Wiesz, jakich owoców zbiera się najwięcej na świecie? Otóż bananów. Nasze ulubione jabłka są dopiero na trzecim miejscu. Niestety, banany w Polsce nie urosną chyba, że w szklarniach. W tym filmie opowiemy Ci jakie jeszcze czynniki mają znaczenie dla rolnictwa w naszym kraju. Jeśli oglądasz nasze filmy, to być może wiesz już co nieco o rolnictwie. To obok przemysłu i usług jeden z trzech głównych działów gospodarki. Nadrzędnym jego celem jest wytwarzanie żywności. We współczesnym świecie sztuką jest by robić to wydajnie, to znaczy produkować jak najwięcej jak najmniejszym nakładem sił i środków. Na wydajność rolnictwa składa się wiele czynników. Część z nich zależy od natury. To tak zwane warunki naturalne. A część od człowieka i od tego co ma do dyspozycji: wysokiej jakości ziarno nawozy, maszyny... Są kraje, jak Wenezuela, w których mimo doskonałych warunków naturalnych sprzyjających rozwojowi rolnictwa ludzie cierpią głód. Z drugiej strony są takie jak Izrael gdzie mimo trudnych warunków środowiska rolnictwo potrafi wyżywić społeczeństwo a nawet eksportować nadmiar wyprodukowanej przez siebie żywności. A jak jest w Polsce? Rozsiądź się wygodnie, a my opowiemy Ci o tym. Po orzeszku. Już wspomnieliśmy, że na rozwój rolnictwa duży wpływ mają czynniki przyrodnicze: klimat, jakość gleb i ukształtowanie terenu. Omówimy je po kolei. Jeśli oglądasz nasze filmy, może pamiętasz że Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego więc jeśli chodzi o temperaturę to poza okresem zimowym sprzyja ona rosnącym u nas roślinom. Jedynie pojawiające się późną wiosną przymrozki - tak zwani Zimni Ogrodnicy Mogą doprowadzić do zniszczenia świeżo wykiełkowanych roślin i pąków kwiatowych na drzewach i krzewach znacząco obniżając plony. W rolnictwie bardzo ważna jest długość tak zwanego okresu wegetacyjnego czyli czasu w ciągu roku, w jakim większość roślin może wzrastać i rozwijać się. Do okresu tego wliczają się wszystkie dni w których średnia dobowa temperatura powietrza jest wyższa niż 5 stopni Celsjusza. Spójrz na mapę. W naszym kraju okres wegetacyjny w zależności od regionu trwa od około 180 do 225 dni. Jest jeszcze druga składowa klimatu która ma ogromny wpływ na wielkość zbiorów. To ilość i regularność opadów. W Polsce ilość opadów kształtuje się na poziomie około 600 mm rocznie co na ogół wystarcza do uprawy większości gatunków roślin. Problemem są gradobicia towarzyszące wiosennym i letnim burzom. Zmniejszają one wielkość i obniżają jakość zbiorów. Wyzwaniem stają się też wichury i trąby powietrzne, na szczęście wciąż rzadkie. Pojawiające się ostatnio coraz częściej na skutek zmian klimatu, kilkutygodniowe okresy suszy też mają niekorzystny wpływ na uprawy. Susze prowadzą do wysychania wielu upraw, szczególnie na słabych glebach. A jeśli chodzi o gleby, to nie bardzo mamy się czym pochwalić. Ich wartość użytkową czyli stopień przydatności do celów rolniczych zwykle ukazuje się na tak zwanych mapach bonitacyjnych, gdzie klasa pierwsza oznacza gleby najlepsze a szósta - najsłabsze. W Polsce 1/3 powierzchni wszystkich gruntów ornych, to słabe gleby klasy 5. i 6. Te najżyźniejsze - czarnoziemy stanowią zaledwie kilka procent. Ta wspomniana żyzność to naturalna zdolność gleby do dostarczania roślinom składników pokarmowych oraz wody i powietrza. Pozostał nam jeszcze trzeci czynnik przyrodniczy: ukształtowanie powierzchni. Polska zaliczana jest do krajów nizinnych. 