Z tego filmu dowiesz się:

  • jaką rolę pełnią gamety w procesie zapłodnienia,
  • jakie są etapy rozwoju przedurodzeniowego człowieka,
  • czym charakteryzuje się zygota, zarodek, płód,
  • jaką rolę pełni łożysko, błony płodowe, pępowina,
  • jakie czynniki wpływają na rozwój zarodka i płodu.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Mężczyzna jeśli potrafi przyciągać wiele kobiet, może być ojcem setek a nawet tysięcy dzieci. Z kobietami jest inaczej. W końcu każda ciąża trwa 9 miesięcy. A trudno zajść w kolejną tuż po porodzie. Więc biorąc pod uwagę, że płodny okres kobiecego życia to jakieś 35 lat tyle potomstwa można by teoretycznie po sobie zostawić. Statystykę zaburza możliwość ciąż wielopłodowych. Jeśli w jednej ciąży nosisz dwoje lub więcej płodów, szanse na rekord rosną. Za matkę, która urodziła najwięcej dzieci uważa się Rosjankę która pod koniec XVIII wieku 16 razy została matką dwojaczków 7 razy rodziła trojaczki i 4 razy czworaczki. Jeśli Cię to ciekawi policz, ile to potomstwa. Z tym największy jest ambaras żeby dwoje chciało naraz pisał Tadeusz Boy-Żeleński. Ale my nie będziemy się zagłębiać w literaturę. Zamiast tego, zgłębimy jedną z największych tajemnic świata. Proces tworzenia nowego życia. Zaczyna się dość banalnie. Od dwóch komórek plemnika i jajeczka. Ale dalej to już naprawdę niesamowita historia. Bo jak to możliwe, że z dwóch komórek powstaje cały, zupełnie nowy człowiek? Na początek poznajmy bliżej oboje bohaterów naszej opowieści. Plemnika i komórkę jajową. Jeśli oglądasz nasze filmy to pamiętasz zapewne że plemniki są produkowane w jądrach i że to najmniejsze komórki w ludzkim ciele. Tak małe, że starcza w nich miejsca tylko na główkę, która zawiera materiał genetyczny czyli zestaw wszystkich cech od taty oraz witkę która umożliwia aktywny ruch. Główkę z witką łączy wstawka wypełniona mitochondriami. To dzięki nim plemnik ma energię do ruchu. Z kolei jajo to jedna z największych komórek w ludzkim ciele. Tak duża, że można ją dostrzec gołym okiem bez użycia mikroskopu. Jest większa od plemnika o jakieś 40-50 razy i nie posiada zdolności ruchu. Wszystkie jaja są zmagazynowane w jajnikach już od urodzenia. Średnio co 28 dni dojrzewa jedno na przemian raz w lewym raz w prawym jajniku. Gdy dojrzeje, otaczający je pęcherzyk pęka a jajo trafia do jajowodu który przesuwa je w stronę macicy. W trakcie tej wędrówki może dojść do zapłodnienia o ile w tym samym czasie do jajowodu trafią również plemniki. O tym spotkaniu powiem po przerwie na orzeszka. Płodny mężczyzna podczas aktu płciowego wprowadza do pochwy nasienie a w nim jakieś 40 milionów plemników. Dzięki swoim witkom pędzą one przez macicę do jajowodu. Po drodze większość ginie ale do jaja i tak dociera kilka tysięcy najwytrwalszych a tylko jeden zyskuje szansę zapłodnienia. Szczęśliwiec, dzięki swojej witce wwierca się w powierzchnię komórki jajowej. Enzymy zawarte w akrosomie czapeczce przykrywającej główkę plemnika ułatwiają mu to rozpuszczając osłonkę. Do wnętrza jaja wnika już tylko główka plemnika, a osłonka jaja twardnieje tworząc barierę dla innych plemników. Moment połączenia komórki jajowej z plemnikiem nazywamy zapłodnieniem. Po połączeniu dwóch jąder komórkowych jaja i plemnika powstaje zygota: zaczątek nowego życia. Przemieszcza się ona w kierunku macicy a po drodze intensywnie się dzieli tworząc zarodek. Około siódmego dnia zagnieżdża się on w rozbudowanej, silnie ukrwionej błonie śluzowej macicy i od tego momentu możemy mówić o ciąży. Rozwój w łonie matki możemy podzielić na 2 etapy. Pierwszy, zarodkowy trwa od zapłodnienia do ósmego, dziewiątego tygodnia życia. Drugi, płodowy od powstania łożyska do końca ciąży. Wypada wyjaśnić, że z komórek zarodka powstają nie tylko komórki przyszłego człowieka ale także otaczające go w macicy błony płodowe: owodnia omocznia i kosmówka. Owodnia bezpośrednio otacza zarodek. Wypełniona jest wodami płodowymi które łagodzą wstrząsy i pozwalają zarodkowi, a później płodowi na poruszanie się we wnętrzu macicy. Omocznia przez część okresu zarodkowego pełni funkcję nerek. Gromadzi produkty przemiany materii zarodka. Najbardziej zewnętrzna błona płodowa kosmówka, przylega do ściany macicy i wytwarza palczaste wyrostki które wnikają w głąb błony śluzowej. W późniejszym