Próbna matura z matematyki 2024: Pobierz arkusz

- Matematyka
- Fizyka
- Chemia
- Biologia
- Technika
- Przyroda
Egzaminy
- Ósmoklasiści
- Maturzyści
Inspiracje
Współpraca
FAQ
Pi-stacja Україна

Fundacja Katalyst Education, twórca Pi-stacji, jest organizacją pożytku publicznego. Możesz wesprzeć nas przekazując swój 1,5% podatku lub darowiznę. WPŁAĆ KRS:0000558853

Działanie leków

Homeostaza

Komórka, tkanka, narząd, układ 08:15
Homeostaza, równowaga w organizmie 09:54
Choroby jako zaburzenia homeostazy 08:05
Działanie leków 08:52

Google Classroom Microsoft Teams

Newsletter

Z tego filmu dowiesz się:

jak czytać informacje dołączane do leków,
dlaczego nie należy bez potrzeby przyjmować produktów farmaceutycznych, nawet jeśli to tylko leki bez recepty lub suplementy diety,
że antybiotyki i inne leki należy zawsze stosować zgodnie z zaleceniem lekarza,
że przyjmując leki należy przestrzegać dawek, godzin przyjmowania i długości kuracji.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja:

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Paracelsus, żyjący w szesnastym wieku ojciec farmakologii pisał że „wszystko jest trucizną i nic co działa nie jest bez trucizny bo tylko dawka czyni truciznę”. Choć w powszechnej świadomości leki i trucizny należą do dwóch różnych kategorii gdy przyjrzeć się bliżej w obu znajdziemy te same substancje. Ba, część z nich, które dziś klasyfikujemy jako trucizny, jeszcze 100 lat temu była stosowana jako leki. Weźmy arszenik, znany choćby z kryminałów. Okazuje się, że przed wynalezieniem penicyliny używano go w leczeniu kiły a do dziś podaje się jako część terapii w niektórych białaczkach. Uznawaną za niebezpieczny narkotyk kokainę w dziewiętnastym wieku sprzedawano bez recepty i zalecano pacjentom cierpiącym na ból zębów melancholię, niestrawność, astmę a nawet ból gardła i łupież. Są i przykłady w drugą stronę. Na przykład powszechnie dziś stosowany w medycynie estetycznej i w neurologii botoks, to nic innego, jak toksyna jadu kiełbasianego odpowiedzialna za tysiące śmiertelnych zatruć. O lekach, o tym, kiedy mogą stać się trucizną i jak tego uniknąć, opowiem Ci w tej lekcji. Chyba każdy widział a może nawet czytał ulotkę leku. Kilka stron zapisanych drobnym maczkiem i naszpikowanych trudnymi słowami. Nic dziwnego, że ulotki nie są ulubioną lekturą. Informacje o tym, co nam niezbędne czyli jak zażywać lekarstwo żeby skutecznie działało i uwolniło nas od choroby, wolimy uzyskać od przepisującego je lekarza albo farmaceuty wydającego opakowania w aptece. Tak jest krócej i prościej! Ale czytanie ulotki może okazać się konieczne, gdy zapomnimy, co powiedział nam specjalista. W przypadku leków na receptę zwykle dostajemy od lekarza kartkę z zaleceniem jak zażywać. Są grupy leków, przy których stosowanie się do tych zaleceń jest szczególnie ważne. Takimi lekami są antybiotyki preparaty wykorzystywane w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Często już po kilku dawkach mijają nam uciążliwe objawy jak kaszel, katar czy biegunka ale pamiętajmy, biorąc antybiotyk należy przestrzegać odstępów między kolejnymi dawkami i wykorzystać wszystkie. Właściwe odstępy czasowe zapewniają że stężenie antybiotyku cały czas będzie na tyle wysokie, by niszczyć agresorów zaś długość kuracji, że nie pozostawimy w organizmie niedobitków wrogiej armii. W przeciwnym razie ryzykujemy że bakterie w naszym organizmie znajdą czas i sposobność by się uodpornić na jego działanie a te uodpornione się namnożą wywołując nawrót choroby. Efekt pojawiania się lekooporności występuje także wtedy gdy antybiotyk zażywamy niepotrzebnie. Na przykład, gdy mamy infekcję wirusową. Pamiętaj! Na wirusy, antybiotyki nie działają ale mogą zniszczyć na przykład dobre bakterie w naszych jelitach ułatwiające późniejszą kolonizację niechcianym intruzom. A co, gdy postanowimy leczyć się sami wykorzystując preparaty dostępne w aptece bez recepty? Wtedy ulotka okazuje się ważnym źródłem informacji. Co w niej znajdziemy? Po pierwsze, skład leku i jego substancje czynne czyli to, co działa. Warto sprawdzać, jaki jest najważniejszy składnik, bo bardzo często leki o różnych nazwach handlowych mają tę samą substancję czynną. Łyknięcie czterech preparatów przeciwbólowych zawierających na przykład kwas acetylosalicylowy nie sprawi, że skutecznie pozbędziemy się dolegliwości. Za to możemy doświadczyć przykrych działań niepożądanych. Po drugie, instrukcje dawkowania. Tych trzeba przestrzegać. Lek łykany w większych dawkach albo częściej, niż to zalecane nie pomoże bardziej. Przeciwnie, może zaszkodzić. Po trzecie, przeciwwskazania czyli opis sytuacji w której danego leku nie wolno przyjmować. To bardzo ważne, żeby stosować się do zapisów w tej części ulotki. Ale, przyznajmy, przeczytać możemy je