Kojarzysz pojęcie Specjalna Strefa Ekonomiczna To takie miejsce gdzie przedsiębiorcom opłaca się inwestować w nowe zakłady dzięki rozmaitym ulgom od państwa. Ale czy wiesz, że pierwszą w Polsce strefę tego rodzaju uruchomiono już przed II wojną światową? Był to Centralny Okręg Przemysłowy zlokalizowany między Wisłą i Sanem. Wcześniej ponad 80% ludności tych ziem próbowało utrzymać się z rolnictwa. Stworzono im mnóstwo miejsc pracy w przemyśle i usługach. Ten film opowiada o tym, jak zmienia się struktura zatrudnienia w miarę rozwoju kraju. Zastanawiasz się, co będziesz robić gdy dorośniesz? Gdzie będziesz pracować? Z czego czerpać dochody? Na pewno takie pytania padają na lekcjach doradztwa zawodowego, na których możesz też poznać nasz drugi projekt: Mapę Karier. Ale niezależnie od tego, jaką karierę wybierzesz pracując staniesz się częścią gospodarki narodowej. Ten termin oznacza całość działań które mają miejsce w kraju i dotyczą wytwarzania, kupowania i sprzedawania towarów oraz najróżniejszego rodzaju usług a także wymianę tych towarów i usług z innymi krajami. Udział w gospodarce mają ludzie którzy pracują, firmy, które ich zatrudniają banki, które zapewniają kapitał, oraz rząd który tworzy dla nich wszystkich prawo. W skład każdej gospodarki wchodzą trzy podstawowe sektory. Pierwszy obejmuje wykorzystywanie dostępnych surowców pochodzących z natury. Należą do niego: rolnictwo, leśnictwo rybołówstwo, myślistwo i zbieractwo. Sektor ten dostarcza dóbr niezbędnych do życia. Przede wszystkim żywności. Dzięki uprawie roślin i hodowli zwierząt ludzie mają co jeść. Rolnictwo dostarcza także surowców dla przemysłu na przykład drewna na domy bawełny na ubrania, czy rzepaku na olej. Pierwszy sektor jest fundamentem gospodarki gdyż dostarcza surowców, które są podstawą funkcjonowania pozostałych sektorów: przemysłu i usług i mogą być dalej przetwarzane. W gospodarkach, o których opowiadamy w filmach o krajach Afryki, większość ludzi pracuje właśnie w pierwszym sektorze i pozyskuje z niego dobra głównie na własne potrzeby. W miarę rozwoju społeczeństw większą rolę zaczynają odgrywać pozostałe dwa sektory ale o nich - po orzeszku. Gdy chcesz coś zjeść, co robisz? Raczej nie wychodzisz na pole by wykopać stamtąd trochę ziemniaków ani do obory, by wydoić krowę i pozyskać mleko Sprawdzasz, co masz w lodówce, albo idziesz do sklepu po owoce, bułki, ser, wędliny... Lodówka to wytwór przemysłu czyli drugiego sektora gospodarki podobnie jak prąd, który ją zasila albo sery i wędliny, które w niej trzymasz. Z kolei pani ekspedientka obsługująca cię w sklepie pracuje w sektorze trzecim - usługach. Mówiliśmy, że każda gospodarka ma te trzy sektory, ale różny jest ich udział w tworzeniu produktu krajowego brutto, czyli PKB. Wiesz, co to jest? To nic innego jak wartość wszystkich dóbr i usług wytwarzanych w danym kraju w ciągu określonego czasu. Najczęściej w ciągu roku. Przyjęło się, że im bardziej rozwinięte gospodarczo jest państwo, tym większa część jego PKB powstaje w sektorze trzecim i tym większy odsetek ludzi w nim pracuje. W takich krajach Europy jak Szwajcaria, Niemcy Dania i Szwecja, odsetek zatrudnionych w usługach przekracza 70%. Są to przy tym głównie usługi zaawansowane przynoszące wysokie zyski i zapewniające stabilne zarobki zatrudnionym tam ludziom. Wymieńmy chociażby finanse i bankowość ubezpieczenia, technologie informacyjne administrację publiczną, edukację i ochronę zdrowia, a także rosnący rynek innowacyjnych technologii. Zupełnie inaczej jest w Albanii. Tu w rolnictwie pracuje niemal 35% ludności a wytwarza ono tylko 20% PKB co wynika z jego małej wydajności. W usługach działa poniżej 50% zatrudnionych. Gdzie w takim razie zakwalifikować Polskę? Nasz kraj dynamicznie zwiększa odsetek zatrudnionych w usługach. W 1995 roku ten sektor zatrudniał 46% pracujących, w roku 2000 wskaźnik przekroczył 50% i stale rośnie. W 2024, czyli w roku, w którym tworzymy ten film, usługi dają zatrudnienie już 64% pracujących. W tym samym okresie szybko spada odsetek osób w pierwszym sektorze. Jeszcze w połowie lat 90 było to 22% wszystkich pracujących, w 2024 już tylko około 8%, co jest i tak jednym z najwyższych wskaźników w Europie. Dla porównania, w Szwajcarii czy Niemczech rolnictwo i pokrewne gałęzie gospodarki dają pracę dwóm - trzem procentom ogółu zatrudnionych. Warto podkreślić, że spadek zatrudnienia nie oznacza przy tym spadku produkcji. Rolnictwo staje się po prostu coraz wydajniejsze W porównaniu z omawianymi dwoma sektor drugi, czyli przemysł obejmujący także budownictwo, daje pracę 20-30% ogółu zatrudnionych. W Polsce ponad 25%, nie wliczając zatrudnionych w sektorach energetyki ciepłownictwa, czy gazownictwa. Wytwarza mniej więcej 1/5 PKB. Zachowuje pod tym względem w miarę stabilną pozycję. W krajach wysoko rozwiniętych zmienia się jednak jego charakter. Z prostego przetwarzania surowców przechodzi na wytwarzanie wyrobów takich jak samochody, zaawansowana elektronika czy samoloty, na których można osiągać większe zyski. Powstają inteligentne fabryki, które wdrażają rozwiązania takie, jak druk 3D, symulacje komputerowe, czy wirtualna rzeczywistość. Taki przemysł wymaga jednak o wiele lepiej wykształconych pracowników. Prace proste i powtarzalne, coraz częściej powierzane są robotom, a automatyzacja procesów produkcji pozwala zwiększyć wydajność, obniżyć koszty i podnieść jakość wyrobów. W Polsce sektor przemysłowy obejmuje między innymi produkcję maszyn, chemikaliów pojazdów oraz artykułów spożywczych. Gospodarka narodowa to ogół działań prowadzonych na terenie kraju, związanych z wytwarzaniem, zakupem i sprzedażą towarów oraz świadczeniem różnorodnych usług. Dzieli się ona na trzy sektory które pokazujemy Ci na planszy, a jej wielkość w danym państwie mierzy się produktem krajowym brutto. Zapamiętaj: to wartość wszystkich dóbr i usług wytwarzanych w kraju w określonym czasie najczęściej w ciągu roku. W gospodarce coraz większą rolę odgrywa sektor nowoczesnych usług. Nie wahaj się więc skorzystać z usług pi-stacji i sięgnij do naszych nowoczesnych materiałów. Zapraszamy na pistacja.tv