Próbny egzamin ósmoklasisty z matematyki 2024 już w poniedziałek 22.04

- Matematyka
- Fizyka
- Chemia
- Biologia
- Technika
- Przyroda
Egzaminy
- Ósmoklasiści
- Maturzyści
Inspiracje
Współpraca
FAQ
Pi-stacja Україна

Fundacja Katalyst Education, twórca Pi-stacji, jest organizacją pożytku publicznego. Możesz wesprzeć nas przekazując swój 1,5% podatku lub darowiznę. WPŁAĆ KRS:0000558853

Właściwości tlenu

Powietrze i jego składniki

Powietrze 06:43
Właściwości tlenu 07:44
Tlenki 09:52
Ozon 05:45
Korozja 06:49
Tlenek węgla(IV) - właściwości 05:43
Wodór i jego związki 08:37
Gazy szlachetne 07:35
Zanieczyszczenia powietrza 07:24

Google Classroom Microsoft Teams

Newsletter

Z tego filmu dowiesz się:

jakie są właściwości fizyczne i chemiczne tlenu,
jak się nazywają i jak powstają związki tlenu z innymi pierwiastkami,
jakie są zastosowania tlenu,
jak można otrzymać tlen.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja:

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Cząsteczki tlenu są źródłem kolorów żółto-zielonego, zielonego, a nawet czerwonego. Dowodem jest zorza polarna. Żeby zaczęły kolorowo świecić wymagają jednak wzbudzenia. Wtedy rozpadają się na atomy a one tracąc fotony - świecą. Tlen przybiera też różne barwy, gdy zamarza. Najpierw staje się bladoniebieski, później pomarańczowieje, przechodzi w czerwień, a na końcu w czerń. W ekstremalnych warunkach czyli bardzo niskich temperaturach i pod wysokim ciśnieniem zyskuje nawet wygląd metaliczny. Tlen stanowi około 47% masy skorupy ziemskiej i aż 2/3 masy naszego ciała. W większości w postaci wody. Jak pamiętasz z naszej lekcji o powietrzu stanowi około 21% jego składu objętościowego. To tlen jest tym składnikiem powietrza który podtrzymuje palenie. Możesz się o tym przekonać w prosty sposób. Zapal trzy świeczki, na przykład tealighty i przykryj je trzema słoikami o różnej objętości. Zobaczysz, że płomień najszybciej zgaśnie w najmniejszym, a najdłużej będzie się palił w największym. Nic dziwnego. Tam przecież było najwięcej tlenu. Widzisz, że tlen jest wszędzie. Nie wszędzie jednak zachowuje się tak samo. W tym filmie omówimy właściwości chemiczne i fizyczne tlenu oraz sposoby jego otrzymywania. Już wiesz, że w normalnych warunkach tlen jest gazem i występuje w postaci dwuatomowych cząsteczek. Jest bezbarwny i bezwonny i cięższy od powietrza. Z tabel lub krzywych rozpuszczalności możesz odczytać, że słabo rozpuszcza się w wodzie. Kiepsko przewodzi też ciepło i prąd elektryczny. Cenną cechą tlenu jest to, że choć podtrzymuje palenie, sam się nie pali. Bąbelki czystego tlenu nie płoną. Zresztą to bardzo dobrze. W przeciwnym razie jedno zapalenie zapałki wywołałoby ogólnoplanetarny kataklizm. Jako wszędobylski gaz, tlen jest też bardzo chętny do reagowania z wieloma różnymi substancjami, niezależnie od stanu ich skupienia, czy formy w jakiej występują w przyrodzie. Taka działalność tlenu bywa bardzo widowiskowa. Przykładem mogą być reakcje z magnezem lub z siarką. Magnez pali się oślepiającym białym płomieniem a siarka - bladofioletowym. Na przykładzie wspomnianych reakcji widać że tlen równie chętnie reaguje z metalami i z niemetalami. Reakcje te noszą nazwę utleniania związki, które w ten sposób powstają, to tlenki. Procesy spalania zachodzą nie tylko w ognisku czy w samochodowym silniku ale i w każdej żywej komórce. Oddychamy