Każdy metal można stopić, ale jeden jest cieczą nawet w temperaturze pokojowej. To rtęć, zwana niegdyś żywym srebrem. Używano jej w termometrach i barometrach ale dziś jej tam nie spotkasz bo jest niezwykle trująca. W tej lekcji opowiem Ci o metalach które możesz spotkać na co dzień. Rozejrzyj się dookoła. Na pewno zobaczysz wiele przedmiotów zrobionych z metalu. Sztućce, garnki, obudowy sprzętu AGD może meble, albo biżuteria,... Metalowe przedmioty łatwo rozpoznać zwłaszcza jeśli nie są pokryte farbą. Wszystkie mają specyficzny połysk najczęściej szarosrebrzystą barwę i wydają się być w dotyku zimniejsze niż otoczenie. To przez to, że dobrze przewodzą ciepło więc szybko odbierają je z twojej ręki. Różnią się jednak między sobą twardością sprężystością i wieloma innymi cechami których na oko nie widać. Na pewno znasz nazwy przynajmniej kilku metali: złoto, srebro, miedź, żelazo,czy ołów. Każdy ma jakieś cenne dla nas właściwości. Jedne, jak miedź, łączą dobre przewodnictwo prądu z przyzwoitą ceną. Inne, jak złoto i srebro są wyjątkowo odporne na korozję. Jeszcze inne są bardzo twarde albo przeciwnie, łatwo je kształtować. Jednak mało który metal spełnia w 100% nasze oczekiwania. Jedne są zbyt miękkie, inne i owszem twarde, ale mało elastyczne. Dlatego człowiek od tysięcy lat uczy się jak łączyć te korzystne właściwości i wzmacniać je, aby stworzyć surowce bardziej przydatne do konkretnych zastosowań. Takie mieszanki, a bardziej naukowo mieszaniny metali i innych składników, to stopy. Na co dzień rzadko można spotkać czysty metal w jakichś wyrobach. Wyjątkiem są przewody elektryczne w których znajdziemy praktycznie czystą miedź a czysty cynk jest stosowany do pokrywania innych metali warstwą ochronną. Mówimy, że są one ocynkowane. Jednak już biżuteria, którą nazywamy złotą czy srebrną, nie zawiera czystego złota i srebra. I to nie z oszczędności. Te metale są zbyt miękkie, by zrobione z nich pierścionek, czy kolczyki były wystarczająco trwałe. Większość stopów ma swoje specjalne nazwy. Weźmy stal. To w większości żelazo ale bez dodatków takich, jak węgiel, ten metal nie miałby wytrzymałości i elastyczności. Stal spotykamy niemal wszędzie. Tworzy się z niej konstrukcje budynków i mostów, garnki, sztućce, karoserie aut a także narzędzia niezbędne do produkcji innych przedmiotów. Bardzo starym stopem jest brąz. To mieszanina głównie miedzi z cyną. Już sama nazwa określa jego wygląd. Jest twardszy niż sama miedź i bardziej wytrzymały. Wykorzystujemy go do produkcji dzwonów pomników, instrumentów muzycznych czy elementów mebli. Skoro już jesteśmy przy meblach to może kojarzysz szafy z mosiężnymi gałkami albo stare, kute drzwi z mosiężną klamką? Tworzący je mosiądz, to na ogół stop miedzi i cynku. Im więcej cynku tym bardziej giętki jest stop. Popatrz na instrumenty dęte o fikuśnych kształtach. Wiele z nich jest z mosiądzu. Na koniec coś lekkiego, nie tylko w przenośni. Duraluminium. Tu główne skrzypce gra... jasne, aluminium czyli glin, ale znajdziemy też miedź mangan, czy magnez. Z duraluminium produkuje się puszki, osprzęt rowerowy, elementy konstrukcyjne samolotów. Domieszki innych metali podnoszą jego wytrzymałość i odporność na czynniki środowiskowe. Wiemy już sporo o metalach. A skąd w ogóle się biorą? Metale wydobywamy najczęściej w postaci rudy czyli skał lub minerałów zawierających je w składzie. Często jest to tylko niewielka ich część. Aby metal wydobyć, najczęściej wrzucamy rozdrobnioną rudę do specjalnych pieców. Pozbywamy się w ten sposób niechcianych skał. Wiele metali pochodzi z recyklingu. Na przykład stalowy złom przetapia się w hutach podobnie jak aluminium odzyskiwane z puszek i innych przedmiotów. Istną kopalnią złota, srebra i innych, cennych metali są nasze laptopy, tablety i smartfony. Dlatego warto oddawać je do recyklingu bo w ten sposób chronimy środowisko a sobie zapewniamy źródło metali na kolejne elektroniczne cacka. Lubisz bawić się magnesem? To pewnie wiesz, że przyczepia się on tylko do niektórych metalowych przedmiotów a inne ignoruje. Tylko żelazo i jego stopy mają właściwości magnetyczne czyli przyciągają magnesy. Takie metale nazywamy żelaznymi. Pozostałe, te ignorowane przez magnes to metale nieżelazne. Metale żelazne mają jeszcze jedną tym razem niezbyt pożądaną cechę: łatwo rdzewieją, czyli ulegają korozji zwłaszcza w kontakcie z wodą, czy wilgocią. Dlatego, jeśli chcemy przedmioty z żelaza lub jego stopów, dłużej zachować w dobrej kondycji, musimy je od wilgoci odizolować. Warstwą ochronną może być farba, lakier smar, albo cienka powłoka z innego odpornego na wodę metalu na przykład chromu. Metale są stale obecne w naszym życiu od codziennych przedmiotów po zaawansowane technologie. Mieszaniny różnych metali i innych składników nazywamy stopami. Tworzymy je, by poprawiać właściwości metali. Mają szerokie zastosowanie w przemyśle budownictwie, motoryzacji i innych dziedzinach. Najważniejsze metale oraz ich stopy pokazujemy na planszy. Oglądając nasze filmy, czy to w telefonie czy na komputerze, pomyśl ciepło o metalach dzięki którym możesz to robić. Zadbaj też o recykling wiedzy dzieląc się linkiem z koleżankami i kolegami.