Ziemniaki to nieodzowny element polskiej kuchni, prawda? Gdybyśmy jednak zapytali o nie Polaka 500 lat temu, nie wiedziałby, o czym mówimy. Ziemniaki, ale też pomidory, kukurydzę i wiele innych smakowitych warzyw i owoców zawdzięczamy ludziom którzy w XV wieku odkryli Amerykę. Bez nich nasze stoły byłyby dziś uboższe. Podobnie jak nasza wiedza o świecie. Pamiętaj o tym, oglądając nasz film. Ludzie od najdawniejszych czasów starali się opisywać otaczający ich świat. A że, jak mawia stare chińskie przysłowie lepiej raz zobaczyć niż sto razy usłyszeć często opisywali go obrazami. Takimi obrazami były też mapy. W dalekiej przeszłości mocno niedokładne. Rysowali je podróżnicy, by ułatwić podróżowanie tym, którzy przyszli po nich. Dla mieszkańców naszego kontynentu poznawanie świata zaczęło się od Europy. Z czasem poznawało coraz więcej ziem i nanoszono je na mapy. Pierwszymi podróżnikami, którzy szukali nowych, lepszych do życia lądów byli Irlandczycy i Wikingowie. Ci pierwsi, według legendy już w VI wieku popłynęli na obciągniętej skórą łodzi na zachód, do Islandii i Grenlandii, a być może dotarli nawet do wybrzeży Ameryki Północnej. Ich wyprawę opisano w księdze "Podróż Świętego Brendana" której najstarsze zachowane egzemplarze pochodzą z X wieku, czyli z czasów gdy Mieszko I zakładał państwo polskie. W tych czasach pirackie załogi Wikingów plądrowały Europę, ale zapuszczały się też na swoich statkach daleko na zachód w poszukiwaniu ziem przyjaźniejszych do zamieszkania niż mroźna, daleka Północ z ktorej pochodzili. Przemierzając Ocean Atlantycki na pewno dotarli na Nową Fundlandię i Półwysep Labrador w dzisiejszej Kanadzie a być może i dalej na południe, ale ich osady nie przetrwały zbyt długo. Wikingowie to naród morski ale przez wiele stuleci Europejczycy poszerzali zasięg swoich wpływów raczej na wschód niż na zachód. Wędrowali lądem. Coraz dalej i dalej, aż do Indii i do Chin. Sprowadzano stamtąd złoto, perły i korale oraz drogie kamienie, a także egzotyczne drewno i przyprawy korzenne. Najsłynniejszym podróżnikiem i kupcem tego okresu był wenecjanin Marco Polo który w XIII stuleciu przez niemal ćwierć wieku podróżował po Azji docierając do stolicy Chin - Pekinu. Żeglował też po wodach Oceanu Indyjskiego Dotarł na Jawę - jedną z wysp w Azji południowo-wschodniej, dziś należącą do Indonezji, a z niej do wybrzeży Indii. Mapy, które sporządził ukazywały Europejczykom ogrom kontynentu azjatyckiego i różnorodność jego krajobrazów. Popyt na egzotyczne towary w Europie rósł i rósł tymczasem kupieckie karawany były mało wydajnym środkiem transportu a do tego często napadali na nie zbójcy rabując cały ładunek. Ostatnim gwoździem do trumny stała się Turcja która w XV wieku pod panowaniem Imperium Osmańskiego praktycznie zablokowała dla Europejczyków największy lądowy szlak transportu towarów z Dalekiego Wschodu. Zaczęto poszukiwać możliwości dotarcia tam drogą morską. Rozpoczęła się epoka wielkich odkryć geograficznych. W poszukiwaniach przodowali Hiszpanie i Portugalczycy Ci pierwsi wysłali na poszukiwanie drogi do Indii Krzysztofa Kolumba. Popłynął on na zachód, bo wierzył, że Ziemia jest okrągła i tą drogą szybciej dotrze do Indii. Jego niewielka flota pożeglowała przez Wyspy Kanaryjskie, a potem przez Ocean Atlantycki do Morza Karaibskiego i na Bahamy. Kolumb odkrył między innymi Kubę i Haiti ale do końca życia myślał, że to Indie. Z błędu świat wyprowadził dopiero Amerigo Vespucci, kilkanaście lat później. W czasie swoich wypraw opłynął on wschodnie wybrzeża Brazylii odkrywając ujście Amazonki. Udowodnił, że ląd odkryty przez Kolumba to nie Indie, a