Z tego filmu dowiesz się:

  • jakie właściwości fizyczne i chemiczne ma ditlenek węgla,
  • jak można otrzymać tlenek węgla(IV),
  • jakie są zastosowania ditlenku węgla,
  • co to jest suchy lód,
  • jak tlenek węgla(IV) wpływa na warunki klimatyczne.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

W przeciwieństwie do tlenku węgla(II) tlenek węgla(IV) uznawany jest za gaz nieszkodliwy. W normalnych warunkach tak jest. Ale czy wiesz, że gdy zawartość tlenu w powietrzu spada poniżej 17% staje się dla ludzi i zwierząt toksyczny już w stężeniu 4%? Dowiedziono, że człowiek zamknięty w zupełnie szczelnym pomieszczeniu umrze z powodu zatrucia ditlenkiem węgla zanim zabraknie mu tlenu. Rosnące stężenie tego tlenku w zaadoptowanym na kapsułę ratunkową module księżycowym o mało nie skończyło się tragicznie dla astronautów z misji Apollo 13. Tlenek węgla(IV) jest bezbarwnym gazem około półtora raza cięższym niż powietrze. W temperaturze poniżej minus 78,5 stopnia Celsjusza jest ciałem stałym zwanym suchym lodem. Chętnie używa się go jako chłodziwa gdyż przy wzroście temperatury nie topnieje lecz bezpośrednio sublimuje do postaci gazowej co eliminuje konieczność sprzątania. Nie pali się ani nie podtrzymuje spalania dlatego jest wykorzystywany między innymi w tak zwanych śniegowych gaśnicach przeciwpożarowych oraz instalacjach gaśniczych a także w spawalnictwie jako czynnik zabezpieczający. Jako gaz obojętny wykorzystuje się go chętnie w przechowalniach i dojrzewalniach owoców i warzyw a także w przemyśle spożywczym jako dodatek do żywności o symbolu E290. Tlenek węgla(IV) jest też w nabojach. Nadaje pęd pociskom broni pneumatycznej ale służy też do sporządzania wody gazowanej w syfonach. Rośliny wykorzystują ten gaz w procesie fotosyntezy przerabiając go na cukry. Tlenek węgla(IV) jest jednym z gazów cieplarnianych. Podobnie jak para wodna zapobiega ucieczce ciepła które Ziemia otrzymuje ze Słońca z powrotem w kosmos. Dodatkowo dzięki temu, że gaz ten ociepla atmosferę przyczynia się do zwiększenia parowania oceanów a co za tym idzie ilości pary wodnej w powietrzu. Można więc powiedzieć, że przyczynia się do efektu cieplarnianego w dwójnasób. Jak otrzymać tlenek węgla(IV)? Potrzebujemy sody oczyszczonej i octu. Dla ciekawszego efektu przyda nam się też kilka świeczek, na przykład tealightów. Po wlaniu do naczynia octu a następnie wsypaniu sody oczyszczonej obserwujemy silne pienienie czyli wydzielanie się gazu. Jest to właśnie dwutlenek węgla. Ponieważ jest on cięższy od powietrza możemy tak jakby wylać go na palące się świeczki które natychmiast gasną. My też jesteśmy producentami tlenku węgla(IV). Wydychamy go z każdym oddechem. Jest on produktem reakcji spalania, czyli utleniania które zachodzi w naszych komórkach. Gaz ten można wykryć doświadczalnie wykorzystując wodę wapienną czyli wodny roztwór wodorotlenku wapnia. W obecności tlenku węgla(IV) przejrzysta normalnie woda wapienna zmętnieje. Reakcja przebiega zgodnie z równaniem Ca(OH)2 plus CO2 powstaje CaCO3 plus H2O. Strzałka w dół w równaniu oznacza tworzenie się osadu węglanu wapnia. To on jest odpowiedzialny za to, że woda wapienna z przezroczystej staje się mlecznobiała. Tlenek węgla(IV) można otrzymać także bez chuchania. Na przykład w wyniku rozkładu węglanu wapnia pod wpływem prażenia, jak w reakcji CaCO3 rozskłada się na CaO i CO2 lub w reakcji z kwasem solnym w której węglan wapnia zmienia się w chlorek wapnia a pozostałe produkty reakcji to woda i gazowy ditlenek węgla który ulatnia się do atmosfery co pokazuje strzałka skierowana ku górze. Tlenek węgla(IV) można otrzymać również w wyniku całkowitego spalania węgla w tlenie C plus O2 powstaje CO2. Tlenek węgla(IV) to bezbarwny, bezwonny gaz cięższy od powietrza i słabo rozpuszczalny w wodzie. Nie pali się i nie podtrzymuje palenia. Powoduje zmętnienie wody wapiennej. Jest niezbędny dla istnienia życia na Ziemi ale jego nadmiar przyczynia się do niekorzystnych zmian klimatu. Podejrzewam, że właśnie się zastanawiasz w której szafce kuchennej mama trzyma ocet. Po więcej fajnych doświadczeń zapraszam cię na pistacja.tv. Napisy: Blanka Stach

Lista wszystkich autorów

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Patrycja Ostrowska

Materiały: Dobrawa Szlachcikowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Blanka Stach, Раїса Скорик

Doświadczenia: Zofia Borysiewicz, Angelika Apanowicz

Animacja: Patrycja Ostrowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Emre Kuzu (Licencja Pexels)
NASA (Domena Publiczna)
NASA (Domena Publiczna)
yunjeong (Licencja Pixabay)
ProjectManhattan (CC BY-SA)
APN MJM (CC BY-SA)
minthu (Licencja Pixabay)
mandooh (Licencja Pixabay)
ArturLuczka (Licencja Pixabay)
Clker-Free-Vector-Images (Licencja Pixabay)
MarcoRoosink (Licencja Pixabay)
voltamax (Licencja Pixabay)
Pexels (Licencja Pixabay)
Afterworks (Domena publiczna)
JosepMonter (Licencja Pixabay)
Westark (Licencja Pixabay)
Coverr-Free-Footage (Licencja Pixabay)
cottonbro (Licencja Pexels)
Pisum (CC BY-SA)
KlausHausmann (Licencja Pixabay)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg