Jeśli chodzi o warunki do życia, mało kto chciałby zamienić się z mangrowcami. Te zarośla rosną na styku lądu i morza w miejscach, gdzie Słońce pali bezlitośnie muł dusi korzenie, a zasolenie zabiłoby zwykłe rośliny. Namorzyny jednak preferują takie warunki. Ich korzenie, które widać nad ziemią a w zasadzie nad wodą, sprawiają że lasy mangrowe wyglądają jakby rosły do góry nogami. Afryka ma ponad 30 milionów kilometrów kwadratowych powierzchni. Pod względem wielkości ustępuje tylko Azji. Leży po trochu na każdej z półkul Ziemi. Jej zachodnie wybrzeża oblewają wody Oceanu Atlantyckiego, a wschodnie - Oceanu Indyjskiego. Kontynent ma słabo rozwiniętą linię brzegową. Jedyną dużą wyspą jest Madagaskar. Największym półwyspem Afryki jest Półwysep Somalijski, a zatoką - Zatoka Gwinejska. Położenie geograficzne Afryki niemal symetrycznie po obu stronach równika ma największy wpływ na ułożenie stref klimatyczno-roślinno- glebowych. Środkowa część kontynentu położona jest w strefie klimatów równikowych. Na północ i na południe od tej strefy rozciągają się strefy klimatów zwrotnikowych które łagodnie przechodzą w strefy podzwrotnikowe na obu krańcach kontynentu. Na klimat większości obszarów Afryki wpływ ma także międzyzwrotnikowa cyrkulacja powietrza, o której mówimy w innym filmie tej playlisty. Odpowiada ona za występowanie i wielkość opadów atmosferycznych. Od nich zależy roślinność, ale jest ona też ściśle powiązana z rodzajem gleb. I tak, okolice Kotliny Konga leżą w klimacie równikowym wybitnie wilgotnym. Spójrz na klimatogram. Przez cały rok temperatura powietrza jest tutaj wysoka, a roczna suma opadów sięga 2500 milimetrów. Codziennie padają deszcze zenitalne. Takie warunki to raj dla roślin. Występują tu wilgotne lasy równikowe. W takich warunkach rozkład materii organicznej jest bardzo szybki co wzbogaca gleby w substancje organiczne lecz częste, ulewne opady szybko wypłukują te składniki, a rosnące tu rośliny mają na ogół olbrzymie wymagania pokarmowe, więc szybko wykorzystują to, co w glebie zostaje. Dlatego spotyka się tu głównie mało żyzne czerwone i czerwono-żółte gleby ferralitowe. Strefa klimatu równikowego wybitnie wilgotnego, w miarę oddalania się od równika łagodnie przechodzi w klimat podrównikowy. Przejściowy między tym z okolic równika a dużo suchszym na zwrotnikach. Jak widać na wykresie klimatycznym wysoką temperaturę powietrza mamy tu przez cały rok, ale opady są zmienne. Międzyzwrotnikowa cyrkulacja powietrza warunkuje występowanie pory suchej i deszczowej. W takich warunkach powstają sawanny. Sawanna to formacja roślinna z przewagą traw i pojedynczymi, rzadko rozrzuconymi drzewami. Proces rozkładu materii organicznej nie zachodzi tutaj tak intensywnie jak w równikowych lasach tropikalnych. Spotykamy tu czerwonobure i cynamonowoczerwone gleby o małej i średniej żyzności. Okolice zwrotników to klimat...? Tak, zwrotnikowy suchy. Jak możesz zobaczyć na klimatogramie charakterystyczne są dla niego małe roczne sumy opadów nieprzekraczające 250 mm i wysoka średnia roczna temperatura powietrza wynosząca około 25 stopni Celsjusza. Na tych obszarach dobowa amplituda temperatury sięga 50 stopni Celsjusza. To rejon pustyń i półpustyń. Poza oazami spotkasz tutaj wyłącznie roślinność sucholubną a tutejsze gleby: szaroziemy, buroziemy i gleby pustynne, nie nadają się do celów rolniczych. Na krańcach Afryki jest strefa klimatu podzwrotnikowego morskiego na północy zwanego śródziemnomorskim. Jak widać na klimatogramie charakteryzuje się on suchymi i gorącymi latami oraz łagodną i wilgotną zimą. Obszary te porasta zimozielona roślinność twardolistna, zwana makią. Pod nią wytworzyły się gleby o różnorodnej żyzności, między innymi gleby cynamonowe oraz gleby czerwonawe zwane terra rossa. Dominującymi formami ukształtowania powierzchni Afryki są wyżyny i kotliny jak Wyżyna Abisyńska Wyżyna Wschodnioafrykańska, Kotlina Czadu czy Kotlina Konga. Na krańcach kontynentu rozciągają się łańcuchy górskie. Od północy góry Atlas, a od południa Góry Smocze i Góry Przylądkowe. Terenów nizinnych jest dużo mniej niż na innych kontynentach. To głównie Nizina Senegalu i Nizina Mozambicka. Przez Afrykę przebiega granica między dwoma fragmentami płyty litosfery. Tu kontynent powoli pęka. Na powierzchni widać to jako zapadliska tektoniczne zwane Wielkimi Rowami Afrykańskimi. Powstały w nich głębokie, wydłużone jeziora tektoniczne: jezioro Tanganika czy jezioro Niasa, znane też jako jezioro Malawi. Jednym z czynników zakłócających symetryczny przebieg stref klimatycznych jest obecność gór, w których występuje chłodniejszy klimat. Dlatego szczyty masywu Kilimandżaro w tym najwyższy w Afryce wulkan Kibo mimo że znajdują się w okolicy równika pokrywa śnieg i lód. Kolejnym czynnikiem są prądy morskie czyli strumienie wody o innej temperaturze niż ogół wody je otaczającej. Wyróżniamy prądy zimne i ciepłe. Zimne niosą chłodną wodę z wyższych szerokości geograficznych w stronę równika. Kiedy ciepłe i wilgotne powietrze znad oceanu przemieszcza się nad takim prądem szybko się ochładza. Para wodna zawarta w powietrzu ulega kondensacji. Nisko, tuż nad powierzchnią oceanu powstają mgły, chmury lub opady. W ten sposób usuwana jest z powietrza wilgoć a samo powietrze, już suche transportowane jest przez wiatry nad ląd gdzie wpływa na klimat regionu. Afrykę opływają dwa rozległe zimne prądy morskie. To Prąd Benguelski, odpowiedzialny za powstanie pustyni Namib oraz Prąd Kanaryjski, potęgujący pustynne warunki na Saharze. Z kolei ciepłe prądy transportują ciepłą wodę z obszarów równikowych w kierunku wyższych szerokości geograficznych. Nad torem ich przepływu powietrze nad oceanem się ogrzewa, podnosząc temperaturę w rejonach przybrzeżnych. Intensywnie parująca woda wprowadza wilgoć do powietrza, zwiększając ilość opadów. W Afryce ciepłymi prądami morskimi są: Prąd Gwinejski, Prąd Mozambicki Prąd Madagaskarski i Prąd Aguilhas. Obmywane przez nie wybrzeża porastają lasy namorzynowe, o których opowiadamy na początku filmu. Jak widzisz, na klimat kontynentu ma wpływ nie tylko jego położenie geograficzne ale też ukształtowanie powierzchni i opływające jego brzegi prądy morskie. Sieć rzeczna Afryki jest ściśle powiązana ze strefami klimatycznymi. Najgęstsza występuje w strefie równikowej gdzie deszcze są obfite i padają przez cały rok. Płynie tutaj między innymi Kongo rzeka o największym dorzeczu na kontynencie. W strefie zwrotnikowej wiele rzek jest okresowych. Ich koryto wypełnia się tylko w porze deszczowej. Wyjątkiem jest Nil - najdłuższa rzeka Afryki która swój początek bierze w rejonach w których padają deszcze zenitalne. To dzięki temu jako jedyna rzeka przepływa przez Saharę. Afryka jest kontynentem o wyraźnej strefowości klimatyczno-roślinno-glebowej. Decyduje o tym jej położenie względem równika i obu zwrotników. Na klimat kontynentu wpływa też ukształtowanie powierzchni i opływające brzegi prądy morskie. Prądy morskie wpływają na klimat Afryki a pistacja może wpłynąć na poziom twojej wiedzy. Wystarczy nas regularnie odwiedzać na pistacja.tv, a najlepiej - zasubskrybować.