Z tego filmu dowiesz się:

  • jakie są właściwości i zastosowanie kwasów chlorowodorowego i siarkowodorowego,
  • jak tworzy się wzory i nazwy kwasów beztlenowych.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Może obiło ci się o uszy określenie kwas pruski? Ten słaby, beztlenowy kwas to wodny roztwór cyjanowodoru. Niezwykle silnej, lotnej trucizny o zapachu gorzkich migdałów. Trzeba było odwagi, żeby go spróbować. Śmiałek smak opisał jako słodkawy wywołujący ciepło w ustach ale skłaniający do kaszlu. Trujące właściwości tego kwasu pierwsze odkryły... rośliny, u których stanowi on skuteczny odstraszacz dla roślinożerców. Możesz go znaleźć w liściach i pestkach wiśni jabłek, czy moreli, a także w nasionach lnu. Obecna w nich linamaryna, pod wpływem kwasu solnego w żołądku uwalnia cyjanowodór. Ćwierć kilograma siemienia może dostarczyć nawet 410 mg czystego kwasu pruskiego. Czy wiesz, że twój żołądek to producent jednego z najsilniejszych kwasów? Tak, tak... Każdy z nas w swoim żołądku ma kwas solny zwany inaczej chlorowodorowym. Kwas ten umożliwia trawienie, czyli rozkład w zasadzie wszystkiego, co wpadnie do żołądka. Co ciekawe, mimo że kwas ten obniża pH w żołądku nawet do jednego nie niszczy samego żołądka, choć gdy wybierze się na wycieczkę do przełyku może go nieźle podrażnić. Kwas solny to jeden z najpowszechniejszych kwasów beztlenowych. Powstaje poprzez rozpuszczenie w wodzie chlorowodoru. Gazowy HCl rozpuszcza się w wodzie w ilości maksymalnie 36,7% w temperaturze 20 stopni Celsjusza i to jest najwyższe stężenie kwasu jakie udaje się uzyskać w normalnych warunkach. Kwas solny jest bezbarwną, żrącą cieczą o ostrym, drażniącym zapachu. Niszczy papier i tkaniny. Ze stężonego roztworu łatwo ulatnia się gazowy chlorowodór, który reagując z parą wodną w powietrzu, tworzy mgłę. Dlatego o tym kwasie mówi się że jest dymiącą cieczą. Tendencja do dymienia znika w stężeniach poniżej 30%. Jest on podstawowym surowcem w przemyśle włókienniczym tworzyw sztucznych i farmaceutycznym. Bez niego nie obejdziesz się w produkcji sztucznego miodu, cukru i przypraw do zup. Majsterkowicze oczyszczają nim zardzewiałe powierzchnie metali, a wodociągi wodę która leci z twojego kranu. No chyba że korzystasz ze studni Inne przykłady zastosowań kwasu chlorowodorowego to produkcja biopaliw barwników, olejów i smarów oraz różnego typu tworzyw sztucznych. Kolejnym kwasem beztlenowym jest kwas siarkowodorowy. Można rozpoznać jego obecność już z daleka o ile akurat nie mamy ciężkiego kataru ponieważ ma bardzo charakterystyczny zapach zgniłych jaj. Powstaje właśnie w procesach gnicia rozmaitych szczątków organicznych zawierających białka. Nie tylko jaj, ale na przykład odpadów wyrzucanych do szamba. Kwas siarkowodorowy to bezbarwna ciecz. Jego źródłem jest siarkowodór: palny, trujący gaz, cięższy od powietrza i dość dobrze rozpuszczalny w wodzie. Ze względu na niewielkie maksymalne stężenie tylko do 0,4% kwas siarkowodorowy praktycznie nie ma właściwości żrących, to znaczy że jest słabym kwasem i nazywa się go wodą siarkowodorową. Nie znaczy to jednak, że jest bezpieczny. Zdrowe wody, które można wypić w Ciechocinku lub Nałęczowie, mają w swoim składzie właśnie ten kwas. Oprócz tego nie ma on ciekawych zastosowań. Chemicy używają go w laboratoriach między innymi do wykrywania jonów metali. Już chwilę rozmawiamy o kwasach beztlenowych ale czy wiemy, jak je poprawnie nazywać? Nazwy kwasów beztlenowych tworzymy w taki sposób, że do słowa "kwas" dodajemy przymiotnik utworzony od nazwy niemetalu który tworzy ten kwas i końcówkę "wodorowy". I tak na przykład kwas o wzorze HCl to kwas chlorowodorowy, choć wszyscy mówią o nim "kwas solny". Genezę tej nazwy poznasz w lekcji o otrzymywaniu kwasów. Wzór H2S opisuje kwas siarkowodorowy. A teraz samodzielnie nazwij kwas o wzorze HBr. Tak, to kwas bromowodorowy czyli bromowodór. A może jeszcze jeden przykład? HF to? To kwas fluorowodorowy. Fluorowodór. I ostatni do kolekcji... Zapisz samodzielnie wzór kwasu jodowodorowego. To oczywiście HI, hi hi. Kwasy beztlenowe to wodne roztwory wodorków niemetali z 16. i 17. grupy układu okresowego. Nazwy kwasów beztlenowych tworzymy dodając do słowa "kwas" przymiotnik utworzony od nazwy niemetalu który ten kwas tworzy i końcówkę "wodorowy". Dzisiaj pierwsze skrzypce grały kwasy beztlenowe, ale jeżeli chcesz poznać całą orkiestrę chemiczną zapraszam Cię na stronę pistacja.tv

