Z tego filmu dowiesz się:

  • co to jest endemit i dlaczego w Australii jest ich tak wiele,
  • jakie gatunki roślin i zwierząt są typowe dla Australii,
  • jaki wpływ na ekosystemy Australii ma działalność człowieka.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Czy wiesz, jakie zwierzę jest najbardziej rozpowszechnionym szkodnikiem w Australii i czemu to na tym kontynencie powstał najdłuższy na świecie płot? Koniecznie obejrzyj nasz film żeby poznać odpowiedzi na te pytania. Australia to ogromny, pradawny ląd. Być może wiesz już, że jest to zwarty kontynent, w obrębie którego nie znajdziemy ani dużej ilości wysp ani mórz śródlądowych. Dominują tu obszary o suchym i gorącym klimacie bardzo trudne do życia. Kontynent już około 50 milionów lat temu oddzielił się od reszty lądów i przez cały ten czas pozostawał w odosobnieniu. Wszystkie te czynniki sprawiły, że ssaki jakie znasz z innych kontynentów pojawiły się w Australii stosunkowo późno. To z kolei umożliwiło przetrwanie gatunków zwierząt, które na innych kontynentach już dawno wyginęły. Flora i fauna Australii są bardzo unikalne. Zdecydowana większość roślin i zwierząt żyjących na tym kontynencie To organizmy występujące tylko tu. Zamieszkują niewielki obszar i nie spotkasz ich nigdzie indziej na świecie. Gatunki, które występują tylko na jednym stosunkowo małym obszarze i które dostosowały się do lokalnych warunków środowiskowych, nazywamy endemitami. Gatunki endemiczne stanowią aż 85% ogółu australijskiej roślinności. Najpopularniejszym gatunkiem występującym na kontynencie jest oczywiście eukaliptus. W Australii tworzy on wiecznie zielone lasy. Niektóre jego gatunki osiągają nawet 100 m wysokości, co czyni je jednymi z najwyższych drzew na świecie. Ich trujące liście nie szkodzą tylko koalom. Występuje tu też drzewo butelkowe. Swoją nazwę zawdzięcza bulwiastemu kształtowi pnia, który przypomina butelkę i osiąga średnicę nawet 2 metrów. W jego pniu, pod korą gromadzi się woda która może służyć zwierzętom w czasie suszy. W Australii wśród gadów spotkać można: krokodyle, żółwie, węże i jaszczurki. Także świat ptaków jest tutaj niezwykle imponujący. Występują tu papugi, cudowronki szerzej znane jako ptaki rajskie oraz ptaki nielotne: emu i kazuary. Pokaźną i niezwykłą grupę zwierząt na kontynencie stanowią stekowce. Są prymitywnymi ssakami posiadającymi cechy gadów i ptaków. Choć są jajorodne, karmią swoje młode mlekiem podobnie jak inne ssaki. Stekowcami są: dziobak, zamieszkujący wody oraz kolczatka, żyjąca głównie na terenach pustynnych. Kolejną charakterystyczną grupą dla Australii są torbacze. Ich nazwa pochodzi od fałdu skóry tworzącego torbę lęgową spotykaną u samic wielu gatunków tej grupy. Od większości innych ssaków różni je sposób rozwoju zarodka. Ciąża u torbaczy trwa bardzo krótko. Młode rodzą się już po kilkunastu dniach. Następnie o własnych siłach przedostają się do torby lęgowej matki, gdzie pozostają przez kilka tygodni lub miesięcy kontynuując rozwój. Torbacze to niekwestionowane symbole Australii Należą do nich między innymi koale, kangury wombaty, a także workowate drapieżniki: diabeł tasmański oraz niełaz plamisty. Pozostałe ssaki, w tym drobne gryzonie nietoperze, czy zdziczałe już dziś psy dingo Dotarły do Australii dość późno. Sprowadzili je Aborygeni będący rdzenną ludnością Australii oraz pierwsi europejscy kolonizatorzy tych terenów. Działalność człowieka, który masowo zasiedlał Australię w XIX wieku, doprowadziła do zmiany w ekosystemach australijskich. Przyczyniła się do wprowadzenia gatunków obcych i wyginięcia tych miejscowych, na przykład wilka workowanego. W roku 1859 jeden z angielskich farmerów i pasjonatów polowań sprowadził do Australii 24 króliki, by móc na nie polować. Sytuacja szybko wymknęła się spod kontroli. Ciepła, łagodna zima w Australii i brak naturalnych drapieżników spowodowały gwałtowny wzrost populacji tych zwierząt. Zaczęły one zagrażać rodzimym gatunkom doprowadzając w ten sposób do katastrofy ekologicznej. Po siedmiu latach jedna z australijskich gazet doniosła, że lokalni myśliwi zabili 50 tysięcy królików. Po dekadzie okazało się, że mimo zabicia 2 milionów tych zwierząt, ich populacja na kontynencie nie spadła zauważalnie. Było to najszybsze w dziejach świata rozprzestrzenienie się gatunku ssaków. Wydaje Ci się to niemożliwe, że mały puchaty króliczek mógł zdemolować środowisko naturalne na niemal całym kontynencie? A jednak tak właśnie się stało. Króliki początkowo zaczęły zjadać trawy i uprawy, a następnie przeniosły się na krzewy i drzewa. Obierały z nich korę co doprowadziło do ich wymarcia. W ten sposób odsłoniły glebę która stała się podatna na erozję. Kiedy ludzie zorientowali się, co się stało zaczęli grodzić Australię. Wzniesiono kilka płotów, z których najdłuższy rozciągał się w poprzek całego kontynentu na odcinku prawie 2000 km. Choć królikom dużo ciężej było się rozprzestrzeniać, w końcu pokonały przeszkodę. Mimo licznych późniejszych prób pozbycia się królików, zwierzę to w Australii ma się całkiem dobrze. Jego populacja liczy obecnie ponad 200 milionów sztuk i nadal z upodobaniem niszczy australijską roślinność. Dziś w Australii istnieje jeszcze jeden płot powszechnie znany jako Dingo Fence. Został zbudowany 100 lat temu, żeby chronić wypasane na południu Australii stada owiec przed psami dingo. Jego długość wynosi ponad 5500 km a wysokość prawie 2 metry. Doprowadził on do ograniczenia liczebności drapieżnych psów dingo w południowej Australii, ale też... wzrostu liczebności królików i kangurów które zjadają trawę przeznaczoną dla owiec. Endemit to gatunek unikatowy dla danego miejsca występujący na ograniczonym obszarze niespotykany poza nim naturalnie. W Australii występuje wiele endemitów. Najpopularniejsze z nich to: eukaliptus, kangur koala, emu, dziobak i kolczatka. W ciągu ostatnich 200 lat na kontynencie australijskim za sprawą działalności człowieka doszło do znaczących zmian w ekosystemach. Na dzisiaj to już wszystko. Obejrzyj pozostałe filmy z tej playlisty a po więcej materiałów zajrzyj na naszą stronę pistacja.tv