3/4 powierzchni zajmują płaskie lub lekko pofałdowane tereny. Takie ukształtowanie powierzchni sprzyja rozwojowi rolnictwa, bo pozwala na wykorzystanie ciężkich maszyn rolniczych. Dodatkowo brak stromych stoków powoduje że woda opadowa nie spływa szybko dzięki czemu jest łatwiej zatrzymywana w glebie i nie wypłukuje z niej składników odżywczych, ważnych dla roślin. Wskaż region Polski o najkrótszym okresie wegetacyjnym. Twoją uwagę przykuł Ten region? Brawo! To Tatry. Tu działalności rolniczej nie sprzyja też wyjątkowo trudne ukształtowanie powierzchni. Ale spójrz: niewiele dłuższy okres wegetacyjny jest tu: na Pojezierzu Suwalskim. Te regiony Polski nie mają dobrych warunków do rozwoju rolnictwa. Popatrz jeszcze raz na mapę i wskaż region o najdłuższym okresie wegetacyjnym. Dla ułatwienia oznaczyliśmy je na mapie literami od A do E. Możesz wskazać więcej niż jeden region. Twój wybór to C - Nizina Śląska i E - Kotlina Sandomierska? Świetnie! Ukształtowanie terenu, jakość gleb i klimat stwarzają jedynie możliwości rozwoju rolnictwa. Żeby na jakimś obszarze mogło ono w pełni wykorzystać te możliwości potrzebne są działania człowieka. Zaliczamy je do warunków pozaprzyrodniczych. Najbardziej podstawowe działania jak orka, siew, odchwaszczanie, żniwa to niezbędne składowe uprawy roli. Aby poprawić wydajność, konieczne są bardziej zaawansowane zabiegi: melioracje czyli nawadnianie lub osuszanie pól, nawożenie i chemiczna ochrona roślin, czyli opryski mające na celu usunięcie chwastów lub szkodników. Znaczenie mają też takie czynniki, jak wielkość gospodarstw, czy specjalizacja produkcji rolnej. W Polsce wielkość gospodarstw rolnych nie sprzyja zwiększaniu wydajności rolnictwa. Wciąż mamy zbyt wiele małych gospodarstw których grunty często są porozrzucane nie tworząc zwartego obszaru. Takie rozdrobnienie utrudnia prace polowe i zmniejsza efektywność wykorzystania posiadanego sprzętu. Produkcja w takich gospodarstwach jest na ogół niewielka, przez co kosztowna więc trudniej mieć z niej zyski pozwalające na kolejne inwestycje. Takie gospodarstwa znajdziemy głównie na Podkarpaciu i w Małopolsce. Tu ziemię trzeba było kiedyś podzielić między bardzo wielu chętnych. Najwięcej dużych gospodarstw wyspecjalizowanych w określonym rodzaju produkcji rolnej, na przykład w uprawie zbóż czy chowie trzody chlewnej, spotkasz na obszarach, gdzie kiedyś ziemia należała do państwa. To niziny: Śląska i Wielkopolska. Są to tereny o dobrych i bardzo dobrych warunkach przyrodniczych sprzyjających rozwojowi rolnictwa. Niemałe znaczenie ma też polityka rolna państwa. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej polscy rolnicy zaczęli otrzymywać tak zwane dopłaty bezpośrednie. To znaczący dopływ gotówki dla wielu gospodarstw rolnych. Dzięki temu nawet małe gospodarstwa rolne mogą utrzymać się na rynku. Warunki rozwoju rolnictwa dzielimy na: przyrodnicze i pozaprzyrodnicze. Do tych pierwszych zaliczamy ukształtowanie terenu, jakość gleb i klimat. Pozaprzyrodnicze to przede wszystkim zabiegi agrotechniczne, wielkość gospodarstw i polityka rolna państwa. Warunki przyrodnicze mogą sprzyjać rozwojowi rolnictwa, ale pistacja zawsze sprzyja poszerzaniu wiedzy. I nie wymaga specjalistycznego sprzętu. Wystarczy łapka w górę na telefonie lub laptopie.