Lista wszystkich autorów

Lektor: Anna Rola-Noworyta

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Agnieszka Opalińska

Materiały: Agnieszka Opalińska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Chuttersnap (Licencja Unsplash)
Matthew T Rader (Licencja Unsplash)
Edward Jenner (Licencja Pexels)
Edward Jenner (Licencja Pexels)
TheMarcKnight (Licencja Pexels)
Pressmaster (Licencja Pexels)
Ben Mills Wikipedia (Domena publiczna)
Autor nieznany Wikipedia (Domena publiczna)
nastya_gepp (Licencja Pixabay)
Lesław Zimny (Domena publiczna)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Olga1205 (Licencja Pixabay)
Fvasconcellos (Domena publiczna)
jackmac34 (Licencja Pixabay)
Marta Wroblewska (Licencja Pixabay)
Rasbak (CC BY-SA)
Aleksander Sobolewski (CC BY-SA)
Autor Nieznany (Domena publiczna)
Autor Nieznany (Domena publiczna)
Arcaion (Licencja pixabay)
Edward Stevens (CC BY)
Autor Nieznany (Domena publiczna)
Autor Nieznany (Domena publiczna)
Autor Nieznany (Domena publiczna)
Ben Mills (Domena publiczna)
Beax (CC BY-SA)
Autor Nieznany (Domena publiczna)
Nutaj (CC BY-SA)
brgfx (Licencja Freepik)
OpenClipart-Vectors (Licencja Pixabay)
scientificanimations.com (CC BY-SA)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Autor nieznany (Domena publiczna)
W. Oelen (CC BY-SA)
Clker-Free-Vector-Images (Licencja Pixabay)
Luxteria (Licencja Pixabay)
OpenClipart-Vectors (Licencja Pixabay)
OpenClipart-Vectors (Licencja Pixabay)
publicdomain.net (Domena publiczna)
Bartłomiej Bulicz (CC BY-SA)
Streng (Domena publiczna)
Tpa2067, Mikayé (CC BY-SA)
OpenClipart-Vectors (Licencja Pixabay)
Kanesskong (CC BY-SA)
Engin_Akyurt (Licencja Pixabay)
ImGz (CC BY-SA)
pharma (CC BY-SA)
stevepb (Licencja Pixabay)
Myriams-Fotos (Licencja Pixabay)
mattyphotographyy (Licencja Pixabay)
fran1 (Licencja Pixabay)
Kapa65 (Licencja Pixabay)
Luiz-Jorge-Artista (Licencja Pixabay)
Melanie Maecker-Tursun (CC BY-SA)
Geof Sheppard (CC BY-SA)
imalabstudio (Licencja Pixabay)
Autor nieznany (Licencja Pikist)
Autor nieznany (Licencja Pikist)
Thomastastic (CC BY-SA)
MMich (CC BY-SA)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Olek Remesz (CC BY-SA)
analogicus (Licencja Pixabay)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Phrood~commonswiki (Domena publiczna)
European Chemicals Bureau (Domena publiczna)
Herney (Licencja Pixabay)