Położenie pierwiastka w układzie okresowym
Playlista:Wewnętrzna budowa materii
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Z tego filmu dowiesz się:
- jak z układu okresowego odczytać liczbę powłok w atomie,
- jak z układu okresowego odczytać liczbę elektronów na ostatniej powłoce,
- jak zbudowany jest atom,
- jak zbudowane jest jądro atomowe,
- jaki ładunek niosą cząstki budujące atom każdego pierwiastka.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Lubisz układać puzzle?
Jeśli tak to wiesz, że najtrudniej jest zacząć.
Trzeba znaleźć jakiś charakterystyczny element
albo kilka i dalej układać wokół nich.
Podobnie było z pierwiastkami.
Próbowano je grupować
w trójki, szóstki i ósemki.
Jeden z pierwowzorów układu okresowego,
dzieło francuskiego geologa de Chancourtois,
miał nawet postać spirali.
Właściwy sposób układania znalazł jednak
dopiero rosyjski chemik Dymitr Mendelejew
i to jego pomysł
na układ okresowy pierwiastków
znamy dziś z podręczników.
Wszystkie kawałki układanki
pasują w nim do siebie jak ulał.
Każdy atom składa się z jądra i otaczających go
powłok z elektronami.
Elektrony mają ładunek ujemny.
W jądrze są dwa rodzaje cząstek:
dodatnie protony
i neutrony, które nie mają ładunku.
Ponieważ atom jako całość
jest elektrycznie obojętny,
liczba ładunków dodatnich, czyli protonów
musi być taka sama, jak liczba ładunków
ujemnych, czyli elektronów.
W atomach o dużych i ciężkich jądrach
złożonych z bardzo wielu neutronów i protonów
trzeba wielu elektronów, by zrównoważyć
ich dodatni ładunek.
Tymczasem każda z powłok elektronowych
ma ograniczoną pojemność.
Mieści tylko określoną liczbę elektronów.
Stąd im więcej elektronów, tym więcej powłok
atom potrzebuje, aby je pomieścić.
Wszystkie powłoki atomu
razem tworzą jego chmurę elektronową.
Liczba powłok wyznacza dla każdego atomu
jego miejsce w układzie okresowym.
Jest to numer okresu.
Pierwiastki których atomy mają
tylko jedną powłokę
leżą w pierwszym okresie.
Drugi okres zarezerwowany jest
dla pierwiastków, których atomy
mają dwie powłoki.
Atomy pierwiastków leżących
w trzecim okresie mają 3 powłoki
i tak dalej.
Czy potrafisz odczytać z układu okresowego,
ile powłok ma atom wapnia?
Wapń leży w czwartym okresie
zatem jego chmura elektronowa ma 4 powłoki.
Wcześniej porządkowaliśmy pierwiastki
w układzie okresowym ze względu
na liczbę powłok elektronowych.
W ten sposób podzieliliśmy je na okresy.
W każdym okresie mamy jednak
wiele pierwiastków.
Ich położenie zależy od liczby elektronów
na ostatniej powłoce.
Pierwiastki będące w grupie pierwszej
mają jeden elektron na ostatniej powłoce.
Dla pierwiastków z grupy drugiej liczba
elektronów na ostatniej powłoce wynosi 2.
W grupach od 13. do 18.
liczbę elektronów na ostatniej powłoce
określamy nieco inaczej.
Jest ona równa cyfrze jedności
w numerze grupy, czyli pierwiastki
leżące w 13. grupie mają 3 elektrony
na zewnętrznej powłoce;
pierwiastki w 14. grupie mają 4, w 15. – pięć
w 16. – sześć, w 17. – siedem, a w 18. – osiem.
Wyjątkiem jest tu hel,
który mimo, że jest w 18. grupie
ma tylko 2 elektrony na ostatniej powłoce.
Liczba powłok elektronowych
oraz liczba elektronów na ostatniej powłoce
determinują wszystkie
właściwości chemiczne pierwiastków.
Znajomość tych liczb to podstawa chemii.
Czy potrafisz odczytać z układu okresowego
ile elektronów na zewnętrznej powłoce
ma atom magnezu?
Magnez leży w grupie drugiej.
Ma więc 2 elektrony na zewnętrznej powłoce.
A ile elektronów na zewnętrznej powłoce
ma atom tlenu?
Tlen leży w 16. grupie. Ma więc 6 elektronów
na zewnętrznej powłoce.
Teraz glin.
Spróbuj odczytać z układu okresowego
ile ma elektronów na ostatniej powłoce.
Glin leży w 13. grupie,
więc ma 3 elektrony na zewnętrznej powłoce.
Doskonale.
Z układu okresowego można odczytać
liczbę powłok elektronowych w atomie
danego pierwiastka oraz liczbę elektronów
na jego ostatniej powłoce.
Liczba powłok elektronowych
jest równa numerowi okresu.
Liczba elektronów na ostatniej powłoce
jest równa numerowi grupy dla grup 1. i 2.
i numerowi grupy pomniejszonemu o 10
dla grup od 13. do 18.
Wyjątkiem jest tu hel, który ma 2 elektrony
mimo, że leży w 18. grupie.
Wiesz już, jak położenie pierwiastka
w układzie okresowym
jest powiązane z jego budową.
Jednak ten film nie wyczerpał tematu
jakim jest układ okresowy.
Masz niedługo sprawdzian,
albo po prostu rozbudziliśmy twoją ciekawość?
Koniecznie zajrzyj na pistacja.tv
i uzupełnij swoją wiedzę.
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
