Może wiesz, że ziemskie życie narodziło się w wodzie, a w zasadzie w pierwotnej zupie. A jak myślisz, kiedy to życie postanowiło wyjść poza wodną strefę komfortu i podbić ląd? Okazuje się, że bardzo, bardzo dawno temu. I jak w wielu współczesnych dziedzinach najważniejsza okazała się kooperacja. Pierwszymi organizmami, które na stałe wyniosły się z wody i zrobiły to już miliard trzysta milionów lat temu, były bowiem porosty, czyli połączenie grzyba i glonu. W tej lekcji dowiesz się, czego potrzeba stworzeniu, żeby dobrze czuło się na lądzie. Ląd ma wiele imion. Można żyć nad jeziorem w górach, nad morzem, albo w środku wybetonowanego miasta. Ludzi spotkasz w upalnych oazach Sahary i w lądolodach Arktyki, w domach budowanych dosłownie na wodzie i w wysokich górach gdzie powietrze jest tak rzadkie że ciężko nim oddychać. Człowiek jest wyjątkowym gatunkiem bo nauczył się nie tyle przystosować do warunków, w jakich żyje, ile zmieniać te warunki tak, by żyło mu się w nich wygodniej. Inni mieszkańcy lądów musieli znaleźć inne sposoby na przystosowanie się do miejsc w których żyją. Jakie czynniki można by wymienić opisując warunki panujące na lądzie? Najważniejszym jest chyba dostęp do powietrza. Na lądzie otacza nas ono zewsząd. Organizmy lądowe wyłapują tlen z powietrza na różne sposoby. My mamy do tego płuca, podobnie jak inne ssaki, ptaki, czy gady. Owady i pająki wykorzystują tchawki. Małe robaki oddychają po prostu przez skórę. A teraz przypomnij sobie wakacje nad wodą. Gdzie łatwiej chodzić? Po suchym lądzie czy brodząc w wodzie? Na bank powiesz, że po lądzie. To dlatego, że powietrze ma o wiele mniejszą gęstość od wody. To sprawia, że stawia mniejszy opór ruchom. Dlatego na lądzie można osiągać większe prędkości. I kolejne pytanie: dlaczego w wodzie możesz się unosić, a w powietrzu nie masz na to szans? To też sprawka gęstości. Dlatego lądowe stworzenia, by utrzymać własny ciężar i móc się poruszać wykształciły cały szereg przystosowań. Przede wszystkim rozmaite kończyny: kroczące, skaczące, biegające, z kopytami pazurami, przylgami i co tam jeszcze przyjdzie nam do głowy. Sposoby poruszania się bez kończyn jak pełzanie, są o wiele mniej rozpowszechnione. Czy porównując różne lądy jest coś jeszcze co może się mocno różnić? Spójrz pod nogi. Tak! Chodzi o podłoże. Czym innym jest lód wiecznej zmarzliny inaczej wyglądają skały w górach jeszcze inaczej wydmy, pole uprawne czy szczeliny między płytami chodnika. Podłoże określa, jakie rośliny na nim wyrosną jakie zwierzęta się zadomowią i czy grzyby dadzą radę stworzyć grzybnię. Ląd jest pod tym względem o wiele bardziej różnorodny od wody, w której zmienia się w zasadzie tylko zasolenie. Innym czynnikiem kształtującym życie na lądzie jest temperatura. Najniższą zanotowaną temperaturą jest mniej niż 89 stopni na minusie na Antarktydzie i prawie 57 stopni na plusie w Kalifornii. Różnica to 146 stopni! Dlatego lądowe stworzenia często mają specjalne przystosowania do ochrony przed chłodem i gorącem: sierść, pióra, czy umiejętność pocenia się. Z odczuwaniem temperatury związek ma nasłonecznienie. W porównaniu z warunkami panującymi w wodzie, na lądzie dostęp do światła jest o wiele większy. Są miejsca, jak pustynie, gdzie schować się przed ostrym słońcem naprawdę trudno. Jego promienie palą i wysuszają. Jeśli przyjrzysz się gatunkom zamieszkującym takie gorące i suche terytoria, to na ich ciele zauważysz tarcze, twarde łuski jasną sierść, gruby naskórek. Wszystkie te struktury albo odbijają promienie słoneczne, albo ograniczają utratę wody. I to doprowadziło nas do kolejnego czynnika życia na lądzie: wilgotności. W wodzie wody jest zawsze 100% Tymczasem na lądzie są miejsca gdzie wody w bród i takie, gdzie jest dobrem luksusowym, choć wszystko, co żyje na Ziemi, musi mieć do tej wody chociażby okresowy dostęp. O tym, jak sobie radzą różne gatunki z nadmiarem bądź niedoborem wody dowiesz się z naszych filmów o roślinach zwierzętach i grzybach. A może potrafisz wymienić jakieś lądowe organizmy, które uwielbiają wodę? To choćby mchy, żaby, czy komary. Przystosowaniem do takiego środowiska jest choćby cienka, przepuszczalna dla wody skóra i śluz ograniczający wysychanie. To teraz pomyśl o stworzeniach które bez dostępu do wody radzą sobie całkiem nieźle przez długi czas. Można by tu wymienić między innymi kaktusy, baobaby, czy wielbłądy. W ostrym słońcu chronią zasoby swojej wody przez pokrycie ciała grubą korą, łuskami czy grubą sierścią. Jeśli uważnie oglądasz, bez trudu wymienisz co najmniej trzy czynniki, które inaczej kształtują się na lądzie niż w wodzie. Wśród twoich odpowiedzi powinny się znaleźć: duże wahania temperatury lepszy dostęp do światła mniejsza gęstość ośrodka, w którym poruszają się organizmy, ograniczony dostęp do wody. Organizmy żyjące na lądzie muszą mierzyć się z ograniczonym dostępem do życiodajnej wody i dużymi wahaniami temperatury. Mają jednak lepszy dostęp do słonecznego światła a mała w porównaniu z wodą gęstość powietrza sprawia że mogą się szybciej poruszać Na dzisiaj to już wszystko. Obejrzyj pozostałe filmy z tej playlisty, a po więcej materiałów zajrzyj na naszą stronę: pistacja.TV