Z tego filmu dowiesz się:

  • co to są materiały włókiennicze i jakie są ich rodzaje,
  • co to jest tkanina, jakie ma właściwości oraz jak powstaje,
  • co to jest dzianina. jakie ma właściwości oraz jak powstaje,
  • czym różni się tkanina od dzianiny i jak to wpływa na ubrania.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

To nietypowe i zachwycające połączenie krawieckiego kunsztu i mistrzostwa natury powstało z nici utkanych przez samice madagaskarskich pająków zwanych prządkami. Suknia nie jest farbowana. Złoty to oryginalny kolor pajęczych nici. By je pozyskać, przez ponad 5 lat zbierano nici od miliona pająków. W tym filmie opowiemy, jak powstają popularne nici, z których tkamy ubrania. Nie będą pochodzić z pajęczyn. Materiały włókiennicze, ze względu na sposób wytwarzania, dzielimy na tkaniny i dzianiny. Tkaniny tkamy na krosnach na których rozpina się nici tak zwanej osnowy. Między nimi przeplata się nitkę albo liczne nitki tak zwanego wątku. Zwykle wątek biegnie prostopadle do osnowy. Nici się krzyżują. Prymitywne krosno wyglądało na przykład tak. Dzisiaj większość tkanin jest wytwarzana w fabrykach, na nowoczesnych zautomatyzowanych krosnach ale ręczne krosna wciąż są używane przez rzemieślników do produkcji tkanin artystycznych lub do rekonstrukcji starych wzorów. Różne tkaniny różnią się grubością gęstością przeplatania nici i rodzajem przędzy która może pochodzić z włókien roślinnych zwierzęcych lub chemicznych. Proces tworzenia przędzy jest prostszy dla włókien chemicznych. Wystarczy je odpowiednio skręcić i już. Włókna naturalne trzeba oczyścić i uporządkować w równoległe pasma. Potem uprząść, czyli skręcić pasma w przędzę. Potem kontrola jakości wybielanie lub farbowanie. Często kilka nitek skręca się razem aby uzyskać przędzę mocniejszą albo bardziej ozdobną, jak frotte. Cienka przędza o mocnym skręceniu, to nici. W najdawniejszych czasach przędzę skręcano na wrzecionie które przypominało bączka-zabawkę. Dzisiaj przędą nowoczesne maszyny ale też wykorzystują wrzeciona. Właściwości tkanin zależą od rodzaju i grubości przędzy, gęstości osnowy i wątku ale przede wszystkim od splotu, czyli sposobu przeplatania się nitek wątku i osnowy. Najbardziej popularny jest splot podstawowy płócienny. Wątek i osnowa krzyżują się prostopadle i przeplatają na przemian, nitka w nitkę. Ten splot jest wykorzystywany na przykład do tkania materiałów na pościel, obrusy, czy firany. W innych splotach nitki przeplatają się inaczej. Jeśli masz dżinsowe spodnie, to zapewne są one tkane splotem skośnym. Na takiej tkaninie, choć jest jednokolorowa widać wyraźnie ukośne prążki. Mamy już spodnie. Przydałby się sweter. Przyjrzyj się, w materiale swetra nie widać pionowych i poziomych nitek. Są za to pętelki. Oczka. To jest dzianina. Powstaje w procesie dziania czyli formowania i łączenia pętelek tworzonych zazwyczaj z jednej nitki włóczki. Włóczka to gruba nić. Można dziać na drutach albo szydełkiem. Dzianina powstaje rząd po rządku. W przemyśle odzieżowym rolę drutów czy szydełka przejęły maszyny. Wiesz już, jak powstają dwa główne typy materiałów włókienniczych. Po orzeszku poznasz, czym się różnią. Weź do ręki kurtkę. Spróbuj ją rozciągnąć. Nie poddaje się łatwo, prawda? Większość tkanin jest zwarta i mało rozciągliwa. To zaleta, gdy chodzi o pościel, czy obrus ale w przypadku odzieży tkaninę trzeba dobrze skroić i odpowiednio zszyć, by koszula czy kurtka były wygodne. A teraz weź do ręki sweter. W porównaniu z kurtką jest pewnie bardziej miękki. Można go wyciągać w różne strony, a gdy puścisz, wraca do pierwotnego kształtu. Zmięty daje się rozprostować nie pozostawiając zagnieceń. Kupując ubrania z dzianiny nie trzeba aż tak bardzo przejmować się rozmiarem. Zawsze jest szansa, że się trochę naciągną. Twoje majtki, t-shirty, dresy, legginsy najpewniej są z dzianiny. Niemal zawsze dzianinowe są też skarpetki, rajstopy i swetry. Oprócz tkanin i dzianin są jeszcze inne materiały włókiennicze. Jakie? Niektóre firany i ażurowe serwety tworzy koronka wyplatana z wielu nitek, łączonych w określonym, często ozdobnym porządku. Materiałem włókienniczym jest też włóknina wykorzystywana do ocieplania odzieży oraz filc. Z filcu robi się na przykład ciepłe kapcie, wytrzymałe torby albo eleganckie kapelusze a także maskotki i ozdoby. Czasem na oko trudno powiedzieć, czy ubranie jest z włókien sztucznych, czy naturalnych. Taką informację zawsze znajdziesz na metce wszytej z tyłu, przy dekolcie albo w bocznym szwie. Nie wiem, z czego jest twoja bluza ale te dresy są z przędzy o takim składzie. Więcej o tym, jak czytać metki opowiadamy w innym filmie. A teraz sprawdź się i powiedz, z czego zrobione są części ubrania, które masz na sobie. Twoje jeansy to...? Tak, tkanina. Dresowa bluza? Dzianina. Przeciwdeszczowa kurtka? Tkanina. Skarpetki? Oczywiście dzianina. Brawo! Podstawowe materiały włókiennicze to tkaniny i dzianiny. Powstają z przędzy, czyli długich nici powstających przez skręcenie pasma włókien w procesie przędzenia. Tkaniny powstają na krosnach w procesie tkania czyli przeplatania nitek osnowy z nitkami wątku. Dzianiny są tworzone z jednej nitki przez formowanie i łączenie oczek-pętelek. Osnowa i wątek tworzą tkaninę. Ty, żeby nie zgubić wątku zaglądaj jak najczęściej na pistacja.tv A jeszcze lepiej - zasubskrybuj nasz kanał.