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Marta Grochowska-Piróg

Lektor: Weronika Brzezińska

Konsultacja: Andrzej Pieńkowski, Jakub Buras

Grafika podsumowania: Dobrawa Szlachcikowska

Materiały: Weronika Brzezińska

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Montaż: Weronika Brzezińska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Google Earth Studio (Domena publiczna)
Freepik (Licencja Flaticon)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Christopher Scotese (Licencja CC BY 3.0)
Freepik (Licencja Flaticon)
Freepik (Licencja Flaticon)
Freepik (Licencja Flaticon)
Freepik (Licencja Flaticon)
CheesyKirah (Domena publiczna CC0)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Freepik (Licencja Flaticon)
Muhammad Atif (Licencja Flaticon)
BZZRINCANTATION (Licencja Flaticon)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Animated Noto Emoji (Licencja Google Fonts)
Freepik (Licencja Flaticon)
Freepik (Licencja Flaticon)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
nigentili (Licencja Freepik)
f11photo (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
wirestock_creators (Licencja Freepik)
LA Zoo (Licencja CC BY 3.0)
freepik (Licencja Freepik)
vecstock (Licencja Freepik)
pereslavtseva (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Peters GQ351C (Licencja CC BY 3.0)
Gutium Valeriu (Licencja Freepik)
Gutium Valeriu (Licencja Freepik)
Gutium Valeriu (Licencja Freepik)
Gutium Valeriu (Licencja Freepik)
Gutium Valeriu (Licencja Freepik)
stockking (Licencja Freepik)
stockking (Licencja Freepik)
wirestock (Licencja Freepik)
macrovector (Licencja Freepik)
tohamina (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
Freepik (Licencja Flaticon)
vecstock (Licencja Freepik)
michaelgromball (Licencja Freepik)
chekman (Licencja Freepik)
michaelperfect (Licencja CC BY 4.0)
kangaroovindaloo (Licencja CC BY 4.0)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
eyeintim (Licencja CC BY 2.0)
Kevin Thiele (Licencja CC BY 2.0)
John Robert McPherson (Licencja CC BY-SA 4.0)
djpmapleferryman (Licencja CC BY 2.0)
Casliber (Licencja CC BY-SA 4.0)
Bob Beale (Domena publiczna)
Guillaume Blanchard (Licencja CC BY-SA 1.0)
Mike Wesemann (Domena publiczna)
Bjoertvedt (Licencja CC BY 2.0)
fir0002 (GNU Free Documentation License)
Benchill (GNU Free Documentation License)
markaharper1 (Licencja CC BY-SA 2.0)
Snowmanradio (Licencja CC BY 2.0)
Charles J. Sharp (Licencja CC BY-SA 4.0)
Crētus (Licencja CC BY-SA 4.0)
Charles J. Sharp (Licencja CC BY-SA 4.0)
JJ Harrison (Licencja Wolnej Dokumentacji GNU 1.2)
Wayne McLean (Licencja Wolnej Dokumentacji GNU 1.2)
Michael Barritt & Karen May (Licencja CC BY-SA 2.0)
Dcoetzee (Domena publiczna)
Sardaka (Licencja CC BY-SA 4.0)
Charles J. Sharp (Licencja CC BY-SA 4.0)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Autor nieznany (Domena publiczna)
1911 footage by Mr. Williamson (Domena publiczna)
Uncertain (Public Domain)
CSIRO (Licencja CC BY 3.0)
Moondyne (Domena publiczna)
Queensland figaro and punch (Domena publiczna)
Fruitpunchli (Licencja CC BY-SA 4.0)
PookieFugglestein (Domena publiczna CC0)
Unknown author (Domena publiczna)
poyt448 Peter Woodard (Domena publiczna)
benjamint444 (GNU Free Documentation License)
Sebastian Kasten (Licencja CC BY-SA 4.0)