okresie z tej związanej z macicą części powstaje łożysko. Ten charakterystyczny dla ciąży narząd łączy przez sznur pępowinowy tkanki matki z ciałem płodu. Dostarcza rozwijające mu się organizmowi utlenioną krew i substancje odżywcze. Odbiera dwutlenek węgla i zbędne produkty przemiany materii. Za jego pośrednictwem matka przekazuje też dziecku krążące w jej krwi przeciwciała a samo łożysko wytwarza hormony między innymi podtrzymujący ciążę progesteron i estrogeny. Jednocześnie stanowi ona barierę chroniącą płód przed niekorzystnymi czynnikami obecnymi we krwi matki takimi jak bakterie czy pasożyty. Przepuszcza jednak do organizmu dziecka wiele szkodliwych substancji jak alkohol, narkotyki, leki, metale ciężkie, nikotynę, smog oraz niektóre mikroby. Pod koniec zarodkowego etapu ciąży nowy organizm ma około 3 centymetrów długości waży około 10 gramów ma zawiązki wszystkich narządów i wyglądem przypomina człowieka. Od tej chwili głównie rośnie i dojrzewa. Jego długość pod koniec ciąży zwiększa się do 52-55 centymetrów a waga osiąga 3,5 kilo. Po mniej więcej 40 tygodniach od zapłodnienia ciąża kończy się porodem. Dziecko opuszcza ciało matki przez drogi rodne i rozpoczyna samodzielną egzystencję. W ciąży organizm kobiety zmienia się robiąc miejsce dla płodu. Mogą pojawić się tak zwane poranne mdłości senność i zmęczenie. Zmiany hormonalne powodują powiększenie i ból piersi. W kolejnych miesiącach rozwijający się płód powiększające się łożysko i rosnąca ilość wód płodowych sprawiają że macica zaczyna uciskać pęcherz jelita i płuca. Zmienia się też środek ciężkości ciała co sprzyja bólom kręgosłupa. Stopniowo rośnie masa ciała matki. Wzrasta objętość krwi i tępo pracy serca oraz odporność na insulinę co może prowadzić do cukrzycy ciężarnych. Żeby złagodzić nieprzyjemne objawy przyszła mama powinna dbać o aktywność fizyczną dostosowaną do jej możliwości. Najlepiej by była regularna i przyjemna na przykład spacery na świeżym powietrzu ćwiczenia rozciągające albo pływanie. Ważna jest dieta dostosowana do zwiększonego zapotrzebowania organizmu na witaminy oraz sole mineralne. Głównie żelazo, wapń, fosfor ale nie przesadzająca z kaloriami. Wspominaliśmy już o tym, że łożysko nie jest szczególnie dobrym filtrem dla szkodliwych substancji. Dlatego w ciąży nie należy zażywać żadnych leków ani nawet suplementów bez porozumienia z lekarzem. Alkohol, papierosy i inne używki są przeciwwskazane. Mogą być przyczyną opóźnienia rozwoju wad rozwojowych, poronień. W ciąży trzeba też sprawdzać czy nowy organizm rozwija się prawidłowo. Do tego służą badania prenatalne. Najczęściej wykonywanym nieinwazyjnym i bezpiecznym dla matki i dziecka jest USG. Ultrasonografia. Pozwala ocenić rozwój płodu oraz wykryć ewentualne nieprawidłowości. Ludzie to gatunek, w którym na ogół rodzi się jedno dziecko ale czasami bywa inaczej. Gdy w organizmie kobiety równocześnie dojrzeją dwie komórki jajowe i każda zostanie zapłodniona plemnikiem rozwija się ciąża. Jaka? Masz rację, bliźniacza. Dzieci, które się z niej narodzą mogą być różnej płci i nie muszą być podobne do siebie. Rzadziej zdarza się, że zapłodnione jajo na bardzo wczesnym etapie rozwoju dzieli się na dwa. Z każdego powstaje osoby zarodek ale oba mają identyczny materiał genetyczny. To bliźnięta jednojajowe. Jak myślisz, jaką będą mieć płeć i wygląd? Jeśli uważasz, że identyczną to masz rację. Przecież materiał genetyczny zawiera informacje o wszystkich cechach. Więc skoro jest w obu zarodkach taki sam to rodzeństwo musi być tej samej płci i być do siebie bardzo podobne. Zapłodnienie to połączenie plemnika i komórki jajowej. Zachodzi ono w jajowodzie. Ciąża trwa około 40 tygodni i obejmuje 2 etapy. Zarodkowy i płodowy. Okres zarodkowy trwa od momentu zapłodnienia do około ósmego, dziewiątego tygodnia. Następuje wtedy różnicowanie komórek wytworzenie zawiązków tkanek i narządów powstają błony płodowe. Owodnia, omocznia i kosmówka oraz łożysko. Rozwój płodowy obejmuje okres od około dziewiątego tygodnia do porodu. Tkanki płodu rosną wtedy i dojrzewają. Łożysko pośredniczy w wymianie substancji między krwią matki i dziecka. Stanowi też barierę dla czynników szkodliwych i jest źródłem hormonów. Na dzisiaj to już wszystko. A po więcej materiałów zajrzyj na naszą stronę pi-stacja.tv

