Z tego filmu dowiesz się:

  • jakie znaczenie ma równoważenie się sił działających na ciało,
  • czym jest bezwładność,
  • na czym polega pierwsza zasada dynamiki Newtona.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Nieważne czy poruszamy się najdłuższym autobusem na świecie czy londyńskim piętrusiem czy takim w kształcie świnki kota lub królika. W każdym z nich na pasażerów działają takie same siły. Dzisiaj sobie o nich opowiemy. Jeździsz do szkoły autobusem? Jeśli wsiadasz do niego na pętli często kilka minut czekasz na odjazd. Na autobus stojący na przystanku czy to z pasażerami w środku czy bez nich działają siły. Siła ciężkości, inaczej grawitacji i siła reakcji podłoża, zwana także siłą sprężystości podłoża. Te siły wzajemnie się równoważą dlatego autobus ani nie odlatuje w powietrze, ani nie tonie w asfalcie. Jeżeli działający na ciało w naszym przypadku autobus siły się równoważą to pozostaje ono w spoczynku. A co się stanie, gdy autobus ruszy? Działające na niego siły przestaną się równoważyć. Siła generowana przez silnik wprawia w ruch koła a ich oddziaływanie z podłożem sprawia że pojazd zaczyna toczyć się do przodu. Silnik autobusu przenosi moment obrotowy czyli siłę, jaką można uzyskać z silnika na koła wytwarzając na styku opony i jezdni siłę napędową równoważącą opory ruchu pojazdu. Jak pamiętasz do oporów ruchu zaliczamy na przykład opory powietrza i tarcie. Od tej chwili autobus porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. Zapamiętaj! Jeżeli na ciało nie działa żadna siła lub działające siły się równoważą to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. Jest to pierwsza zasada dynamiki. Jeśli nie pamiętasz czym jest ruch jednostajny koniecznie zajrzyj do naszych filmów z działu kinematyka. Jeśli jeździsz autobusem to pewnie wiesz że podróż nie zawsze jest komfortowa. Czasem pojazd nagle przyspiesza albo co gorsza, hamuje tak że stojący prawie się przewracają. Za to też jest odpowiedzialna pierwsza zasada dynamiki która nosi też zaraz się przekonasz dlaczego nazwę zasady bezwładności. Aby wprawić ciało w ruch, zatrzymać je lub zmienić jego prędkość musi na niego zadziałać inne ciało pewną siłą. Innymi słowy ciało, które jest w spoczynku chce w nim pozostać. A ciało, które porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym chce się dalej tak poruszać. Taką własność ciał nazywamy bezwładnością. Bezwładność jest zależna od masy. Jest tym większa, im większa jest masa danego ciała. W naszym przypadku jadący pasażer porusza się wraz z autobusem i jest jego częścią. Gdy jednak autobus zaczyna hamować ciało pasażera jeszcze przez chwilę chce się poruszać tak, jak wcześniej. Zachowuje swoją bezwładność. Zmiana stanu ruchu na spoczynek albo spoczynku na ruch wymaga przyłożenia pewnej siły. Tym większej, im większą bezwładność posiada ciało. A czy zastanawiało Cię dlaczego zwrot szarpnięcia zależy od tego czy autobus zwalnia czy przyśpiesza? Chodzi rzecz jasna o zwrot siły działającej na pasażerów. Gdy autobus przyspiesza ciało, czyli pasażer nie nadąża za przyspieszającą podłogą autobusu na której stoją jego stopy. Czujemy szarpnięcie do tyłu. Za to też odpowiada bezwładność. Z kolei przy gwałtownym hamowaniu na pasażera działa siła skierowana jak na tym obrazku. Znów najpierw czują ją stopy które hamują razem z podłogą autobusu. Reszta pasażera ze względu na bezwładność jeszcze przez moment porusza się do przodu. Czujemy szarpnięcie w przód. Teraz zadanie dla Ciebie. Podaj kilka przykładów z życia w których działa pierwsza zasada dynamiki. Przykładami może być jazda kolejką w parku rozrywki, jazda windą zwłaszcza taką szybkobieżną lub krążek leżący na stole do cymbergaja. Ten stosuje się do pierwszej zasady tym że się nie porusza. Jeśli interesujesz się kosmosem możesz tu zaliczyć także ruch sondy kosmicznej na orbicie. Przykładów z życia codziennego moglibyśmy znaleźć dużo więcej więc jeśli wymyśliłeś coś innego podziel się tym w komentarzu pod filmem. W dzisiejszej lekcji poznaliśmy pierwszą zasadę dynamiki. Dowiedzieliśmy się jak wpływa ona na nasze życie oraz czym jest bezwładność ciał. Obejrzyj pozostałe filmy z dynamiki a po więcej materiałów zajrzyj na naszą stronę pi-stacja.tv.

Lista wszystkich autorów

Lektor: Weronika Brzezińska

Konsultacja: Anna Soliwocka

Grafika podsumowania: Agnieszka Opalińska

Materiały: Weronika Brzezińska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Klaudia Abdeltawab, Татьяна Кравец

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

George Morina (Licencja Pexels)
Alexander Pels (Licencja Pexels)
macrovector (Licencja Freepik)
OpenClipart-Vectors (Licencja Pixabay)
freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
iconicbestiary (Licencja Freepik)
pch.vector (Licencja Freepik)
Jay Clark (CC BY)
brgfx (Licencja Freepik)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg