Gdy słyszysz "banan", pewnie na myśl przychodzi Ci egzotyczny owoc widywany na sklepowych półkach. Ale czy wiesz, że w Europie jest też zupełnie inny "banan"? To po prostu nazwa najbardziej zaludnionego regionu naszego kontynentu Który kształtem przypomina... banana właśnie. Rozciąga się od południowej Anglii przez Belgię i zachodnie Niemcy, aż po Szwajcarię i północne Włochy. Tu leżą największe miasta Europy jak Londyn, czy Paryż. W tym filmie opowiemy Ci, dlaczego ludzie lubią skupiać się w pewnych miejscach. Jeśli oglądasz nasze filmy, to pewnie wiesz że pod względem powierzchni Europa jest drugim najmniejszym kontynentem. Za to pod względem liczby ludności zajmuje trzecie miejsce, czyli plasuje się na podium. W porównaniu z Azją, czy Afryką nieco ponad 745 milionów ludzi nie jest jakimś imponującym wynikiem, jeśli jednak weźmiemy pod uwagę powierzchnię Europy, okaże się że jest tu całkiem ciasno. A konkretnie? Do Azji nam daleko. Tam średnio na każdym kilometrze kwadratowym (to taki kwadrat powierzchni o boku kilometra) mieszka około 107 osób. W Europie niespełna 73 osoby. Skąd takie obliczenia? Cóż, to proste dzielenie. Jeśli znasz liczbę ludności na kontynencie i znasz jego powierzchnię, to wystarczy podzielić liczbę ludzi przez liczbę kilometrów kwadratowych powierzchni. W ten sposób oblicza się gęstość zaludnienia czyli liczbę ludności przypadającą na danym obszarze na jednostkę powierzchni. Wyrażamy ją w osobach na kilometr kwadratowy. Tyle, że średnia to kiepski wskaźnik. Jak w ogranym dowcipie, w którym ja i mój pies mamy średnio po trzy nogi. Wyobraź sobie kwadratową planszę składającą się z 25 mniejszych pól ustawionych w 5 rzędach po 5 pól każdy. Jedno pole to obszar o powierzchni 1 km2 czyli... Pamiętasz? Taki kwadrat o wymiarach 1 km na 1 km. Umieśćmy na naszej planszy mieszkańców ale nierównomiernie. Na tym polu nie ma nikogo. Tu też nie. Kilka innych pól także jest bezludnych. Tu jest siedem osób. Tutaj 18, a tu aż 55. To oznacza, że ten kilometr kwadratowy jest dość zatłoczony, prawda? Jeśli jednak spojrzeć na całą planszę większość pól pozostaje pusta lub bardzo słabo zaludniona. Policzmy razem, Ilu mieszkańców mieszka na tym terenie. Wyszło Ci 100 osób? Nam też. Pamiętasz, ile jest naszych pól? 5 razy 5, czyli 25. Każde to 1 km kwadratowy więc nasza powierzchnia to 25 km2. Obliczamy. 100 osób podzielić przez 25 km kwadratowych, to 4 osoby na kwadrat czyli na kilometr kwadratowy. Ale przecież pamiętasz, że na jednym z pól mieszkało 55 osób, podczas gdy na wielu innych nie było nikogo? To dlatego w skali całego kwadratu gęstość zaludnienia jest niska, mimo że w niektórych miejscach ludzi jest stosunkowo dużo. Podobnie jest w Europie. Są takie miejsca, jak daleka północ na półwyspie skandynawskim, gdzie człowieka ze świecą szukać, ale są też takie, jak Monako w którym na jednym kilometrze kwadratowym tłoczy się 19 tysięcy osób. Dużo? Wcale nie. W porównaniu do innych kontynentów ludność Europy i tak rozmieszczona jest stosunkowo równomiernie. To skutek tego, że na naszym kontynencie nie występują rozległe obszary o trudnych warunkach do osiedlania się takie jak pustynie czy tereny pokryte lądolodem. Największą gęstość zaludnienia mamy na nizinach oraz w regionach bogatych w surowce mineralne gdzie rozwinął się przemysł. Tereny o niekorzystnym klimacie jak północ Europy, czy Nizina Nadkaspijska są słabiej zaludnione, podobnie jak obszary górskie, cechujące się surowym klimatem i rzeźbą terenu niesprzyjającą osiedlaniu się. Wszystkie wymienione przez nas warunki środowiska decydowały kiedyś o powstawaniu miast. Dziś też miasta przyciągają na swoje tereny coraz więcej ludzi, oferując lepszą pracę czy szerszy dostęp do edukacji i usług. Jeśli spojrzysz na mapę gęstości zaludnienia Europy, bez