Zdarzyło ci się pewnie oglądać przynajmniej na filmach, jak ktoś rozpala ogień za pomocą krzemienia i krzesiwa. Sposób to męczący, a do tego nie wypali jeśli nie mamy pod ręką suchej rozpałki na przykład hubki. Mniej obciążające fizycznie jest wykorzystanie soczewki skupiającej. Ale co, gdy dzień jest pochmurny albo, co gorzej, pada? Zaprawiony w bojach chemik ma i na taką pogodę rozwiązanie. Wystarczy gliceryna i sól. Ale nie byle jaka! Potrzebujesz manganianu 7 potasu, zwanego popularnie nadmanganianem potasu. Gdy polejesz fioletowe kryształki gliceryną zapłoną nawet na śniegu. Dlatego te dwa związki znajdziemy między innymi w podręcznych zestawach ratunkowych. Więcej o solach tlenowych i o tym, jak je możemy otrzymać, opowiem ci w tej lekcji. Nie pytaj, co sól może zrobić dla Ciebie. Zapytaj, co Ty możesz zrobić dla soli. Możesz ją na przykład stworzyć. Pozwoliłam sobie na sparafrazowanie słynnych słów prezydenta Kennedy'ego ale wiesz przecież, że sole mają tak wiele zastosowań w różnych obszarach naszego życia że warto byłoby dowiedzieć się jak je można otrzymać. Jeśli lubisz kwiaty w przydomowym ogródku albo na balkonie, z pewnością potrzebować będziesz siarczanu 6 potasu. Zapewne kupisz go w sklepie ale gdyby chcieć go zrobić samemu jak się do tego zabrać? Gdy znasz film o otrzymywaniu soli beztlenowych, nasze kolejne kroki będą już ci częściowo znane. Jeśli nie udało ci się go jeszcze obejrzeć nie przejmuj się, damy radę i bez tego. Potas do tej soli możemy dostarczyć biorąc związek, który go zawiera na przykład wodorotlenek potasu KOH albo tlenek potasu K2O. Możemy też wziąć metaliczny potas. Resztę kwasową, czyli grupę SO4 możemy pozyskać z kwasu. Czy istnieje inny sposób? Pamiętasz może, jak otrzymywaliśmy kwasy tlenowe? Braliśmy do reakcji tlenek niemetalu w tym przypadku siarki, i wodę. Aby otrzymać kwas siarkowy 6 potrzebny był tlenek siarki 6 o wzorze SO3. Ponieważ reakcja otrzymywania soli i tak odbywa się w wodzie, możemy użyć do tej reakcji równie dobrze właśnie tego tlenku zamiast kwasu. Kwas może reagować z każdą substancją z lewej strony naszego schematu natomiast tlenek reaguje z wodorotlenkiem albo tlenkiem metalu nie reaguje natomiast z metalem. Mamy 5 metod otrzymywania soli tlenowych. Reakcja metalu z kwasem zachodzi jednak tylko dla metali aktywniejszych od wodoru czyli położonych powyżej niego w szeregu aktywności, który widzisz na planszy. OK Wiemy już co z czym reaguje. Możemy zabrać się do pisania reakcji. No to do dzieła. Najpierw wodorotlenek z kwasem. KOH plus H2SO4 powstaje K2SO4 i woda. Uzgadniamy reakcję, dopisując dwójkę przed wodorotlenkiem potasu i przed wodą. Teraz reakcja tlenku potasu z kwasem. K2O plus H2SO4 daje nam naszą sól i tu także powstaje cząsteczka wody. W tej reakcji wszystko się zgadza. Kolejna reakcja: metal z kwasem. Reakcja zachodzi, bo metal ten jest aktywniejszy od wodoru, więc wyprze go z cząsteczki kwasu siarkowego 6. Po prawej stronie mamy więc sól i wyparty wodór. Jeszcze tylko dwójka przed potasem i gotowe. Zostały nam jeszcze dwie metody. Wodorotlenek potasu z tlenkiem siarki 6... Otrzymujemy sól i wodę. Dwójka przed KOH i mamy reakcję uzgodnioną. I ostatnia. Mieszamy ze sobą dwa tlenki: potasu i siarki 6. W wyniku tej reakcji powstaje tylko sól. Tu wszystko się zgadza. Z pierwszą solą poszło jak z płatka ale dla wprawy powtórzmy procedurę dla azotanu 5 baru. Aby wprowadzić do tego związku bar mamy do wyboru jego wodorotlenek, Ba(OH)2 tlenek BaO lub metaliczny bar. Grupę NO3 dostarczymy za pomocą HNO3 lub tlenku azotu 5 - N2O5. Podobnie jak w poprzednim przykładzie kwas reaguje z każdym związkiem z lewej strony schematu, a tlenek kwasowy tylko z wodorotlenkiem i tlenkiem baru. Połowa pracy za nami. Trochę się zmęczyłam. Może dokończysz? A później sprawdzisz swoje reakcje z tymi które pokażę na planszy. Udało się? To teraz pokażę ci, jak wyglądają moje reakcje. Porównaj je ze swoimi. A teraz poćwiczymy to w inny sposób. Pouzupełniamy reakcje tak, by były poprawne. No to zaczynamy. W pierwszej reakcji brakuje nam substratów. Po prawej stronie mamy jednak wodór który powstaje tylko w reakcji metalu z kwasem. W pierwsze okienko musimy więc wpisać metal, w tym wypadku sód W drugie kwas. Nasza sól ma resztę kwasową pochodzącą od kwasu fosforowego 5. Wpisujemy więc właśnie ten kwas. Aby uzgodnić reakcję dopisujemy dwójki przed kwasem i solą trójkę przed wodorem i szóstkę przed sodem. W drugiej reakcji produktem jest tylko sól. Taka sytuacja ma miejsce w reakcji tlenku metalu z tlenkiem niemetalu. Tlenek niemetalu już mamy dopisujemy więc tlenek magnezu MgO. Tu wszystko się zgadza. W trzeciej reakcji, wodorotlenku z kwasem musi powstać sól CaCO3. I Ca, i grupa CO3 są dwuwartościowe więc nic nie spisujemy na krzyż. Powstaje także woda. Musimy jeszcze przed nią dopisać dwójkę i reakcja uzgodniona. Czas zostawić Cię sam na sam z solą. Zapisz wszystkie możliwe metody otrzymywania siarczanu 4 sodu a następnie wznów film i porównaj swoje reakcje z moimi. Okej, to sprawdzamy. Udało się? To gratulacje. Jeśli nie do końca, nie poddawaj się. Wszystko jest trudne, nim stanie się proste mawiał wielki poeta, Goethe. To jeszcze mała uzupełnianka na zamknięcie. Wypełniona? To sprawdzamy! W trzeciej reakcji możliwe były dwa rozwiązania z kwasem fosforowym 5 i z tlenkiem fosforu 5. Sole tlenowe można otrzymać w reakcjach: wodorotlenku z kwasem tlenku metalu z kwasem metalu z kwasem wodorotlenku z tlenkiem niemetalu lub tlenku metalu z tlenkiem niemetalu. Możesz sobie pomóc, rozrysowując schemat. Nasz przykład został rozpisany dla siarczanu 6 potasu. Jeśli znasz kogoś, dla kogo otrzymywanie soli to twardy orzech do zgryzienia powiedz mu o tym filmie i o Pistacji.