Tkanki zwierzęce
Playlista:Tkanki
Ten materiał posiada napisy w języku ukraińskim
Playlista
-
Tkanki roślinne 09:49
-
Tkanki zwierzęce 08:52
Playlista
Z tego filmu dowiesz się:
- co to jest tkanka,
- jak dzielimy tkanki zwierzęce,
- jakie mają cechy i jakie funkcje pełnią tkanki: nabłonkowa, mięśniowa, łączna i nerwowa.
Podstawa programowa
Autorzy i materiały
Wiedza niezbędna do zrozumienia tematu
Aby w pełni zrozumieć materiał zawarty w tej playliście, upewnij się, że masz opanowane poniższe zagadnienia.
Udostępnianie w zewnętrznych narzędziach
Korzystając z poniższych funkcjonalności możesz dodać ten zasób do swoich narzędzi.
Kliknij w ikonkę, aby udostępnić ten zasób
Kliknij w ikonkę, aby skopiować link do tego zasobu
Transkrypcja
Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.
Rośliny prowadzą fotosyntezę. Zwierzęta zjadają rośliny. A co powiecie na zwierzęta które zjadają rośliny by móc prowadzić fotosyntezę? Tak robią ślimaki z rzędu workojęzykowców. Za młodu zjadają glony ale są przy tym bardzo wybredne. Pasują im tylko dwa gatunki woszerii. Choć zjadane glony trawią, to znajdujące się w nich chloroplasty czyli organelle które produkują jedzonko ze słońca zachowują w całości. Udaje się im utrzymywać je w dobrej kondycji w swoich tkankach praktycznie przez całe swoje życie. Dzięki temu, choć gdy mają okazję, wrzucą coś na ząb, a raczej na tarkę, to mogą w zasadzie żyć powietrzem i światłem, bo karmią je zdobyte na glonach chloroplasty. Ta lekcja będzie o tkankach, choć nie będziemy w nich szukać ukradzionych organelli. Wiele zwierząt, które żyją wokół nas składa się z wielu, często miliardów komórek. Takie organizmy przypominają dobrze zorganizowane miasta, z siecią dróg wodociągami, ciepłownią i tym podobnymi. O szczeblach organizacji ciała człowieka mówimy szczegółowo w innym naszym filmie. Tu zajmiemy się dokładniej najważniejszymi tkankami, jakie spotkasz u większości zwierząt. Ale czym w zasadzie jest tkanka? Zgodnie z definicją, tkanka to zespół komórek które pełnią w organizmie jakieś konkretne zadania. U zwierząt mamy cztery podstawowe typy tkanek: nabłonkową, mięśniową nerwową i łączną. O każdej ci opowiem, ale po orzeszku. Spójrz na swoją dłoń. Ma wyraźny kształt i określony rozmiar. Dokładnie widzisz gdzie się zaczyna i gdzie kończy. Tym, co oddziela ciało od zewnątrz czyli reszty świata, jest... skóra. Tworzy ją głównie tkanka nabłonkowa a jej zadaniem jest przede wszystkim pokrywać chronić i rozdzielać. Skóra, która chroni nas przed urazami promieniowaniem i wyschnięciem, jest dość gruba i odporna, choć na pewno zauważasz że na powiekach jest o wiele cieńsza niż na przykład na piętach. A pomyśl, że tkanka nabłonkowa jest nie tylko na zewnątrz, ale i wewnątrz. Pokrywa na przykład jelita czy wnętrze klatki piersiowej. W zależności od miejsca, nabłonek może być cienki i przepuszczalny, jak w płucach albo gruby i zwarty, jak w skórze. Może mieć dodatkowe wypustki, jak ułatwiające trawienie kosmki w jelicie, czy rzęski w nosie i oskrzelach, wyłapujące różne zanieczyszczenia i bakterie. Są nabłonki wyposażone w struktury wydzielnicze, gruczoły produkujące pot, łój mleko, ślinę, łzy, czy enzymy. Jak widzisz, tkanka nabłonkowa nie tylko chroni ciało. Pełni także funkcje wydzielnicze i pośredniczy w wymianie rozmaitych substancji, zarówno wewnątrz organizmu jak i między organizmem a światem który go otacza. Przejdźmy teraz do tkanki mięśniowej. Pewnie wyobrażasz ją sobie jako biceps triceps, czy czworogłowy uda. Oczywiście tworzy te mięśnie, ale znajdziesz ją także w zupełnie nieoczywistych miejscach. Na przykład w naczyniach krwionośnych czy w jelitach. Zdarzyło ci się może słyszeć o ruchach robaczkowych? To dzięki nim pokarm w jelitach przesuwa się od