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Jolanta Szewczyk

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Beata Duda, Małgorzata Załoga

Grafika podsumowania: Magdalena Adamska

Materiały: Magdalena Adamska, Jolanta Szewczyk, Iga Szabat, Sumi Dynowska, Jadwiga Stach

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Zdjęcia: Sumi Dynowska

Asysta zdjęć: Ikumi Dynowska

Montaż: Magdalena Adamska

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Cmglee (Licencja CC BY-SA 3.0)
Joselito de Guzman (Licencja CC BY-SA 3.0)
Amanda Slater (Licencja CC BY-SA 2.0 DEED)
Miguel.sanchez07 (Licencja CC BY-SA 4.0)
Petrunin World Studio (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Edal Anton Lefterov (Licencja CC BY-SA 3.0)
Yinan Chen (Domena publiczna)
Staff Museo Civico (Licencja CC BY-SA 3.0)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
sannse (Licencja CC BY-SA 3.0)
Maxim Bilovitskiy (Licencja CC BY-SA 4.0)
Stiftelsen Skansen (Licencja CC BY-SA 4.0)
Aniela Wiącek (Domena publiczna)
MatthiasKabel (Licencja CC BY-SA 3.0)
Pearson Scott Foresman (Licencja CC BY-SA 4.0)
Student News Agency (Licencja CC BY 4.0)
Frank J. Mace (Licencja CC0)
Bastianowa (Licencja CC BY-SA 2.5)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
StockSeller (Licencja Freepik)
Bastianowa (Licencja CC BY-SA 2.5)
freepik (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Quinn Comendant (Licencja CC BY-SA 2.0 DEED)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Elkagye (Licencja CC BY-SA 3.0)
Bastet78 (Licencja CC BY-SA 4.0)
Linda from Chicago, USA (Licencja CC BY 2.0)
Autor nieznany (Domena publiczna)
freepik (Licencja Freepik)
dreamicons (Licencja Freepik)
Freepik (Licencja Freepik)
Freepik (Licencja Freepik)
Freepik (Licencja Freepik)
UAM (Licencja CC BY-SA 3.0)
Freepik (Licencja Freepik)
Dani4P (Licencja CC BY-SA 3.0)
Brian Dunnette (Licencja CC BY 2.0)
fir0002 (Licencja GFDL 1.2)
Vigorini (Licencja CC BY 4.0)
Colourix (Licencja Freepik)
Lionel Allorge (Licencja CC BY-SA 3.0)
Bastianowa (Licencja CC BY-SA 2.5)
Freepik (Licencja Freepik)
Freepik (Licencja Freepik)
cottonbro studio (Licencja Pexels)
Ron Lach (Licencja Pexels)
Ron Lach (Licencja Pexels)
cottonbro studio (Licencja Pexels)
EyeEm (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Good Ware (Licencja Freepik)
iconixar (Licencja Freepik)
Freepik (Licencja Freepik)