dopiero po tym, jak lek kupimy i go rozpakujemy, by ulotkę wyjąć. To trochę za późno. Dlatego prosząc w aptece o lek bez recepty pytajmy, czy możemy go przyjmować jeśli mamy na przykład cukrzycę, astmę kłopoty z jelitami albo akurat jesteśmy w trakcie kuracji antybiotykiem. Po czwarte, ostrzeżenia dotyczące zażywania z innymi lekami suplementami diety lub żywnością. Warto je czytać, bo wiele leków w połączeniu z innymi substancjami zmienia swoją aktywność. Działa krócej, dłużej, silniej lub słabiej niż gdybyśmy przyjmowali je bez dodatków. Możemy nie uzyskać pożądanego efektu albo się zatruć. Stosowanie się do zapisów w ulotce pozwala wykorzystać leczniczy potencjał preparatu, chroniąc nas jednocześnie przed jego toksycznymi właściwościami. W zbyt wysokiej dawce praktycznie wszystko może zaszkodzić, nawet woda. Z kolei zbyt niskie stężenie „a wezmę tylko pół to nie zaszkodzi” może nie wywołać pożądanego efektu więc obciążymy naszą wątrobę na darmo. Wspominaliśmy już o lekach dostępnych bez recepty i o tym, że zażywając je trzeba czytać ulotki opisujące zasady ich bezpiecznego stosowania. W aptekach i zielarniach dostępne są też specyfiki które lekami nie są choć w reklamach mają pomagać na te same, co leki, dolegliwości. Suplementy diety, bo o nich tu mowa to niezwykle szeroka grupa substancji które łączy w zasadzie jedno: brak badań potwierdzających ich skuteczneść. Warto wiedzieć, że zgodnie z przepisami producent suplementu nie musi udowadniać że jego wyrób jest skuteczny. Wystarczy, że udowodni, że jest bezpieczny czyli nie szkodzi. Część tych preparatów bazuje na substancjach przebadanych w lekach. Na przykład witaminę D3 można kupić zarówno jako lek, jak i suplement. W obu substancja czynna jest ta sama. Na korzyść leku przemawia to że musiał być dokładnie przebadany a każda partia jest sprawdzana pod względem zgodności z przepisem. Na rynku funkcjonuje jednak bardzo wiele produktów zawierających substancje o nieudowodnionej skuteczności. Słabo przebadane, a najgorzej gdy okaże się, że tabletki albo syropy zawierają zupełnie co innego niż jest deklarowane na opakowaniu czy w ulotce. Wtedy ufając reklamom możemy sobie poważnie zaszkodzić. Dlatego jeśli czujemy się zdrowi nie łykajmy żadnych aptecznych preparatów profilatycznie. Jeśli już coś nam dolega zwróćmy się po radę do farmaceuty i poprośmy o specyfik na konkretną dolegliwość. Generalnie im prostszy skład, tym lepiej. Nigdy nie stosujmy leku dłużej niż to wymagane na ulotce. Nigdy też nie stosujmy leków które przepisano komuś innemu, nie nam. Pamiętasz może nasz film o składnikach pokarmowych i witaminach? Mówiliśmy tam, co może się stać gdy pewnych witamin zjemy za dużo. Nie były to przyjemne objawy. Żadna ubstancja nie jest obojętna dla organizmu, a większość obciąża wątrobę bo jest w niej metabolizowana. Zażywanie czegoś, czego organizm nie potrzebuje jest w najlepszym razie jak dosypywanie cukru do i tak już słodkiej herbaty, a w najgorszym jak dosypywanie go do baku z paliwem. W pierwszej wersji Cię zemdli w drugiej zepsujesz silnik w samochodzie. W Twoim przypadku zaburzysz homeostazę organizmu. Dziś w kąciku ćwiczenie praktyczne. Wyszperaj w domowej apteczce kilka ulotek leków. Znajdź w każdej sekcję skład, dawkowanie i przeciwwskazania. Porównaj je z ulotką jakiegoś suplementu diety. Pewnie też znajdzie się w apteczce. Czy opisy są podobne? Antybiotyki i inne leki należy stosować zgodnie z zaleceniem lekarza uwzględniając dawkę, godziny przyjmowania leku oraz długość kuracji. Przyjmując leki, należy przeanalizować informacje dołączone w ulotkach. Nie należy bez wyraźnej potrzeby przyjmować leków dostępnych bez recepty i suplementów. Na dzisiaj to już wszystko. Po więcej materiałów zajrzyj na naszą stronę pistacja.tv!

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Małgorzata Załoga, Angelika Apanowicz

Lektor: Weronika Brzezińska

Konsultacja: Anna Suska, Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Anna Bednarek

Materiały: Weronika Brzezińska, Anna Bednarek

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Zdjęcia: Anna Bednarek

Asysta zdjęć: Magdalena Adamska, Patrycja Ostrowska

Redakcja: Małgorzata Załoga

Napisy: Grzegorz Jakubiec, Анна Альохіна

Montaż: Weronika Brzezińska, Anna Bednarek

Animacja: Weronika Brzezińska, Anna Bednarek

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

Pi-stacja jest otwartym zasobem edukacyjnym stworzonym przez fundację Katalyst Education, który realizuje Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ: 4. Dobra Jakość Edukacji oraz 10. Mniej Nierówności.

O projekcie
Ile kosztuje Pi-stacja?
Często zadawane pytania

Kontakt
Zapisz się na newsletter
Współpracuj z nami
Zobacz, jak możesz nam pomóc

Fundacja Katalyst Education
Polityka prywatności