głównie po to aby dostarczyć do komórek tlen. To w jego obecności glukoza rozkłada się do dwutlenku węgla i wody a my pozyskujemy z tej reakcji energię niezbędną do życia. Są i takie organizmy, które pozyskują energię do życia bez udziału tlenu, ale to już opowieść na lekcję biologii. Założę się, że mało który Polak wie że eksperymentując z saletrą potasową tlen jako pierwszy odkrył i otrzymał nasz rodak słynny alchemik, Michał Sędziwój. Nazwał go co prawda nie tlenem a duchem światła i pokarmem życia ale nie ma się co czepiać nazewnictwa. W jego czasach nie istniała współczesna terminologia chemiczna. Dziś tlen rzadko otrzymuje się z saletry. W szkolnych warunkach tlen możemy uzyskać w reakcji manganianu 7 potasu, czyli KMnO4 z wodą utlenioną. Po wrzuceniu do niej kryształków nadmanganianu następuje gwałtowna egzotermiczna reakcja, a z naczynia zaczyna wydobywać się obłok porywający ze sobą cząsteczki mieszaniny reakcyjnej. Gazem wydzielającym się w tej reakcji jest tlen. Oprócz niego powstaje tlenek manganu 4 wodorotlenek potasu i woda. Reakcja ta, tyle że z zastosowaniem 80% roztworu nadtlenku wodoru była w czasie wojny wykorzystywana do napędzania rakiet V2. Ciśnienie wytworzonego tlenu napędzało turbopompę pompującą mieszaninę paliwową do komory spalania. Dziś już nie napędzamy w ten sposób pocisków. Tlen ma mnóstwo pokojowych zastosowań o których opowiem ci, gdy schrupiesz orzeszka. W medycynie jest podawany chorym z dusznością, by poprawić zaopatrzenie tkanek i umożliwić komórkom efektywne oddychanie. W podobnym celu butli z tlenem używają himalaiści na dużych wysokościach. Wykorzystuje się go też w komorach hiperbarycznych, gdzie wspomaga gojenie i odnowę tkanek oraz niszczy szkodliwe drobnoustroje, szczególnie te beztlenowe. Wspominaliśmy, że świetnie oczyszcza ścieki? Przepompowywany przez nieczystości zwiększa wydajność bakterii, które metabolizują szkodliwe związki organiczne. Duże ilości tlenu zużywane są do wytwarzania wysokich temperatur w palnikach do spawania cięcia i topienia trudno topliwych metali. Właściwości utleniające tlenu wykorzystuje się też do uszlachetniania stali otrzymywania palnych gazów takich jak acetylen czy w paliwie rakietowym. Bez tego gazu nie pojedzie żaden samochód ani nie poleci samolot. W końcu spalanie paliwa w silniku to też proces utleniania. Nie zajdzie bez tlenu. Tlen jest gazem bezbarwnym i bezwonnym cięższym od powietrza. Słabo rozpuszcza się w wodzie. Źle przewodzi ciepło i prąd elektryczny. Podtrzymuje palenie i jest bardzo aktywny chemicznie, niezbędny do procesów oddychania w komórkach. Stanowi około 21% objętości powietrza i 47% masy skorupy ziemskiej. Skoro już mowa o tlenie, to teraz głęboki wdech ...i możesz obejrzeć kolejny film na pistacja.tv

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Doświadczenia: Zofia Borysiewicz, Angelika Apanowicz

Animacja: Patrycja Ostrowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

Pi-stacja jest otwartym zasobem edukacyjnym stworzonym przez fundację Katalyst Education, który realizuje Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ: 4. Dobra Jakość Edukacji oraz 10. Mniej Nierówności.

O projekcie
Ile kosztuje Pi-stacja?
Często zadawane pytania

Kontakt
Zapisz się na newsletter
Współpracuj z nami
Zobacz, jak możesz nam pomóc

Fundacja Katalyst Education
Polityka prywatności