Próbny egzamin ósmoklasisty 2024: Pobierz nowy arkusz

- Matematyka
- Fizyka
- Chemia
- Biologia
- Technika
- Przyroda
Egzaminy
- Ósmoklasiści
- Maturzyści
Inspiracje
Współpraca
FAQ
Pi-stacja Україна

Fundacja Katalyst Education, twórca Pi-stacji, jest organizacją pożytku publicznego. Możesz wesprzeć nas przekazując swój 1,5% podatku lub darowiznę. WPŁAĆ KRS:0000558853

Zasada zrównoważonego rozwoju

Ochrona przyrody

Różnorodność biologiczna 09:23
Formy ochrony przyrody 11:01
Zasada zrównoważonego rozwoju 09:19

Google Classroom Microsoft Teams

Newsletter

Z tego filmu dowiesz się:

czym jest zasada zrównoważonego rozwoju;
jakie są przykłady gospodarczego użytkowania ekosystemów.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja:

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Nie jesteśmy jedynym gatunkiem który użytkuje ekosystemy i w tym celu celowo je zmienia. Popatrz na bobra. To łebski inżynier o silnych powiązaniach rodzinnych. Bobrze tamy to koronny przykład tego co biolodzy nazywają fenotypem rozszerzonym. Można by nawet rzec, że bóbr bez tamy nie jest bobrem. Niestety, ludzka konkurencja w melioracji sprawiła, że na początku ubiegłego wieku niemal wyginął. W 1966 roku populacja tych gryzoni na terenie naszego kraju wynosiła tylko około 270 osobników. Wtedy objęto ten gatunek ścisłą ochroną a bobry wyjątkowo szybko się za nią odwdzięczyły. W połowie lat 80. było ich już ponad 20 000. Przestały się mieścić w lasach i rezerwatach. Zaczęły kolonizować rowy melioracyjne przepusty kolejowe, wały przeciwpowodziowe czy groble stawów rybnych. Całkiem niedawno, w Suwałkach bobrza rodzina ogołociła z kory hektar pięćdziesięcioletniego sosnowego lasu na wysokość metra! Trzeba było zacząć je odławiać i przesiedlać. I staliśmy się bobrową potęgą eksportową. Do 2000 roku polskie bobry wyeksportowano między innymi do Niemiec, Austrii, Holandii Anglii, na Węgry i Słowację. Nielegalnie podkopują nawet granicę z obwodem kaliningradzkim. Nasza planeta ma ograniczoną wielkość i ograniczone są też jej zasoby naturalne. Niewiele jest takich, które można eksploatować bez końca, nie robiąc im szkody. O takich zasobach jak wiatr i energia słońca mówimy, że są niewyczerpywalne. Wszystkie inne są wyczerpywalne ale przez bardzo długi czas ludzie nie zdawali sobie z tego sprawy bo było ich zbyt mało, by swoimi działaniami mogli naruszyć równowagę globalnego ekosystemu. Zużywane zasoby, takie jak drewno słodka woda, rośliny i zwierzęta miały czas, by się odnowić. Dziś jest inaczej. Presja, jaką ludzkość wywiera na środowisko rośnie w tempie wykładniczym. Dość powiedzieć, że pierwszy miliard ludzkość osiągnęła w 1804 roku drugi 123 lata później, na kolejny czekaliśmy już tylko 33 lata, a następne miliardy przybywały ledwie w nieco ponad 12 lat. W 2022 roku było nas już 8 miliardów. Gdy nasza populacja rośnie, inne stworzenia żyjące wraz z nami na Ziemi, giną i to w zastraszającym tempie. 1/3 lasów równikowych Borneo jednego z najbardziej różnorodnych ekosystemów Ziemi, wytrzebiono pod plantacje palmy kokosowej w zaledwie 40 lat. Połowa tego czasu wystarczyła, by o połowę spadła, i tak już nieliczna populacja tamtejszych orangutanów. W wyniku przełowienia dramatycznie kurczą się zasoby ryb w oceanach. Już co dziesiąty morski gatunek staje na krawędzi zagłady, bo liczba osobników stanowi dziś mniej niż 1/10 tego co jeszcze pół wieku temu. Wiele ryb łowi się dziś nie po to, by je zjadać Ale by zmielić je na paszę, którą karmi się ryby hodowane w akwakulturach. W ten sposób marnujemy wyczerpywalne zasoby naszej planety. Wyczerpywalne, bo gdy będziemy je nadmiernie eksploatować, nie dadzą rady odnawiać się wystarczająco szybko by przetrwać. Masz pomysł, co jeszcze jest takim odnawialnym, lecz wyczerpywalnym zasobem? Twoją odpowiedzią mogły być na przykład lasy bo wyciąć można je w rok czy dwa a na odnowienie potrzebują dziesięcioleci. Coraz szybciej wyczerpujemy też zasoby nieodnawialne, jak paliwa kopalne. Węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa i gaz. Czas ich odnawiania liczy się w milionach lat więc gdy je wyczerpiemy, nie będzie nowych. Dla dzikiej przyrody zostaje coraz mniej