Z tego filmu dowiesz się:

  • czym są gwiazdy, planety, satelity naturalne i komety,
  • z czego składa się Układ Słoneczny,
  • jakie ciała niebieskie odwiedzają Układ Słoneczny.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Przez tysiące lat ludzie wierzyli, że Ziemia jest pępkiem Wszechświata, a wokół niej krąży Słońce, inne planety i gwiazdy. Z tej wiary wyrosła teoria geocentryczna. Planety nijak jednak nie chciały zachowywać się dokładnie tak, jak powinny w myśl tej teorii. Zagadkę ich niesforności rozwiązał dopiero Mikołaj Kopernik. Udowodnił, że Ziemia nie jest centrum Wszechświata, lecz zaledwie jedną z planet obiegających Słońce, które też żadnym centrum Wszechświata nie jest. Jego teoria heliocentryczna obowiązuje do dziś. Dziś wiemy że nasza planeta jest ledwie mikroskopijnym okruchem krążącym w Układzie Słonecznym, jednym z milionów układów planetarnych, w których planety krążą wokół centralnej gwiazdy. To rozróżnienie jest ważne. Gwiazda to ciało niebieskie świecące własnym światłem. Planeta to obiekt który może świecić tylko światłem odbitym. Naszą galaktykę, Drogę Mleczną tworzą miliony takich układów, a galaktyk jak Droga Mleczna jest w znanym nam Wszechświecie około 350... miliardów! Centralnym punktem naszego układu planetarnego jest Słońce, dlatego nazywamy go Układem Słonecznym. Zachodzące we wnętrzu Słońca reakcje są źródłem światła i ciepła dla wszystkich krążących wokół niego planet. Tych planet jest osiem. Okrążają Słońce po torach wyglądających trochę jak hula-hop. Co ciekawe, wszystkie te tory są ułożone mniej więcej w jednej płaszczyźnie jakbyśmy układali coraz większe pierścienie na przykład na stole. Te tory to orbity. Najbliżej naszej gwiazdy krąży najmniejsza z planet - Merkury. Druga w kolejności jest Wenus. Ziemia obiega Słońce jako trzecia a czwarty jest Mars. Te cztery bliższe Słońcu planety to planety skaliste i maleńkie w porównaniu z kolejną czwórką. Te cztery gazowe olbrzymy w kolejności od Słońca to: piąty - Jowisz szósty - Saturn, znany ze swoich pierścieni siódmy - Uran i ostatni, ósmy - Neptun, słynący z wiatrów wiejących z prędkością ponad 2000 km/h! Łeb urywa. Obiegają one naszą gwiazdę już z tak daleka że niewiele jej ciepła do nich dociera. Orbita Neptuna jest 30 razy dalej od Słońca niż ziemska. Jedno okrążenie naszej gwiazdy zajmuje tej planecie prawie 165 lat! Do niedawna za najdalsza planetę uznawano krążącego za Neptunem Plutona, ale w 2006 r. naukowcy stwierdzili, że jest na planetę za mały; mniejszy niż nasz Księżyc. Teraz Plutona i podobne mu rozmiarem obiekty zaliczamy do tak zwanych planet karłowatych. Każda z planet nie tylko okrąża Słońce ale też wiruje wokół własnej osi niczym bączek-zabawka. Większość, podobnie jak Ziemia, obraca się przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Więcej o ruchu obiegowym i obrotowym opowiemy w innych filmach tej playlisty. Gdy spojrzysz w niebo nocą, najjaśniejszym punktem, jaki zobaczysz na nieboskłonie będzie zapewne Księżyc. To nasz naturalny satelita, który okrąża Ziemię tak, jak Ziemia okrąża Słońce. My mamy tylko jeden księżyc, ale na przykład nasz sąsiad - Mars ma dwa. Dziesiątki księżyców krążących wokół Saturna wraz ze skalno-lodowymi okruchami tworzy wokół swojej planety charakterystyczne pierścienie. Najwięcej księżyców ma, a jakże największa planeta naszego układu - Jowisz. Do niej należy największy księżyc - Ganimedes. Jest większy od najmniejszej planety Merkurego. Poza planetami i ich satelitami w Układzie Słonecznym znajdziemy mniejsze ciała niebieskie, nie przypisane do żadnej z planet, a okrążające Słońce. To planetoidy. Są one zgrupowane w dwóch pasach: Jednym leżącym między Marsem a Jowiszem i drugim, znajdującym się za orbitą Neptuna. Układ Słoneczny odwiedzają też komety. To niewielkie, skalno-lodowe okruchy wielkości kilku do kilkudziesięciu kilometrów ciągnące za sobą długi ogon z lodu i pyłu. Niektóre z nich wracają w pobliże Słońca regularnie jak Kometa Halleya. Inne widziano tylko raz, choć być może wrócą do nas za kilka tysięcy lat. Podczas swojej podróży przez kosmiczną pustkę, komety powoli się rozpadają. Odpadające z nich drobne okruchy wpadają w ziemską atmosferę i spalając się w niej wywołują to co w pogodne noce możemy obserwować na nocnym niebie jako deszcz meteorów maleńkich, skalnych cząstek świecących podczas spalania się w atmosferze. Gdy któraś z nich jest na tyle duża że przebije się przez nią i uderzy w Ziemię nazywamy ją meteorytem. Układ Słoneczny to jeden z wielu układów planetarnych we Wszechświecie. Jego gwiazdą centralną jest Słońce. Okrąża je osiem planet. W kolejności od najbliższej: Merkury, Wenus Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran i Neptun. Ziemia jest trzecią w kolejności od Słońca planetą Układu Słonecznego. Obiega ją jeden naturalny satelita - Księżyc. Oprócz planet, w Układzie Słonecznym spotkać możemy też inne ciała niebieskie: planety karłowate, księżyce, planetoidy, komety. Planety krążą po orbitach wokół Słońca a Ty pozostań w orbicie pistacji. Pozostajemy niezmiennie na pistacja.tv

