fbpx

Z tego filmu dowiesz się:

  • gdzie leży Islandia,
  • jakie są elementy krajobrazu Islandii,
  • jaki budowa geologiczna wyspy wpływa na występowanie na niej wulkanów i trzęsień ziemi.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

W 2010 roku Robert Lewandowski miał przejść do angielskiego klubu Blackburn Rovers. Wszystko było już dogadane gdy plany pokrzyżował wybuch islandzkiego wulkanu Eyjafjallajokull. Wiszące w powietrzu masy popiołów wulkanicznych, na wiele dni praktycznie zastopowały ruch lotniczy nad całą Europą. Nim sytuacja się unormowała klub się rozmyślił. Robert Lewandowski trafił do niemieckiej Borussii Dortmund, w której stał się czołowym napastnikiem. Dziś wybierzemy się w podróż na niesamowitą wyspę. To położona w północnej części Oceanu Atlantyckiego oddalona od reszty Europy Islandia zwana krainą ognia i lodu. Mimo surowych warunków przyciąga rzesze turystów, których fascynują tutejsze wulkany gejzery, gorące źródła, wodospady i lodowce. W jaki sposób to wszystko powstało akurat tam? Aby to zrozumieć przyjrzyjmy się bliżej naszej planecie. Jej zewnętrzna, skalna powłoka zwana jest litosferą. Moglibyśmy ją porównać do zamarzniętej tafli jeziora, tyle że pokrywającej całą planetę. Litosfera nie stanowi jednak jednej całości. Jest podzielona na fragmenty. Coś w rodzaju lodowych kier. Nazywamy je płytami litosfery. Te płyty poruszają się względem siebie. W miejscach, gdzie te płyty zderzają się ze sobą warstwa litosfery staje się gruba wypiętrzają się góry. Natomiast w miejscach, gdzie płyty litosfery odsuwają się od siebie, litosfera jest cienka a gorąca magma, czyli roztopione skały znajdują się stosunkowo blisko powierzchni Ziemi. Granice pomiędzy odsuwającymi się płytami litosfery przebiegają zazwyczaj na dnie oceanu, głęboko pod powierzchnią. Islandia jest jednak wyjątkowym miejscem. Tu granica pomiędzy płytami: północnoamerykańską i eurazjatycką znajduje się ponad powierzchnią wody. Człowiek może ją nawet zobaczyć jeśli spojrzy na wyspę z lotu ptaka albo drona. To wzdłuż tej granicy jest największe zagęszczenie kraterów i szczelin wulkanicznych, z których wydobywa się lawa. Lawa to magma, która wylała się na powierzchnię. Na Islandii z licznych czynnych wulkanów w strefie rozchodzenia się płyt często wylewa się lawa. Zastygając tworzy bardzo twarde skały - bazalty, z których zbudowana jest duża część wyspy. W jej górzystym krajobrazie znajdziesz wiele rwących rzek, które tworzą malownicze wodospady. To główne źródło energii elektrycznej dla tego kraju, o czym opowiadamy w innym filmie. Skutki rozsuwania się płyt litosfery bywają gwałtowne. Gdy pod ziemią przemieszcza się magma skały pękają, a ludzie odczuwają wstrząsy które nazywamy trzęsieniem ziemi Na szczęście, na Islandii silne trzęsienia ziemi zdarzają się niezwykle rzadko. Są one zazwyczaj dość słabe i niegroźne powodując co najwyżej, że sprzęty w domach się chwieją, a z półek spadają przedmioty. Typowe wstrząsy, których może tu występować nawet kilkaset dziennie, nie są w ogóle odczuwalne przez ludzi, a jedynie wykrywane przez specjalistyczny sprzęt. Trzęsienia ziemi towarzyszą też erupcjom wulkanów, które są tu bardzo aktywne. W ostatnich latach na Islandii takie erupcje zdarzały się co roku, a nawet częściej. Islandia znana jest z tego, że erupcje mogą tu trwać przez wiele dni wyrzucając ogromne ilości lawy, popiołów i pyłów wulkanicznych które uniemożliwiają ruch samolotów. Na Islandii panuje klimat umiarkowany chłodny oraz okołobiegunowy, co ma ogromny wpływ na krajobraz. Występują tu lodowce, czyli... pamiętasz? Tak, ogromne masy lodu które nie topnieją nawet latem. Spójrz na klimatogram. Średnia roczna temperatura na północy wyspy nie przekracza 10 stopni Celsjusza a przez większość roku jest ujemna albo bliska zeru. Mimo tak niskich temperatur, wybierając się na wycieczkę na Islandię, warto zabrać ze sobą strój kąpielowy. Dlaczego? Otóż płytko zalegająca magma podgrzewa tutejsze wody podziemne. To dlatego spotkasz tu liczne gorące źródła a nawet gorące rzeki. Miejscowi wykorzystują je do ogrzewania domów i produkcji prądu o czym opowiadamy w innym filmie. Popularne są też całoroczne baseny z wodą ogrzewaną ciepłem Ziemi. W niektórych miejscach woda jest podgrzewana aż do temperatury wrzenia i wtedy z takiego gorącego źródła co jakiś czas wystrzeliwuje w powietrze słup gorącej wody i pary wodnej, niczym z czajnika, w którym woda gotuje się tak intensywnie że ciśnienie pary zrzuca gwizdek z dzióbka. Takie wybuchające gorące źródła nazywamy gejzerami. Jeśli uważnie oglądasz na pewno potrafisz odpowiedzieć: Jak nazywa się lepka, gęsta i bardzo gorąca ciecz występująca w głębi Ziemi? Tak, to magma. Gratulacje! Zewnętrzna powłoka skalna Ziemi podzielona jest na fragmenty zwane płytami litosfery. Te płyty poruszają się względem siebie. Islandia położona jest na granicy dwóch płyt które się od siebie odsuwają. Znajdująca się tu płytko pod powierzchnią magma, często wypływa na powierzchnię w postaci lawy z kraterów i szczelin wulkanicznych. Ogrzewa też wody podziemne tworząc gorące źródła i gejzery. Skutkiem pękania skał i przemieszczania się magmy pod ziemią, są trzęsienia ziemi. Islandia to kraj wulkanów i gejzerów a pistacja.tv to wulkan wiadomości dzięki którym lepiej poznasz świat. Odwiedzaj nas jak najczęściej.