miejsca do życia, a tempo zmian klimatycznych staje się dla wielu gatunków zbyt szybkie, by zdążyły się przystosować do nowych warunków. Szacuje się, że w wyniku działalności człowieka, tylko w ostatnim stuleciu zubożeniu uległy 3/4 ekosystemów lądowych i 2/3 morskich. Ponad 1/3 powierzchni lądów zmieniliśmy w łąki i pola uprawne a do ich nawadniania oraz do pojenia zwierząt gospodarskich zużywamy 75% zasobów słodkiej wody na całej planecie. Do tego zatruwamy powietrze, wodę i gleby pogarszając warunki życia innych istot ale i nas samych. Działalność przemysłowa zmienia klimat. Pochodzące z przemysłu, transportu i rolnictwa emisje dwutlenku węgla i metanu prowadzą do globalnego ocieplenia. Dwutlenek węgla wywołuje nie tylko wzrost temperatury oceanów ale i ich zakwaszenie. To jest szczególnie niebezpieczne dla raf koralowych. Stanowią one zaledwie 1% oceanów ale są siedliskiem 1/4 wszystkich wodnych gatunków na Ziemi. To prawdziwe wyspy bioróżnorodności. Niestety, większość tworzących rafy koralowców, w kwaśnej i ciepłej wodzie ginie a różnorodność tworzonych przez nie ekosystemów znika bezpowrotnie. Tymczasem zachowanie bioróżnorodności po prostu nam się opłaca. Także w znaczeniu ekonomicznym. Obliczono, że usługi, jakie świadczy na naszą rzecz przyroda, dając wodę żywność, drewno, paliwa leki i miejsce do życia, mają wartość około 125 bilionów dolarów rocznie. Nie chodzi zresztą wyłącznie o bezpośrednie korzyści, jakie przynosi eksploatacja przyrody. Bioróżnorodność jest także naszą swoistą poduszką bezpieczeństwa i polisą ubezpieczeniową na wypadek kataklizmów. W innych filmach tej playlisty mówiliśmy o tym że duże, zróżnicowane ekosystemy łagodzą niebezpieczne anomalie pogodowe. Stanowią one także bank genów dzięki którym możemy ulepszać rośliny i zwierzęta, które hodujemy,by mieć co jeść i w co się ubrać. Warto działać na rzecz zachowania bioróżnorodności naszej planety. Możesz robić to także Ty. Twoje codzienne wybory są szansą na ocalenie naszego, jedynego zresztą, domu. Jak wspierać bioróżnorodność? Mówimy o tym w różnych naszych filmach. Warto ograniczać swój ślad węglowy. Jedz to, co jest uprawiane lokalnie i ekologicznie. Ogranicz jedzenie mięsa. Oszczędzaj wodę, choćby zakręcając kran podczas mycia zębów. Korzystaj z transportu zbiorowego. Jeździj rowerem albo hulajnogą. Nie przegrzewaj pomieszczeń w których przebywasz. Obniżenie temperatury o 1°C zmniejsza emisję CO2 o 4% nie mówiąc już o rachunkach za ogrzewanie. Jak najrzadziej używaj plastikowych torebek i butelek, a jeśli już, to staraj się je wykorzystywać wielokrotnie. Segreguj śmieci i staraj się produkować ich jak najmniej. Nie śmieć w lasach i innych domach zwierząt. Śmieć to nieraz śmiertelne zagrożenie dla zdrowia i życia naszych braci mniejszych. Wspieraj inicjatywy tworzenia obszarów ochrony przyrody. O nich traktuje inny nasz film. Wszystkie zasoby wykorzystywane przez człowieka, możemy podzielić na niewyczerpywalne, jak energia słoneczna czy wiatr, i wyczerpywalne, które z kolei mogą być odnawialne, jak woda, gleba i powietrze, i nieodnawialne, jak paliwa kopalne. Zasada zrównoważonego rozwoju to racjonalne korzystanie z zasobów przyrody które ich nie zubaża, ani nie niszczy. Ten film, mam nadzieję, poszerzył Twoją wiedzę oraz różnorodność naszych zasobów na pistacja.tv Mamy dla Ciebie o wiele więcej. Zachowaj więc nas w pamięci... elektronicznej, subskrybując nasz kanał.

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Małgorzata Załoga

Lektor: Patrycja Ostrowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Materiały: Patrycja Ostrowska, Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Andrzej Pieńkowski, Раїса Скорик

Montaż: Patrycja Ostrowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

Pi-stacja jest otwartym zasobem edukacyjnym stworzonym przez fundację Katalyst Education, który realizuje Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ: 4. Dobra Jakość Edukacji oraz 10. Mniej Nierówności.

O projekcie
Ile kosztuje Pi-stacja?
Często zadawane pytania

Kontakt
Zapisz się na newsletter
Współpracuj z nami
Zobacz, jak możesz nam pomóc

Fundacja Katalyst Education
Polityka prywatności