Na Oceanie Spokojnym, oddalone od siebie o niecałe 4 km, leżą dwie wyspy Wyspa Jutra i Wyspa Wczoraj. Choć tak blisko, dzieli je cały dzień w kalendarzu. Jak to możliwe? Leżą po obu stronach tak zwanej Międzynarodowej Linii Zmiany Daty która wyznacza granicę między jednym a drugim dniem kalendarzowym. Zimą między wyspami można przejść suchą nogą i w ten sposób odbyć jedyną w swoim rodzaju podróż w czasie. Właśnie o czasie i podróżach będzie ten film. Ziemia w swojej kosmicznej wędrówce obraca się wokół własnej osi. To sprawia, że na zmianę jedna część planety jest oświetlona przez Słońce, a druga w tym samym czasie pozostaje w cieniu. Na oświetlonej części panuje dzień a na tej odwróconej od Słońca - noc. Dzień i noc tworzą razem dobę. Następstwo dnia i nocy możesz zaobserwować doświadczalnie, oświetlając globus latarką. Pokazujemy to w innym filmie tej playlisty. Jeśli nim zakręcisz, zobaczysz jak na skutek ruchu obrotowego Ziemi zmienia się jej oświetlenie. W miejscach położonych na tym samym południku Słońce góruje w tym samym momencie. Inaczej mówiąc, w miejscach położonych na tej samej długości geograficznej, południe słoneczne przypada w tym samym czasie. Za to punkty leżące w linii wschód-zachód czyli na tym samym równoleżniku, mające tę samą szerokość geograficzną, w danym momencie znajdują się w różnych porach doby. Jak pamiętasz, Ziemia obraca się z zachodu na wschód. Przykładowo, kiedy w Europie jest wieczór w obu Amerykach dzień trwa jeszcze w najlepsze. Dawniej, kiedy ludzie przemieszczali się wolno: pieszo, konno lub wozem w każdym mieście obowiązywał inny czas. Określano go orientacyjnie, na podstawie położenia słońca na niebie i zegarów słonecznych. Taki czas nazywano czasem słonecznym albo miejscowym. Kiedy środki lokomocji stały się szybsze a przemierzanie dużych odległości łatwiejsze i bardziej popularne, posługiwanie się czasem słonecznym zaczęło być kłopotliwe. Każda dalsza podróż wymagała przestawiania zegarków, często nawet kilkakrotnie. Ludzie postanowili, że pomiar i określanie czasu trzeba uporządkować. Umówili się, że podzielą Ziemię oczywiście umownie, na strefy czasowe czyli obszary rozciągające się od bieguna do bieguna, między określonymi południkami. W obrębie każdej strefy obowiązuje ten sam czas. Ile jest tych stref i jak duży obszar zajmuje każda z nich? Na to pytanie odpowie nam matematyka. Spójrz, doba trwa 24 godziny. W tym czasie Ziemia wykonuje jeden obrót wokół własnej osi, czyli każdy punkt na jej powierzchni zakreśla pełen kąt - 360°. Podzielmy w takim razie te 360 stopni na 24 czyli liczbę godzin w dobie. Uzyskaliśmy 15 stopni, czyli w ciągu jednej godziny taki punkt obracając się z Ziemią zakreśla kąt 15 stopni. Tak na ziemi powstały 24 strefy czasowe każda o szerokości 15 stopni. W każdej z nich panuje inny czas, różniący się od poprzedniej i następnej o godzinę. Środkowymi południkami każdej ze stref zostały południki: 0 stopni, 15 stopni, 30 stopni, 45 stopni i tak dalej w obu kierunkach, aż do południka końcowego 180°. Możesz to sprawdzić na specjalnej mapie stref czasowych na przykład w atlasie geograficznym. Ich czas słoneczny wyznacza czas całej strefy. Oznacza to, że tylko w miejscach położonych na południku środkowym każdej strefy Słońce góruje dokładnie o 12:00 godzinie. W pozostałych miejscach nawet 30 minut wcześniej lub później. Spójrz jeszcze raz, jak Ziemia się kręci. We wszystkich miejscach położonych na tym samym południku, czyli mających tę samą długość