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Małgorzata Załoga

Lektor: Weronika Brzezińska

Konsultacja: Marta Grochowska-Piróg

Grafika podsumowania: Sumi Dynowska

Materiały: Sumi Dynowska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Montaż: Sumi Dynowska

Animacja: Sumi Dynowska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Solar System Scope (Licencja CC BY-SA 4.0)
freepik (Licencja Freepik)
Freepik (Licencja Flaticon)
Alvesgaspar (Domena publiczna)
RuM (Domena publiczna)
frombork.art.pl (Domena publiczna)
Freepik (Licencja Flaticon)
Freepik (Licencja Flaticon)
Freepik (Licencja Flaticon)
Freepik (Licencja Flaticon)
Luz Calor Som (Licencja Pexels)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Icetray (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
ESO (Licencja CC BY-SA 4.0)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
SoundReality (Licencja Pixabay)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Wavebreak Media (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
ESA/Hubble / M. Kornmesser & L. L. Christensen (Licencja CC BY 4.0)
NASA’s Scientific Visualization Studio (Publiczna domena)
European Space Agency (Licencja CC BY-SA 3.0)
Lunar and Planetary Laboratory (Domena publiczna)
NASA/JPL (Domena publiczna)
NASA/JPL-Caltech (Domena publiczna)
NASA/JPL-Caltech/B. Jónsson (Licencja CC BY 4.0)
NASA (Domena publiczna)
European Space Agency (Licencja CC BY 2.0)
ESA & MPS for OSIRIS Team (Licencja CC BY-SA 3.0)
NASA Earth Observatory image by Joshua Stevens (Domena publiczna)
NASA (Domena publiczna)
LP_Astro (Licencja CC BY 3.0)
NASA/ESA/E (Domena publiczna)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Paul Stansifer, 84user, NASA, Celestia, JPL/Caltech (Licencja GNU GPL)
Google Fonts (Domena publiczna)
Freepik (Licencja Flaticon)
APOD Videos (Licencja CC BY 3.0)
VectorFusionArt (Licencja Freepik)
Maor Attias (Licencja Pexels)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Photoman61 (Licencja Pixabay)
olenchic (Licencja Pixabay)
ESO (Licencja CC BY 4.0)
nagualdesign (Licencja CC BY 4.0)
Popular Science Monthly Volume 76 (Domena publiczna)
Popular Science Monthly Volume 76 (Domena publiczna)
Harvard College Observatory (Domena publiczna)
Edward Emerson Barnard (Domena publiczna)
NASA/W. Liller (Domena publiczna)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
NASA Earth Observatory (Domena publiczna)
Interplanetary (Licencja CC BY 3.0)
NASA/JPL-caltech/University of Arizona (Domena publiczna)
NASA / JPL-Caltech / University of Arizona (Domena publiczna)
JiFish (Licencja CC BY-SA 2.5)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
AiVreaSaStii (Licencja Pixabay)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
CWitte (Domena publiczna)