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Angelika Apanowicz

Lektor: Weronika Brzezińska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Magdalena Adamska

Materiały: Weronika Brzezińska, Magdalena Adamska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga, Angelika Apanowicz

Napisy: Klaudia Abdeltawab, Анна Альохіна

Montaż: Weronika Brzezińska, Magdalena Adamska

Animacja: Weronika Brzezińska, Magdalena Adamska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Tadeusz Boy-Żeleński (Domena publiczna)
Tadeusz Boy-Żeleński (Domena publiczna)
Stanisław Ignacy Witkiewicz (Domena publiczna)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
Duca Imagens (Licencja Pexels)
brgfx (Licencja Freepik)
brgfx (Licencja Freepik)
brgfx (Licencja Freepik)
brgfx (Licencja Freepik)
pch.vector (Licencja Freepik)
macrovector (Licencja Freepik)
macrovector (Licencja Freepik)
macrovector (Licencja Freepik)
macrovector (Licencja Freepik)
macrovector (Licencja Freepik)
studiogstock (Licencja Freepik)
rawpixel.com (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
starline (Licencja Freepik)
Magnus Manske (Domena publiczna)
vectorpouch (Licencja Freepik)
Orange Tomato (Licencja Pexels)
Yaroslav Shuraev (Licencja Pexels)
Yan Krukov (Licencja Pexels)
Yan Krukov (Licencja Pexels)
Anthony Shkraba (Licencja Pexels)
SHVETS production (Licencja Pexels)
SHVETS production (Licencja Pexels)
SHVETS production (Licencja Pexels)
Karolina Grabowska (Licencja Pexels)
Karolina Grabowska (Licencja Pexels)
Karolina Grabowska (Licencja Pexels)
Karolina Grabowska (Licencja Pexels)
Karolina Grabowska (Licencja Pexels)
Artem Podrez (Licencja Pexels)
Gustavo Fring (Licencja Pexels)
Gustavo Fring (Licencja Pexels)
Gustavo Fring (Licencja Pexels)
Pavel Danilyuk (Licencja Pexels)
Pavel Danilyuk (Licencja Pexels)
Marian Croitoru (Licencja Pexels)
Taryn Elliott (Licencja Pexels)
Vanessa Loring (Licencja Pexels)
RODNAE Productions (Licencja Pexels)
RODNAE Productions (Licencja Pexels)
RODNAE Productions (Licencja Pexels)
RODNAE Productions (Licencja Pexels)
RODNAE Productions (Licencja Pexels)
Taryn Elliott (Licencja Pexels)
Taryn Elliott (Licencja Pexels)
Dimitar Dimitrov (Licencja Pexels)
Kindel Media (Licencja Pexels)
Tima Miroshnichenko (Licencja Pexels)
Tima Miroshnichenko (Licencja Pexels)
Tima Miroshnichenko (Licencja Pexels)
Tima Miroshnichenko (Licencja Pexels)
Tima Miroshnichenko (Licencja Pexels)
Duca Imagens (Licencja Pexels)
EKATERINA BOLOVTSOVA (Licencja Pexels)
Jep Gambardella (Licencja Pexels)
Szczebrzeszynski (Public Domain)
Edward Jenner (Licencja Pexels)
Rostislav Uzunov (Licencja Pexels)
fauxels (Licencja Pexels)
Joseph Redfield (Licencja Pexels)
Tom Fisk (Licencja Pexels)
Tom Fisk (Licencja Pexels)
Pressmaster (Licencja Pexels)
PNW Production (Licencja Pexels)
Edward Jenner (Licencja Pexels)
Edward Jenner (Licencja Pexels)
Engin Akyurt (Licencja Pexels)
Nataliya Vaitkevich (Licencja Pexels)
Kindel Media (Licencja Pexels)
Kelly L (Licencja Pexels)
Dan Cristian Pădureț (Licencja Pexels)
Paul Dominique Rimando) (Licencja Pexels)
Kampus Production (Licencja Pexels)
Anthony Shkraba (Licencja Pexels)
Ivan Samkov (Licencja Pexels)
宇航 钱 (Licencja Pexels)
Ttrue12 (CC BY-SA 3.0)
Englishsquare.pl Sp. z o.o. (CC BY-SA 3.0)
BruceBlaus (CC BY 3.0)
Largo Editt (Licencja Pexels)
Gustavo Fring (Licencja Pexels)
Gustavo Fring (Licencja Pexels)
olia danilevich (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
UXWing (Licencja UXWing)
UXWing (Licencja UXWing)
EKATERINA BOLOVTSOVA (Licencja Pexels)
Michael L. Kaufman (CC BY-SA 3.0)
Zapeyron (Licencja Pixabay)
AlexKopeykin (Licencja Pixabay)
brgfx (Licencja Freepik)
Andrea Piacquadio (Licencja Pexels)
mohamed_hassan (Licencja Pixabay)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg