Z tego filmu dowiesz się:

  • jakie są różnice między metalami a niemetalami,
  • jak odróżnić metal od niemetalu gołym okiem,
  • jak rozmieszczone są pierwiastki w układzie okresowym,
  • jakie są wspólne właściwości niemetali, a jakie niemetali,
  • w jakich stanach skupienia występują metale i niemetale.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Pierwiastki chemiczne są trochę podobne do ludzi. Też różnorodne, mają różny charakter, wchodzą ze sobą w reakcje, u ludzi nazywane interakcjami. Można wśród nich wyróżnić mniejsze lub większe grupy skupiające jednostki o podobnych cechach czy umiejętnościach. Większość, jak ludzie, nie lubi żyć samotnie, więc tworzy trwałe lub mniej trwałe związki. Poznaniem różnych charakterów pierwiastków chemicznych zajmiemy się w tym filmie. Otwórz teraz swój podręcznik chemii i znajdź w nim układ okresowy. Miej go obok siebie przez resztę lekcji. Możesz też korzystać z układu okresowego na planszy. Popatrz na niego, zwracając szczególną uwagę na jego kolorystykę. Od lewej strony w układzie zaznaczono na niebiesko sporą grupę pierwiastków o podobnych właściwościach. Są to metale. Po prawej stronie widzimy mniejszą grupę zaznaczoną na pomarańczowo. To niemetale. Łatwo zauważyć, że pierwiastków na niebieskim tle, czyli metali, jest dużo więcej. Porównując nasz układ okresowy do ludzi możemy sobie wyobrazić, że to jednostka wojskowa, w której zdecydowaną przewagę mają mężczyźni. Umówmy się, że nasze metale to właśnie mężczyźni. Są w wojsku również kobiety, ale jest ich o wiele mniej. Przyjmijmy, że kobiecy pierwiastek w układzie okresowym to pierwiastki na pomarańczowym tle, czyli niemetale. Przyjrzyjmy się teraz wspólnym cechom metali. Z czym kojarzy ci się nazwa metal? To coś, co można kuć, walcować, wyciągać w drut, łączyć metodą spawania i lutowania. A jaki stan skupienia mają metale? Z wyjątkiem rtęci, która jest cieczą, wszystkie inne są ciałami stałymi. Czy patrząc na różne metale możemy coś jeszcze powiedzieć o ich właściwościach? Mają różną twardość. Z wyjątkiem miedzi i złota mają barwę srebrzystoszarą oraz połysk. O takim połysku mówi się, że jest metaliczny. Przyjrzyjmy się teraz niemetalom. Co do nich należy? Na przykład siarka, węgiel, tlen, wodór, brom. Jaki jest ich stan skupienia? Wśród niemetali panuje pełna dowolność. Mamy tu ciała stałe, jak węgiel i siarka, gazy, jak tlen i wodór, i ciecz – to brom. Czy możemy je kuć, walcować albo wyciągać w drut? Nie. Trudno byłoby kuć gaz albo walcować ciecz. Ale nawet niemetaliczne ciała stałe są kruche. Można je roztłuc, ale nie da się zrobić na przykład puszki z siarki. Z reguły są też bez połysku, choć zdarzają się wyjątki. Jest to jednak połysk innego typu, niż u metali. Niemetale mają też różnorodne zabarwienie. Jak więc odróżnić metal od niemetalu? W pierwszej kolejności zwróć uwagę na stan skupienia. W przypadku pierwiastka w stanie gazowym na pewno masz do czynienia z niemetalem. Pierwiastek ciekły to szarosrebrzysta rtęć albo brunatnoczerwony brom. W ciałach stałych masz do czynienia z metalem jeśli widzisz szarosrebrzyste zabarwienie i połysk. Metale o innym zabarwieniu, czyli miedź i złoto poznasz łatwo, bo masz z nimi kontakt na co dzień. Ze złotem w postaci złotej biżuterii, a z miedzią na przykład w formie miedzianych przewodów. Każde inne zabarwienie wskazuje na niemetal. A teraz mam dla ciebie zagadkę. Pokażę ci kilka zdjęć, a ty na ich podstawie spróbuj określić, czy pierwiastek, który się na nich znajduje to metal czy niemetal. Weź kartkę i zapisuj odpowiedzi, numer zdjęcia i twój typ. Gotowy? To zaczynamy. Zdjęcie numer 1. Zdjęcie numer 2. Zdjęcie numer 3. Zdjęcie numer 4. Zdjęcie numer 5. I ostatnia zagadka, zdjęcie numer 6. I sprawdzamy, jak ci poszło. Gratulacje! Odróżnienie metalu od niemetalu nie powinno już stanowić dla ciebie problemu. Pierwiastki w układzie okresowym dzielimy na metale i niemetale. Metale to, za wyjątkiem rtęci, ciała stałe. Mają charakterystyczny połysk. Można je odkształcać, są kowalne i ciągliwe, dobrze przewodzą prąd i ciepło. Niemetale są bardziej różnorodne. Występują jako gazy, np. wodór czy tlen, ciała stałe, na przykład siarka lub węgiel. Jest też jedna ciecz – brom. Źle przewodzą ciepło i prąd elektryczny. Stałe niemetale są kruche i bez połysku. Ten film nauczył cię rozróżniać metale i niemetale. Potrzebujesz innej chemicznej wiedzy? Zajrzyj na stronę pistacja.tv i nie zapomnij polubić filmu.

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Agnieszka Opalińska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Agnieszka Opalińska, Раїса Скорик

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Coverr-Free-Footage (Pixabay License)
Coverr-Free-Footage (Pixabay License)
DistillVideos (Pixabay License)
josephredfield (Pixabay License)
Coverr-Free-Footage (Pixabay License)
ChristianBodhi (Pixabay License)
Elchinator (CC0)
skeeze (Licencja Pixabay)
Wikipedia (CC BY-SA)
Wikipedia (CC BY)
ArturLuczka (Pixabay License)
Bionerd (CC BY)
Jonathan Zander (CC BY-SA)
Tomihahndorf (Domena publiczna)
Wikipedia (CC BY)
Alchemist-hp (CC BY-SA)
Alchemist-hp (Free Art License)
849356 (Pixabay License)
Ben Mills (Domena publiczna)
Wikipedia (Domena publiczna)
Alchemist-hp (CC BY-SA)
OpenClipart-Vectors (Pixabay License)
mohamed_hasan (Pixabay License)
janjf93 (Pixabay License)
PhotoMIX-Company (Pixabay License)
Alchemist-hp (CC BY-SA)
Alchemist-hp (CC BY-SA)
Benjah-bmm27 (Domena publiczna)
Dnn87 (CC BY)
Dnn87 (CC BY)
OpenClipart-Vectors (Pixabay License)
OpenClipart-Vectors (Pixabay License)
ArnoldReinhold (CC BY-SA)
Alchemist-hp (Free Art License)
blickpixel (Pixabay License)
skeeze (Pixabay License)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg