Naukowcy długo zastanawiali się czy na kierunek wirowania spływającej do odpływu wody wpływa to czy zlew jest na półkuli północnej czy na południowej. Na wodę wpływu to nie ma ale na powietrze - tak. Niszczycielskie cyklony tropikalne na półkuli południowej zawsze wirują zgodnie z ruchem wskazówek zegara a na naszej - przeciwnie. W tej lekcji poznasz inne sekrety mniejszych i większych wirów powietrznych. Tornado, trąba powietrzna, cyklon tropikalny huragan, tajfun, orkan... Na pewno zdarzyło Ci się słyszeć te nazwy w mediach. Pojawiają się coraz częściej z powodu zmian klimatu. Wszystkie łączy jedno: to niszczycielskie wiry atmosferyczne, występujące również w Polsce. Największymi wirami atmosferycznymi są cyklony tropikalne. Dlaczego tropikalne? Ponieważ rodzą się nad oceanami w strefie tropikalnej. Między zwrotnikami Raka i Koziorożca. W tej strefie słońce najsilniej ogrzewa wodę i tym samym znajdujące się nad nią powietrze. Wiesz może z lekcji fizyki że cieplejsze powietrze unosi się. Jeśli różnica temperatur jest wystarczająco duża to powietrze takie unosi się na tyle gwałtownie że zaczyna wirować jak szybko spływająca woda w umywalce i zasysa jak odkurzacz powietrze z coraz większego obszaru unosząc lekko nawet powierzchnię oceanu. Powstaje ośrodek niżowy otoczony ciężkimi od deszczu chmurami i cały układ zaczyna się przesuwać. Jeśli po drodze nadal natrafia na ciepłą wodę rośnie w siłę, powiększa się i wiruje coraz szybciej. W centrum tworzy się pusta, bezchmurna spokojna przestrzeń zwana okiem cyklonu którą otacza niszczycielska ściana wiatru i deszczu. Cyklon zaczyna słabnąć dopiero gdy przesunie się nad chłodniejszą wodę lub nad obszar lądowy. Cyklony tropikalne mogą być po prostu nazywane cyklonami, jeśli powstają na Oceanie Indyjskim. W innych rejonach świata mają swoje własne nazwy. W azjatyckiej części Pacyfiku: tajfun. Przy Australii – willy-willy. Te powstające na wodach oblewających Amerykę Północną, nazywane są huraganami. To właśnie one najczęściej nawiedzają Stany Zjednoczone szczególnie okolice Zatoki Meksykańskiej Meksyk oraz leżące w basenie Morza Karaibskiego Kubę, Haiti, Dominikanę Jamajkę oraz inne wyspy. W największych cyklach tropikalnych prędkość i siła wiatru jest tak wielka, że porywa auta, drzewa, a nawet całe budynki. Częstym zjawiskiem towarzyszącym jest ogromna fala powodziowa która może mieć nawet kilka metrów wysokości. Uderzając w tereny nadmorskie wywołuje powodzie i podtopienia, dodatkowo potęgowane przez intensywne opady. Cyklony powodują wiele ofiar w ludziach oraz olbrzymie szkody materialne ponieważ często uderzają w tereny o dużej gęstości zaludnienia i rozwiniętej infrastrukturze. Szczęście w nieszczęściu że przemieszczają się ze stosunkowo niedużą prędkością do 40 kilometrów na godzinę. To pozwala zawczasu ostrzec ludność i zorganizować ewakuację z najbardziej zagrożonych miejsc. Aby określić siłę cyklonów, opracowano pięciostopniową skalę Saffira-Simpsona. Uwzględnia ona między innymi prędkość wiatru wysokość fali powodziowej czy potencjalne zniszczenia. Za najbardziej niszczycielski do tej pory cyklon uważa się huragan Katrina z 2005 roku który utworzył się na środkowym Atlantyku a na morzu Karaibskim przybrał na sile uzyskując kategorię piątą. Gdy dotarł do brzegów Stanów Zjednoczonych mimo zarządzonej przymusowej ewakuacji spowodował śmierć ponad 1800 osób i straty sięgające 100 miliardów dolarów. Towarzysząca mu fala powodziowa uderzyła między innymi w Nowy Orlean zalewając 80% miasta. Do dziś ludzie mieszkający w tych rejonach borykają się ze skutkami żywiołu. W innym filmie tej playlisty mówiliśmy że rzeźba terenu Ameryki Północnej ma charakterystyczny południkowy układ. Utrudnia to napływ mas powietrza znad oceanów: Spokojnego i Atlantyckiego za to umożliwia jego swobodną wędrówkę z północy na południe kontynentu i odwrotnie. W Ameryce Północnej zarówno chłodne i suche powietrze arktyczne znad północnej części Gór Skalistych, jak i gorące, wilgotne powietrze zwrotnikowe znad Zatoki Meksykańskiej mogą swobodnie przemieszczać się na duże odległości. Kiedy te dwie, skrajnie odmienne masy powietrza zderzają się ze sobą często powstaje tornado czyli ekstremalna trąba powietrzna. To nic innego, jak gwałtownie wirująca kolumna powietrza, wyglądem przypominająca lejek. Łączy się on z chmurą burzową w której zachodzą wyładowania elektryczne. Dolna część dotyka ziemi, zabierając ze sobą to co się na niej znajduje. Duża różnica ciśnień między środkiem a skrajem wiru powoduje powstanie silnego wiatru. Prędkość wiatru w leju tornada może przekraczać nawet 400 km/h. Najwięcej takich zjawisk tworzy się w centralnej części Stanów Zjednoczonych w pasie nazywanym Aleją Tornad. Ten szeroki na 650 km pas rozciąga się od Teksasu na południu aż po Dakotę Południową na północy. Tornada to lokalne ale niezwykle intensywne zjawiska. Mogą trwać ledwie kilkanaście sekund ale w tym czasie są w stanie przemieścić się na odległość do kilkudziesięciu kilometrów. Najwięcej tornad powstaje od marca do lipca. Ich intensywność oceniana jest w sześciostopniowej skali Fujity. W zależności od siły, tornada mogą łamać gałęzie, wyrywać całe drzewa z korzeniami, uszkadzać i zrywać dachy lub zrównać budynek z ziemią. Najsilniejsze są zdolne przenosić duże przedmioty, na przykład samochody. W najwyższej kategorii tornad - EF5 prędkość wiatru przekracza 320 km/h a potencjalne zniszczenia mogą być gigantyczne. To dlatego w wielu amerykańskich miastach buduje się specjalne piwnice i schrony które mają za zadanie ochronić ludność w czasie żywiołu. Cyklon tropikalny to gigantyczny wirujący układ burzowy. Powstaje w strefie międzyzwrotnikowej nad oceanem. Gdy uderza w ląd, wywołuje katastrofalne zniszczenia, zwłaszcza że często towarzyszą mu fale powodziowe i silne opady deszczu. Tornado, czyli ogromna trąba powietrzna to o wiele bardziej lokalne zjawisko. Wirująca kolumna powietrza powstająca nad lądem na skutek zderzenia dwóch różnych mas powietrza. Najwięcej tornad powstaje w centralnej części Stanów Zjednoczonych w tak zwanej Alei Tornad. Pistacja jest jak tornado. Też ma wielką siłę i wciąga. Nie obawiaj się jednak i daj się wciągnąć na pistacja.tv Skutki są wyłącznie pozytywne.