żołądka do... no, do tego drugiego końca. Tkanka mięśniowa odpowiada zresztą za wszelkie ruchy w organizmie. Nie tylko za chodzenie, czy utrzymanie ciała w jakiejś pozycji. Ruch to także pompowanie krwi przez mięsień sercowy, gęsia skórka czy wywołane skurczem naczyń blednięcie palców na zimnie Umiejętność kurczenia się zapewniają tkance mięśniowej włókna białkowe. W zależności od ich ułożenia, mięsień może wyglądać pod mikroskopem, jakby miał prążki i wtedy nazywamy go... prążkowanym. W innych przypadkach, gdy prążków brak mięsień nazywamy gładkim. Na tej podstawie tkankę mięśniową dzielimy na gładką i poprzecznie prążkowaną. Z tej ostatniej zbudowane są mięśnie nad którymi mamy władzę, czyli możemy je kurczyć wedle woli. Są silne, szybkie, ale stosunkowo szybko się męczą, czego doświadczył chyba każdy komu zdarzyło się długo kucać w niewygodnej pozycji. Jest jednak wśród prążkowanych jeden niepokorny - serce. Ten mięsień kurczy się non-stop czy tego chcemy, czy nie, i nigdy się nie męczy. Podobnie pracują niezależne od naszego widzimisię mięśnie gładkie, budujące ściany jelit czy naczyń krwionośnych. No dobrze, a skąd mięśnie wiedzą kiedy pracować, a kiedy odpocząć? Rozkazy trafiają do nich poprzez nerwy nieodzowny element kolejnej tkanki - nerwowej. Budują ją głównie komórki zwane neuronami. Są charakterystyczne. Każda przypomina gwiazdkę, ma liczne, krótkie wypustki zwane dendrytami i jedną długą zwaną neurytem albo aksonem. Dendryty odbierają sygnały z zewnątrz a neuryt wysyła je dalej. Dokąd? Różnie. Najczęściej do innej komórki nerwowej, ale czasem do narządu wykonawczego, na przykład mięśnia. Z neuronów zbudowane jest również centrum dowodzenia zwierzęcego organizmu czyli mózg i rdzeń kręgowy. Zespoły wielu neuronów podążające do tego centrum, albo wyruszające zeń do narządów wykonawczych, to nerwy. Łączą one organizm niczym sieć światłowodowych łączy internetowych. Jest jeszcze coś, co łączy organizm w całość. Chodzi o tkankę łączną. Ta tkanka łączy, scala, spaja i wiąże. Gdzie ją w organizmie znaleźć? Hm, znaleźć łatwo, ale zidentyfikować już trudniej, bo ma wiele odmian, postaci a nawet stanów skupienia. Należą do niej kości i chrząstki ale także tkanka tłuszczowa, krew i chłonka zwana też limfą. Tkanka łączna może być płynna jak krew twarda jak kość, elastyczna jak chrząstka albo gąbczasta jak tłuszcz. Mimo tego, wszystkie typy tkanki łącznej są zbudowane z określonego rodzaju komórek które wytwarzają odpowiednią substancję międzykomórkową. W zależności od typu tkanki, ta substancja może być płynna, jak w chłonce, galaretowata jak w pępowinie, mieć liczne włókna jak w chrząstkach albo być zbita i uwapniona jak w kościach. A jakie funkcje mają poszczególne odmiany tkanki łącznej? Tkanka kostna i chrzęstna nadają ciału kształt i odporność, stanowią rusztowanie dla tkanek i narządów. Tkanka tłuszczowa chroni narządy przed zimnem, wstrząsami i uszkodzeniami bo otacza je i wypełnia. Krew i chłonka transportują po całym ciele niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komórek gazy i substancje odżywcze. Pełnią więc rolę wodociągów i kanalizacji. A teraz zadanie dla Ciebie. Spróbuj dopasować poznane tkanki do odpowiednich zdjęć. Masz tak samo jak ja? Brawo! Ciała zwierząt tworzą tkanki. Wyróżniamy wśród nich tkankę nabłonkową nerwową, mięśniową i łączną. Mam nadzieję, że ten film stał się zrębem wiedzy o tkankach. Teraz bądź jak tkanka łączna. Rozprowadź tę wiedzę wśród znajomych, a zanim wprawisz w ruch inne mięśnie, zmobilizuj kilka w dłoni i kliknij łapkę w górę.
Ćwiczenia
Interaktywne ćwiczenia związane z tą wideolekcją.
Materiały dodatkowe
Inne zasoby do wykorzystania podczas zajęć z tego tematu.
_(2).jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