geograficzną południe słoneczne przypada w tej samej chwili. Na wschód od tego miejsca górowanie Słońca już było, czyli tam jest już po południu. Na zachód od tego miejsca - jeszcze nie. Mamy przedpołudnie. Gdy przemieszczasz się w kierunku wschodnim zmieniając strefę czasową musisz przesunąć wskazówki zegara do przodu ponieważ tam jest później. Z kolei podróżując na zachód cofasz wskazówki bo tam jest wcześniej. Niektóre ze stref czasowych mają swoje nazwy. I tak czas wyznaczony przez czas słoneczny południka 0° nazywa się czasem uniwersalnym, inaczej - czasem Greenwich od dzielnicy Londynu, przez którą przebiega. Oznaczamy go skrótem UT, UTC, bądź GMT. Wszystkie te skróty powstały od anglojęzycznej nazwy tej strefy. Przez Polskę przechodzi południk 15 stopni więc obowiązuje u nas czas, który różni się od czasu uniwersalnego o...? Masz rację, o jedną godzinę. Tę godzinę dodajemy, bo nasza strefa czasowa leży na wschód od strefy czasu Greenwich. Gdy więc w strefie czasu uniwersalnego jest 15:00, w Polsce jest już 16:00. Jak obliczać czas w konkretnych strefach? Oto przykład. Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Pekinie w 2022 roku rozpoczęły się o 20:00 tamtejszego czasu. O której w Polsce zaczęła się transmisja z otwarcia na żywo? Spójrz na mapę stref czasowych: Polska leży w strefie o godzinę przesuniętej względem czasu uniwersalnego. A Pekin? W strefie przesuniętej o 8 godzin w tę samą stronę - na wschód. Różnica czasu między Polską a Pekinem wynosi więc 7 godzin. Te 7 godzin musimy odjąć bo Polska leży na zachód od Pekinu. 20 - 7 to 13. Żeby obejrzeć transmisję otwarcia zimowych igrzysk na żywo w Polsce telewizor trzeba było włączyć o 13. Kolej na Ciebie. Po powrocie ze szkoły chcesz zadzwonić do koleżanki, która mieszka w Tokio. W domu jesteś o 16. Czy to dobra pora na telefon? Spójrz na mapę stref czasowych i policz. Oj, nie. Tokio leży w strefie UTC +9, my - +1. To 8 godzin różnicy do przodu bo Tokio leży na wschód od Polski. W Japonii jest już północ. Twoja koleżanka pewnie już smacznie śpi. Rachowanie czasu bywa skomplikowane. Wyprawa Ferdynanda Magellana dookoła świata swróciła na miejsce dzień później niż wynikało ze skrupulatnie prowadzonych obliczeń. Z kolei Phileas Fogg, bohater powieści Juliusza Verne'a "W 80 dni dookoła świata" wygrał zakład, bo dotarł do Londynu dzień wcześniej, niż wyliczył. Skąd te pomyłki? Otóż podróżując dookoła kuli ziemskiej przekroczyli oni południk końcowy 180 stopni a jest on wyjątkowy. Za sprawą tej samej umowy, która ustala strefy czasowe, wzdłuż niego lub w jego pobliżu poprowadzono Międzynarodową Linię Zmiany Daty. Zasada jej działania jest prosta. Przekraczając ją z półkuli zachodniej na wschodnią, dodajemy jeden dzień. Gdy podróżujemy w przeciwnym kierunku odejmujemy jeden dzień, zachowując godzinę wynikającą z czasu słonecznego. Wylatując z Szanghaju do San Francisco wcześnie rano w środę, wylądujesz więc na miejscu po południu... we wtorek! Kula ziemska została podzielona na 24 strefy czasowe. Czas w każdej z nich różni się o jedną godzinę od sąsiednich. Kiedy przemieszczamy się na wschód dodajemy godziny na zegarku a kiedy na zachód - odejmujemy. Południk 180 stopni został ustanowiony Międzynarodową Linią Zmiany Daty. Przekraczając go z półkuli zachodniej na wschodnią, dodajemy jeden dzień. Gdy podróżujemy w przeciwnym kierunku dzień odejmujemy. Na Ziemi są 24 strefy czasowe, ale w każdej możesz włączyć pistację, klikając w link: pistacja.tv. Działamy 24 x 7.