Czy wiesz, że port Narwik w Norwegii choć położony za kołem podbiegunowym pozostaje wolny od lodu przez cały rok? To zasługa ciepłego prądu morskiego który opływa wybrzeża Europy. Podobnym klimatem cieszy się też rosyjski Murmańsk. Tymczasem leżące na podobnej szerokości geograficznej porty Kanady pozostają skute lodem przez długie miesiące. O prądach morskich i innych czynnikach kształtujących klimat Europy, będzie ten film. Jeśli oglądasz pistację, może pamiętasz film o strefach klimatycznych. Te strefy to obszary o podobnych cechach klimatu, układające się mniej więcej wzdłuż równoleżników. Na kuli ziemskiej wyróżniamy pięć stref klimatycznych. Pokazujemy Ci je teraz na planszy. Jeśli chcesz, możesz zatrzymać film i przyjrzeć się im dokładniej. Teraz spójrz na Europę. Na naszym kontynencie spotkasz tylko trzy z nich. Najdalej na północy mamy strefę klimatów okołobiegunowych. W centralnej części kontynentu znajduje się najbardziej rozległa strefa klimatów umiarkowanych a najbardziej na południu strefa klimatów podzwrotnikowych, zwana w tej części świata strefą śródziemnomorską. O tym, co decyduje o klimacie w konkretnym rejonie Europy - po orzeszku. Jeśli oglądasz nasze filmy, to może pamiętasz ten, w którym przyrównywaliśmy Ziemię do kurczaka obracającego się na rożnie. Ruch naszej planety oraz jej kąt nachylenia względem płaszczyzny orbity wpływa na to że obszary położone na różnych szerokościach geograficznych, dostają w ciągu roku różną ilość energii. To z kolei wpływa na rozkład średniej rocznej temperatury powietrza na Ziemi. Położenie geograficzne Europy sprawia że obszary na południu otrzymują większą ilość energii słonecznej niż jej północne krańce. Dodatkowo, w Europie najchłodniejszym miesiącem jest zazwyczaj styczeń, a najcieplejszym - lipiec. Ilość energii ze słońca nie jest jednak jedynym czynnikiem kształtującym klimat Europy. Schrup orzeszka, a po nim opowiemy Ci o tym co jeszcze na niego wpływa. Spójrz na wykres. Linie na wykresie pokazują Ci rozkład temperatury dla wybranych miast Europy: Dublina, Hanoweru Warszawy i Orenburga. Czerwona, to średnia temperatura powietrza w lipcu, a niebieska - w styczniu. Miasta umieszczone na wykresie dla ułatwienia pokazujemy Ci też na mapce z boku ekranu. Zobacz, że wszystkie leżą mniej więcej na tej samej szerokości geograficznej. To oznacza, że dostają bardzo podobną ilość energii słonecznej w ciągu roku. Miasta te położone są jednak w różnej odległości od Oceanu Atlantyckiego. Prześledź średnią temperaturę lipca. Dublin: 16 stopni Celsjusza Hanower: 18 Warszawa: 19 a Orenburg 22 stopnie Celsjusza. Możemy więc powiedzieć, że im bardziej oddalamy się od Oceanu Atlantyckiego tym wyższa jest średnia temperatura w lipcu. To teraz spójrz na wykres średniej temperatury powietrza w styczniu. W Dublinie to plus 8 stopni Celsjusza. Mogą pomarzyć o białych świętach. W Hanowerze to plus 2 stopnie Celsjusza. Też sporo. W Warszawie w styczniu średnio mamy -2 stopnie Celsjusza a w Orenburgu aż -12 stopni Celsjusza. Brrr! Zaraz, zaraz, to jak to jest? Temperatury lipca w miarę oddalania się od oceanu rosną, a gdy śledzimy temperaturę stycznia, średnia jest coraz niższa. Co jest przyczyną takiej zmiennosci? Okazuje się, że... woda. Bliskość ogromnego zbiornika wodnego jakim jest Ocean Atlantycki, łagodzi klimat. Dlatego w zachodniej części