Czy wiesz, że najgłębszy dół na Ziemi ma głębokość większą niż wysokość najwyższej góry na Ziemi? Najwyższa góra na Ziemi to Mount Everest. Wysokość 8848 m nad poziomem morza. Tymczasem najgłębszym miejscem na Ziemi jest dno Rowu Mariańskiego znajdujące się na głębokości aż 10984 metrów. Gdyby mierzyć wysokość gór nie od poziomu morza, tylko od ich podstawy to najwyższą górą świata byłby wulkan Mauna Kea na Hawajach który stoi na dnie 6000 m pod wodą i wznosi się na 4207 m nad poziomem morza. Pewnie zdarzyło Ci się że ktoś mierzył twój wzrost. Stajesz przy ścianie, a ktoś zaznacza na niej dokąd sięga czubek twojej głowy i mierzy ile to jest od podłogi. Tak jak ty, tak samo każdy punkt na Ziemi ma jakąś wysokość, choć ona raczej się nie zmienia. Ludzie umówili się że mierzy się ją od poziomu morza tak jak twoją od podłogi. Pewnie dlatego tę wysokość określa się skrótem który oznacza metry nad poziomem morza. Ale na jakiej właściwie wysokości morze ma poziom? Woda jest przecież w ciągłym ruchu. Tworzy fale, czasami bardzo wysokie. Są też przypływy i odpływy. Geodeci, czyli osoby, które zajmują się między innymi mierzeniem wysokości w terenie, przeprowadzili jednak szczegółowe pomiary i doszli do wniosku że poziom wszystkich mórz na Ziemi jest mniej więcej równy. Przyjęli ten poziom za 0 metrów nad poziomem morza. To dobry punkt odniesienia dla wszystkich wysokości na kuli ziemskiej. Jest stały bez względu na to gdzie się znajdujemy, pozwala zatem w łatwy sposób porównać wysokości różnych miejsc na Ziemi. Wysokość mierzoną od poziomu morza nazywamy więc wysokością bezwzględną. A co, jeśli wykopię na plaży tak głęboki dół że się w nim schowam na stojąco spytasz może? Jaką wysokość będzie mieć dno tego dołu? Fakt, ciężko jest powiedzieć że taki punkt leży nad poziomem morza. Jego wysokość opisuje się wtedy albo liczbą ujemną - taką z minusem z przodu albo, żeby nie używać minusa w skrócie "n.p.m." literę "n", oznaczającą "nad" zamienia się na literę "p", jak "poniżej". Mówimy wtedy o wysokości poniżej poziomu morza. Wiesz już, że teren rzadko bywa płaski. Tymczasem mapy zwykle rysuje się na płaskich powierzchniach. Jak w takim razie pokazać na mapie różnicę wysokości w terenie? Kartografowie, czyli ludzie rysujący mapy zawodowo, umówili się, że wysokość będą zaznaczać kreśląc specjalne linie. Łączą one na mapie punkty o tej samej wysokości bezwzględnej czyli leżące na tym samym poziomie. Te linie to poziomice. Żeby pokazać ukształtowanie terenu rysuje się wiele takich linii, łączących ze sobą punkty położone na tej samej wysokości w terenie. Każda taka linia jest na mapie oznaczona liczbą określającą wysokość punktu. Tak właśnie powstaje rysunek poziomicowy. Poziomice pokazują nam zresztą nie tylko wysokość terenu, ale też jego kształt czy nachylenie, czyli czy wznosi się lub opada bardziej, czy mniej stromo. Spójrz na rysunek. Poziomice poprowadzono na nim co 50 metrów. Ważniejsze dodatkowo pogrubiono. Zwróć uwagę, że poziomice nigdy nie przecinają się ze sobą. Widzisz też zapewne, że te po lewej stronie są od siebie bardziej oddalone. To pokazuje, że wysokość terenu rośnie z tej strony wolniej. Stok jest łagodny. Po prawej poziomice ułożone są gęsto co wskazuje, że wysokość szybko się zmienia. Nachylenie terenu jest duże czyli stok jest stromy. Jaką formę terenu przedstawia ten rysunek? Wysokości bezwzględne terenu na rysunku rosną do środka formy, czyli to wzniesienie. A teraz zadanie dla Ciebie: spójrz na rysunek i powiedz, jaką formę terenu pokazuje. Wysokości maleją do środka rysunku przedstawia on więc obniżenie terenu czyli kotlinę. Twoja odpowiedź też jest taka? Gratulacje! Okej, wiesz już, że gdy poziomice na mapie są oddalone od siebie, to teren nachylony jest łagodnie, a gdy są blisko siebie jest bardziej stromy. Mimo wszystko trudno się czyta mapy z nadziubdzianymi liniami. Dlatego kartografowie umówili się że aby ułatwić odczytywanie wysokości z mapy będą używać kolorów. Najciemniejsza zieleń oznacza obszary poniżej poziomu morza, czyli depresje. Zielony kolor, to tereny leżące poniżej 300 m nad poziomem morza. Na żółto koloruje się miejsca o wysokości powyżej 300 m nad poziomem morza a pomarańczowy i czerwony oznaczają obszary leżące powyżej 500 m nad poziomem morza. Pamiętaj, kolory na mapie nie mają nic wspólnego z roślinnością. Zielony nie oznacza lasów ani łąk a oznaczone żółtym i pomarańczowym kolorem wyżyny i góry bywają pokryte lasami a nie żółtym piaskiem, który często znajdziesz na leżących na poziomie morza plażach. Czasami na wycieczce napotkasz pagórek. Z mapy możesz odczytać jego wysokość ale nie dowiesz się z niej, jak wysoko musisz się wspiąć, aby z jego szczytu móc podziwiać okolicę. Tę wysokość trzeba obliczyć. Potrzebujesz do tego dwóch danych: wysokości miejsca, z którego będziesz wyruszać i wysokości miejsca, do którego chcesz dojść. Najlepiej odczytać je z mapy. Teraz wystarczy, że od większej wysokości odejmiesz tę mniejszą, i już wiesz jaką wysokość musisz pokonać aby dotrzeć na szczyt. Świetnie to widać na przykładzie wejścia na Rysy. Choć wysokość bezwzględna tego najwyższego szczytu Polski to 2499 m nad poziomem morza, to idąc od Morskiego Oka, które położone jest na wysokości 1395 m nad poziomem morza do pokonania masz tylko 1104 metry. Tę wysokość obliczamy względem punktu z którego wyruszyliśmy czyli jeziora Morskie Oko. Ta wysokość to wysokość względna. Nie liczymy jej od poziomu morza więc podając jej wartość omijamy skrót n.p.m. i wartość podpisujemy wyłącznie w metrach. Zadanie dla Ciebie: Stoisz u podnóża pagórka o wysokości 849 m nad poziomem morza. Na mapie widzisz, że jesteś na wysokości 550 m nad poziomem morza. Jaka wysokość względna dzieli Cię od szczytu? Twój wynik to 299 metrów? Brawo! Poziomica to linia, która łączy punkty znajdujące się na tej samej wysokości nad poziomem morza. Na mapie poziomicowej można odczytać wysokość bezwzględną terenu, co umożliwia obliczenie wysokości względnej oraz określenie nachylenia terenu. Kolory na mapie pomagają w lepszym rozumieniu wysokości i ukształtowania terenu. Dzięki poziomicom poznasz wysokość terenu. A dzięki pistacji? Podniesiesz poziom swojej wiedzy. Zapraszamy.