Czy wiesz, czym był Wielki Londyński Smog? W 1952 roku przez 5 dni miasto spowiła dusząca mgła wymieszana z dymem z palenisk i spalinami tysięcy aut. W toksycznym powietrzu udusiło się kilka tysięcy zwierząt i tysiące mieszkańców a jeszcze więcej zmarło z powodu zapalenia płuc i oskrzeli. Jak widzisz, człowiek wywołuje w środowisku zmiany, które często są groźne także dla niego samego. W dzisiejszej lekcji opowiem Ci jak zmieniamy swoje otoczenie i co z tego wynika. Nawet jeśli żyjesz w sielskim krajobrazie to mieszkasz w domu, w którym jest prąd i ogrzewanie, chodzisz do szkoły, może nawet na piechotę, ale po jakiejś drodze. Na wakacje wybierasz się autem, pociągiem albo autokarem. Idziesz na film do kina albo na przedstawienie do teatru. To wszystko, co cię otacza a jest dziełem człowieka nazywamy środowiskiem antropogenicznym. Trudna nazwa, ale oznacza dokładnie to co powiedziałam, czyli efekt działania ludzi na przyrodę. To teraz zadanie dla Ciebie. Wyjdź na zewnątrz i rozejrzyj się dookoła. Znajdź charakterystyczne punkty krajobrazu Wzgórza, domy, kominy fabryk, drzewa, rzekę lub jezioro, linie wysokiego napięcia, wiatraki... Zastanów się i powiedz, które z nich są naturalne, a które antropogeniczne? Potrafisz je wskazać? My oczywiście nie wiemy, co widzisz w swojej okolicy. Na planszy pokazujemy bliski nam krajobraz, w którym zaznaczyliśmy elementy antropogeniczne i naturalne. A teraz pomyśl jaka jest funkcja tych elementów otoczenia które są dziełem człowieka? My wybraliśmy kilka najczęściej pojawiających się w krajobrazie. Najpierw budynki. Na pewno w jakimś mieszkasz. Szkoła, do której chodzisz, to też budynek. Dorośli w większości pracują w budynkach. Budynki służą też zwierzętom na przykład gospodarskim. Zastanów się, jakie funkcje pełnią budynki? Najogólniej mówiąc chronią. Przed deszczem, wiatrem zimnem i zagrożeniami. W domu nigdy nie pada na głowę. Jest cieplej niż na zewnątrz bo ściany chronią przed wiatrem A gdy go ogrzać, robi się jeszcze bardziej komfortowo. Do tego jest w nim prąd, który zasila różne urządzenia ułatwiające nam życie bieżąca woda, toaleta... Moglibyśmy wymieniać dalej, ale... kolej na Ciebie. Podaj jeszcze kilka funkcji jakie pełnią budynki. Nie musisz ograniczać się do domów mieszkalnych. Skoro tak dobrze nam poszło z budynkami weźmy na warsztat jeszcze jakiś element otoczenia, będący dziełem ludzkich rąk. Niech to będzie droga. Najprostsze i najdawniej istniejące były po prostu wydeptanym przez ludzi i zwierzęta pasem ziemi prowadzącym skądś dokądś. Z czasem zaczęły być utwardzane żeby łatwiej było po nich podróżować nie tylko piechotą czy konno, ale też rozmaitymi pojazdami, poszerzane oświetlane, opisywane drogowskazami. Dziś w naszym kraju mamy nowoczesną sieć dróg różnych klas. Na pewno używasz więcej niż jednej. Opisz którąś. Powiedz, jak wygląda i jakie miejsca łączy. Mam nadzieję że w twoim opisie znalazło się miejsce na: początek i koniec drogi, szerokość nawierzchnię, oświetlenie, dodatkowe elementy, takie jak ścieżka rowerowa. Nie zapominaj o otoczeniu takiej drogi. Czy biegnie przez las, po moście czy między budynkami? Więcej o zależnościach między tym o jest dziełem natury, a tym co stworzył człowiek - po orzeszku. Człowiek od zawsze zmieniał swoje otoczenie aby łatwiej mu było przetrwać. Zrywał rośliny. Polował na zwierzęta. Łowił ryby. Usuwał skały, drzewa i inne rośliny żeby zrobić miejsce na domy i drogi. Zakładał pola, ogrody i sady tam gdzie uważał,że rośliny będą lepiej rosły i dawały wysokie plony. Pobierał wodę z rzek i jezior, żeby podlewać nią uprawy i poić zwierzęta gospodarskie. Wycinał lasy na budulec i opał. Tworzył kopalnie by wydobywać w nich węgiel, sól, rudy metali. W miarę rozwoju cywilizacji zaczął zmieniać brzegi rzek, by uniknąć powodzi i brzegi mórz, tworząc porty, do których mogą wpływać wielkie statki. Budował fabryki, w których powstają najróżniejsze towary, które potem trzeba przewieźć do miejsc w których będą sprzedawane. Żeby zdobyć na to wszystko energię postawił elektrownie i rafinerie przetwarzające ropę naftową w paliwa. Te wszystkie zdobycze cywilizacji ułatwiają i uprzyjemniają nam życie, ale jednocześnie generują hałas, smród, odpady, ścieki i zanieczyszczenia powietrza. W niektórych rejonach człowiek zmienił środowisko mniej, w innych bardziej. Wpływ ludzi na otoczenie może być niewielki jak w przypadku rozrzuconych wśród łąk zabudowań z ekstensywną uprawą lub hodowlą. Ekstensywną, czyli taką, która bazuje na naturalnych zasobach i nie wykorzystuje ich do maksimum. Może też być tak duży, jak w miastach gdzie trudno znaleźć teren nieprzekształcony przez człowieka. Pomyśl i podaj po kilka wad i zalet mieszkania w otoczeniu tylko nieznacznie zantropogenizowanym czyli przekształconym przez człowieka i w takim, które zostało gruntownie zmienione. Już? To teraz popatrz na planszę i sprawdź czy twoje odpowiedzi są podobne do naszych. Masz inne przemyślenia? To też w porządku. Dla każdego ważne mogą być nieco inne rzeczy. Środowisko które cię otacza, to mieszanka naturalnych i antropogenicznych elementów. Wśród naturalnych możemy wymienić lasy łąki, góry, rzeki, jeziora i tym podobne. Wśród antropogenicznych mamy domy kominy fabryk, linie wysokiego napięcia wiatraki, budynki gospodarcze zakłady przemysłowe, farmy fotowoltaiczne i tym podobne. Po obejrzeniu tego filmu znajdź chwilę by pobyć w mało zantropogenizowanym otoczeniu, ale najpierw zintensyfikuj swój wpływ na środowisko pistacji dając nam łapkę w górę i dołączając do grona subskrybentów.