego w wątrobie glikogenu
a gdy te zapasy się wyczerpią
namawia wątrobę do produkcji
glukozy z tego, co jest dostępne
aminokwasów, kwasu mlekowego
czy glicerolu.
Można powiedzieć, że te dwa hormony
insulina i glukagon
działają antagonistycznie
czyli przeciwstawnie
a ich harmonijna współpraca utrzymuje
glukozę we krwi w zdrowych ryzach.
Co się więc dzieje, gdy któryś zawodzi?
Dowiesz się, gdy schrupiesz orzeszka.
Efektem problemów z insuliną
jest cukrzyca.
U dzieci wynika ona głównie z tego
że wydzielające ten hormon
komórki beta trzustki są niszczone
na przykład
w mechanizmie autoagresji.
To tak zwana cukrzyca typu pierwszego.
Nie ma komórek, nie ma insuliny
czyli pilota do bram komórek.
Skutek?
Komórki głodują, bo brakuje im glukozy
tymczasem jej poziom we krwi
jest niebezpiecznie niestabilny.
Pojawia się nadmierne pragnienie
i częste wizyty w toalecie.
Chory chudnie, jest senny i apatyczny.
Nie ma na nic siły.
Niestety objawy ujawniają się dopiero
gdy już ponad 85% komórek beta
ulegnie zniszczeniu.
Ratunkiem jest podawanie
insuliny z zewnątrz.
Najlepiej wykorzystując osobiste
pompy insulinowe, dzięki którym
stężenie glukozy we krwi
daje się utrzymać
w fizjologicznych granicach
bez konieczności wielokrotnego
kłucia pacjenta w ciągu dnia.
Szansą na trwałe wyleczenie są przeszczepy
produkujących insulinę komórek beta.
Cukrzyca typu pierwszego
to jednak mniejszość.
Ponad 85% przypadków tej choroby
to typ drugi.
Efekty zbyt kalorycznych posiłków
nadwagi i braku ruchu.
Kanapowo-lodówkowy tryb życia sprawia
że nasze komórki są ciągle
bombardowane glukozą
i w odruchu obronnym zamykają się
przed nadmiarem.
To trochę tak, jakby brama
przestała reagować na pilota
a przynajmniej robiła to
o wiele bardziej leniwie.
Na początku trzustka próbuje
obejść ten problem
wytwarzając coraz więcej insuliny
wymieniając baterie w pilocie
na silniejsze.
Z czasem jej możliwości
zaczynają się jednak wyczerpywać.
Komórki beta nie mogą przecież
harować bez odpoczynku.
Insuliny zaczyna brakować
a komórki z przymkniętymi bramami
zaczynają cierpieć głód.
Początkowo organizm sygnalizuje to
sennością, bólem głowy
i ogólnym osłabieniem.
Później objawy mogą przypominać
te w cukrzycy typu pierwszego.
Silne pragnienie
oddawanie dużych ilości moczu
suchość skóry
i niezamierzone chudnięcie.
Wtedy, podobnie jak w cukrzycy
pierwszego typu konieczne jest podawanie
hormonu z zewnątrz w zastrzykach.
Glukagon sprawia problemy
o wiele rzadziej niż insulina.
W zasadzie głównym ich powodem
są guzy trzustki, wydzielające ten hormon
bez kontroli organizmu.
Stężenia mogą być bardzo wysokie
prowadząc do groźnego dla zdrowia
wzrostu poziomu glukozy we krwi.
Jak widzisz, nawet na tym prostym
trzustkowym przykładzie
hormonalna równowaga organizmu
przypomina żonglerkę
ostrymi nożami albo płonącymi pochodniami.
Robiona profesjonalnie
dostarcza niezapomnianych wrażeń
ale wystarczy jeden nieostrożny ruch
i można się solidnie pokaleczyć
albo poparzyć.
A że zawsze lepiej zapobiegać, niż leczyć
starajmy się tę naszą hormonalną
maszynerię utrzymywać w dobrym stanie
dzięki zrównoważonej diecie
i odpowiedniej dawce ruchu.
Gdy już coś się zepsuje
potrzebna jest pomoc specjalisty
endokrynologa.
W żadnym razie nie należy eksperymentować
z hormonami na własną rękę
bo skutki mogą być poważne.
Tak jest w przypadku sterydów
wykorzystywanych w leczeniu astmy
chorobach nerek, płuc czy jelit.
Zażywanie sterydów w celu
zwiększenia muskulatury
to poważne ryzyko zerwania ścięgien
kłopotów z ciśnieniem
czy masywnego trądziku.
Anaboliczne działanie ma też insulina.
Ale stosowanie jej przez kogoś
kto nie ma cukrzycy
może wywołać gwałtowny spadek
poziomu glukozy we krwi
grożący nawet śmiercią.
Z kolei wytwarzana w nerkach erytropoetyna
stosowana w niewydolności nerek
i leczeniu nowotworów
była ulubionym hormonem kolarzy
bo zwiększała liczbę czerwonych krwinek
a zatem i wydolność organizmu.
Przy okazji prowadzi jednak
do groźnych dla życia zakrzepów
na przykład w sercu
płucach czy mózgu.
Uogólniając, każdy hormon
ma wiele funkcji i wypełnia je wszystkie
nawet jeśli nam zależy tylko na jednej.
Do tego każdy wpływa na inne
zmieniając ich ilość
działanie albo metabolizm.
Dołożenie sobie jednego z nich
bo na przykład chcemy mieć
większe mięśnie albo lepszą wytrzymałość
zwykle bywa tym, czym nieostrożny ruch
w grze Jenga.
Wyjmujesz jeden klocek
a cała wieża się wali.
Nie warto.
Insulina i glukagon to hormony
wytwarzane w trzustce.
Mają przeciwstawne działanie.
Insulina obniża stężenie glukozy we krwi
a glukagon je podnosi.
Zaburzenia wydzielania
insuliny i glukagonu
prowadzą do niebezpiecznych
wahań poziomu glukozy we krwi.
Równowaga hormonalna jest krucha
i nie wolno jej niszczyć
zażywaniem preparatów hormonalnych
bez wskazań lekarskich.
Daj znać łapką w górę
jeśli nasz film Ci się podobał
i jeśli udało nam się w nim
zachować równowagę.
Niekoniecznie hormonalną.
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
.jpg){kind=link}