zupełnie nowy kontynent. To właśnie od jego imienia kontynent nazwano Ameryką. Portugalczycy postawili na Vasco da Gamę. Ten skierował się na południe wzdłuż wybrzeży Afryki. Dotarł do Wysp Zielonego Przylądka a po pięciu miesiącach do południowego krańca Afryki. Opłynąwszy Przylądek Dobrej Nadziei zawrócił ku północy, minął Madagaskar i przez Ocean Indyjski, po 10 miesiącach żeglugi dotarł do miasta Kalikat. Rzeczywiście dotarł do Indii i na wiele stuleci zagwarantował Portugalii gigantyczne zyski z handlu. Odtąd pływano do Indii szlakiem który wytyczył. Gdy już wiedziano, że na drodze z Europy do Indii stoi nowy kontynent, znaleźli się śmiałkowie, którzy postanowili sprawdzić czy jednak nie da się opłynąć świata dookoła. Pierwszym był Ferdynand Magellan który w 1519 r. zebrał pięć statków i wyruszył na zachód. Jego celem było dotarcie do Moluków nazywanych Wyspami Korzennymi po przyprawy. Po przepłynięciu Atlantyku i minięciu zatoki Rio de Janeiro flota Magellana kombinowała jak opłynąć Amerykę Południową. Znaleźli drogę przez cieśninę, która dziś nosi jego imię: Cieśnina Magellana i wypłynęli na ogromny, słony ocean który nazwali Spokojnym. Żeglując ku północy przekroczyli równik i dotarli do archipelagu Marianów a potem na Filipiny. Magellan zginął tam w potyczce z miejscowymi mieszkańcami. Już bez dowódcy załoga dotarła do Moluków gdzie załadowała statki drogocennymi dla Europejczyków, a pospolitymi dla miejscowych przyprawami. Stamtąd dwa ocalałe statki pożeglowały do wysp Zielonego Przylądka ale do Hiszpanii dotarł tylko jeden. Wyprawa Magellana doświadczalnie udowodniła, że Ziemia jest okrągła. Kolejnym śmiałkiem, który postanowił opłynąć Ziemię był James Cook. Popłynął przez Ocean Atlantycki wzdłuż wybrzeży Ameryki Południowej śladami Magellana. Płynąc przez Ocean Spokojny odkrył wyspy Nowej Zelandii. Dziś cieśninę pomiędzy nimi, na jego cześć nazywamy Cieśniną Cooka. W drodze powrotnej do Wielkiej Brytanii przybił do wschodnich wybrzeży Australii którą zajął dla Korony Brytyjskiej. Płynąc dalej na zachód przepłynął Cieśninę Torresa między Australią a Nową Gwineą. Powrócił do Anglii opływając Przylądek Dobrej Nadziei, z bardzo dokładnymi jak na tamte czasy mapami odkrytych wysp opisami ich mieszkańców oraz tamtejszej fauny i flory. Polacy też mieli swój wkład w odkrywanie nieznanych miejsc naszej planety. Paweł Edmund Strzelecki, jako pierwszy Polak indywidualnie okrążył świat i postawił swoją stopę na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy. To jemu zawdzięczamy, że najwyższy szczyt Australii nosi nazwę Góry Kościuszki. Zesłani na Syberię za udział w Powstaniu Styczniowym Jan Czerski i Mikołaj Witkowski prowadzili badania tego regionu, w tym jeziora Bajkał i wielkich rzek: Angary i Kołymy. Już w bliższych nam czasach Piotr Chmieliński kajakiem przepłynął 24 najgroźniejsze rzeki w Ameryce Południowej, z czego połowę jako pierwszy człowiek na świecie. Tereny okołobiegunowe eksplorowali zaś Antoni Dobrowolski i Henryk Arctowski a współcześnie Marek Kamiński zdobywca obu biegunów (mówimy o nich w innym naszym filmie). Jednymi z pierwszych podróżników i odkrywców byli Wikingowie. Około 500 lat po nich rozpoczęła się epoka wielkich odkryć geograficznych. Najważniejszymi europejskimi wyprawami tego okresu są: wyprawa Krzysztofa Kolumba przez Ocean Atlantycki do Ameryki Północnej wyprawa Vasco da Gamy drogą morską z Europy do Indii i morska wyprawa Ferdynanda Magellana dookoła świata. Z pistacją nawigowanie po oceanie wiedzy jest proste jak trasa z pokoju do kuchni po pomidory do sałatki. Niezmiennie zapraszamy na pistacja.tv