Europy zimy są cieplejsze, z dużym zachmurzeniem i częstymi opadami deszczu a lata niezbyt gorące. Mówimy, że panuje tu klimat morski. W miarę oddalania się od oceanu jego wpływ na klimat słabnie. W centralnej Europie, w tym i w Polsce mamy więc do czynienia z tak zwanym klimatem przejściowym. Im dalej na wschód, tym zimy są coraz mroźniejsze, a lata cieplejsze. Opadów jest zdecydowanie mniej bo i wilgoć znad oceanu dociera tu rzadko. Taki typ klimatu nazywamy kontynentalnym. Spójrz jeszcze raz na wykres średnich temperatur. Chłodne lata i ciepłe zimy są blisko oceanu. Ciepłe lata i mroźne zimy - daleko w głębi lądu. Widzisz, że linie wyznaczające średnie miesięczne temperatury lipca i stycznia na naszym wykresie odsuwają się od siebie w miarę oddalania się od Oceanu Atlantyckiego. Rośnie więc średnia roczna amplituda temperatury, czyli różnica między średnią temperaturą najcieplejszego a najzimniejszego miesiąca w danym roku. Na naszym wykresie jest ona bardzo dobrze widoczna. To obszar pomiędzy liniami temperatur. Ocean wpływa na klimat Europy jeszcze w inny sposób. Spójrz na mapę. Tu leży Glasgow w Szkocji na północy Wielkiej Brytanii. A tu, na podobnej szerokości geograficznej Hopedale w odległej Kanadzie. Średnia roczna temperatura w Glasgow to prawie plus 9 stopni Celsjusza. A w Hopedale? Ledwie -2 stopnie Celsjusza. Oba miasta leżą w podobnej odległości od oceanu, skąd więc taka różnica? To przez prądy morskie. Półwysep Labrador w Kanadzie opływa zimny Prąd Labradorski, a zachodnie wybrzeża Europy - ciepły Prąd Północnoatlantycki. Ten pierwszy obniża temperaturę powietrza i zmniejsza jego wilgotność. Nasz prąd podnosi temperaturę powietrza zwiększa zachmurzenie i sumę opadów. Jeśli chcesz się więcej dowiedzieć o działaniu prądów morskich, obejrzyj nasze filmy o Afryce. Ważny wpływ na klimat ma też ukształtowanie powierzchni. W filmie o krajobrazie wysokogórskim pokazujemy, jak wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza, temperatura powietrza maleje, a ilość opadów atmosferycznych wzrasta. Dlatego w wysokich górach występuje górski typ klimatu, chłodniejszy niż na nizinach, z większą roczną sumą opadów. Samo ułożenie pasm górskich może też ułatwiać lub utrudniać przepływ mas powietrza w określonym kierunku. W Europie układ nizin i gór jest równoleżnikowy. Dzięki temu masy powietrza znad oceanu i z wnętrza Azji, mogą swobodnie przepływać w kierunku wschód-zachód. Taki układ sprawia jednak, że masy powietrza z Europy Północnej prawie nie docierają do Europy Południowej i odwrotnie. Przepływ północ-południe utrudniają bowiem Alpy, Karpaty i Pireneje. Jeśli uważnie oglądasz, bez trudu podasz główne czynniki kształtujące klimat Europy. To ilość energii słonecznej, docierającej do danego obszaru, odległość od oceanu prądy morskie i ukształtowanie terenu. Udało Ci się wymienić wszystkie? Brawo! W Europie występują trzy strefy klimatyczne: strefa klimatów okołobiegunowych umiarkowanych i podzwrotnikowych. Na obszarze naszego kontynentu w obrębie strefy umiarkowanej i podzwrotnikowej możemy wyróżnić dodatkowo typy klimatu: morski, przejściowy kontynentalny i górski. Czynniki, które wpływają na klimat Europy pokazujemy Ci na planszy. Na klimat wpływa bliskość oceanu a na Twoją wiedzę - bliskość pistacji. Nasz zasób materiałów łagodzi braki jak ocean klimat. Polub nas, bo warto.