trudu zobaczysz duże zagęszczenia ludzi w obszarach wielkich miast. Opowiadamy o nich w innym filmie. Obecnie w 10 największych aglomeracjach Europy mieszka około 70 milionów osób co stanowi blisko 10% całej populacji kontynentu. Już z tego widzisz, że ludzie nie są jak pionki na planszy. Nie zostają tam, gdzie się ich postawi. Chętniej osiedlają się w jednych regionach a z innych uciekają. Po orzeszku opowiem Ci, jakie jeszcze czynniki wpływają na gęstość zaludnienia. Jak myślisz, co sprawia, że liczba ludności na danym obszarze się zmienia? Może przyszło Ci do głowy, że chodzi o to ilu ludzi w dane miejsce przyjeżdża albo z niego wyjeżdża? To jedna z przyczyn, ale o tym czyli o migracjach, opowiemy w innym filmie tej playlisty. Zwykle ważniejsze jest to, ile dzieci się na danym terenie rodzi, a ile osób umiera. Kiedy rodzi się więcej ludzi niż umiera populacja, czyli ogół ludności danego obszaru rośnie. I na odwrót. Maleje, gdy więcej osób umiera niż się rodzi. W skali całego świata populacja szybko rośnie. W ciągu niecałych 15 lat powiększyła się o miliard ludzi. Nasz kontynent jest inny. Liczba ludności w zasadzie pozostaje na stałym poziomie. Jedną z przyczyn jest fakt, że w Europie rodzi się coraz mniej dzieci. Mniej ludzi mieszka na obszarach wiejskich gdzie liczne potomstwo było kiedyś cenną pomocą w gospodarstwie. Postępująca mechanizacja sprawia też że działalność rolnicza wymaga mniej rąk do pracy. Mieszkańcy miast częściej skupiają się na karierze zawodowej, dążą do osiągnięcia określonego statusu materialnego i realizacji swoich pasji. Często opóźnia to decyzję o posiadaniu dzieci. Jeśli już je mają, to zwykle jedno lub dwoje. Dlatego młodych obywateli jest w społeczeństwie coraz mniej. Przybywa za to seniorów. W XXI wieku przeciętny Europejczyk żyje o wiele dłużej niż jego dziadkowie. Skoro zaś żyją dłużej, to jest ich w społeczeństwie proporcjonalnie więcej. Takie zjawisko nazywamy starzeniem się społeczeństw. Jest ono charakterystyczne dla bogatych i dobrze rozwiniętych państw gdzie poziom życia i opieki medycznej jest wysoki, co ogranicza śmiertelność. Liczbę ludzi w określonych przedziałach wiekowych przedstawia się na specjalnym wykresie, zwanym Piramidą płci i wieku. Przykład takiego wykresu pokazujemy na planszy. Piramidę płci i wieku można opracować dla całej Europy, ale i dla konkretnego kraju. Jej kształt zależy od tego, która grupa wiekowa dominuje w społeczeństwie. W krajach, gdzie rodzi się dużo dzieci jak na przykład w Turcji piramida jest szersza u podstawy. W większości europejskich społeczeństw między innymi Hiszpanii, czy Włoszech wykres jest inny - szerszy w górnej części a węższy u podstawy co oznacza przewagę osób starszych. Starzenie się społeczeństwa oznacza że maleje liczba osób aktywnych zawodowo a rośnie liczba emerytów. W efekcie spadają wpływy z podatków a wydatki państw znacznie się zwiększają. Chodzi tu przede wszystkim o koszty związane z wypłatami świadczeń emerytalnych ale też opieką zdrowotną, lekarstwami i innego rodzaju wsparciem dla osób starszych. Zmiany demograficzne prowadzą też do zmniejszenia ogólnej liczby ludności bo seniorzy w końcu umrą a kolejne pokolenia będą coraz mniej liczne. Spośród podanych informacji wybierz te które opisują przyczyny starzenia się społeczeństwa. Masz tak samo, jak ja? Brawo! Europę zamieszkuje obecnie nieco ponad 745 milionów ludzi. Ich rozmieszczenie na kontynencie jest przy tym w miarę równomierne. Społeczeństwo Europy starzeje się. Wpływa na to coraz mniejsza liczba rodzących się dzieci i coraz dłuższy czas życia Europejczyków, który zawdzięczamy coraz lepszej opiece medycznej i poprawie warunków życia. Europa się starzeje, ale pistacja wciąż dodaje nowe materiały do swojego serwisu. Sprawdź to, wchodząc na pistacja.tv