Z tego filmu dowiesz się:

  • jakie jest środowisko życia oraz tryb życia pajęczaków,
  • jakie cechy morfologiczne umożliwiają pajęczakom opanowanie różnych środowisk,
  • jakie są cechy wspólne pajęczaków,
  • jakie jest znaczenie pajęczaków w przyrodzie i dla człowieka.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

wideo ekran podsumowujący napisy

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Znasz "Księgę dżungli"? To pewnie zastrzyżesz uszami na nazwę Bagheera kiplingi. Bagheera to nie tylko imię bohatera z powieści Kiplinga, ale też nazwa prawdziwego zwierzęcia. Nie jest to jednak czarna pantera, lecz pająk do tego bardzo niezwykły. W odróżnieniu od większości swoich pobratymców jest bowiem wegetarianinem. Żywi się niemal wyłącznie liśćmi akacji a roślinną dietę uzupełnia nektarem. z sieci buduje jedynie schronienie w którym opiekuje się potomstwem. Gniazdo dzieli zresztą często z wieloma innymi osobnikami swojego gatunku zaś samce organizują się w grupy i wspólnie walczą z mrówkami o pożywienie. Pajęcza komuna? Ludzie boją się pająków. Uważa się że arachnofobia,czyli strach przed pająkami, to trzecia najpopularniejsza fobia, choć we współczesnym świecie o wiele bardziej powinniśmy bać się na przykład samochodów. Statystyki nie kłamią. Szansa na śmierć od ukąszenia pająka jest mniejsza niż 1 do 50 milionów. Rocznie ginie w ten sposób mniej niż 11 osób podczas gdy w wypadkach samochodowych ponad milion. Niemal 3700 osób dziennie. Jeśli statystyki nie przemawiają ci do wyobraźni a strach nadal ma wielkie oczy spróbujmy wspólnie poznać i oswoić tę ciekawą gromadę zwierząt. Fakt, zdecydowana większość pająków to drapieżniki, ale przecież to nie wyjątek. Niemal każda grupa zwierząt ma wśród swoich przedstawicieli co najmniej kilku wyspecjalizowanych zabójców groźnych dla ludzi. Pająki są tu raczej średniakami. Spośród mniej więcej 50000 gatunków tych zwierząt, wiele wytwarza jad ale tylko około 25, czyli 1/20 procenta ma taki który mógłby nam zaszkodzić. Jad pająków wydzielany jest przez parę odnóży gębowych, zwanych szczękoczułkami umieszczonych z przodu głowotułowia. Odnóża te służą do walki, zabijania zdobyczy a także do nakłuwania jej ciała i wprowadzania do niego soków trawiennych, bo większość pajęczaków pobiera pokarm płynny i trawienie ofiary rozpoczyna jeszcze na zewnątrz ciała. Druga para odnóży gębowych - nogogłaszczki ma za zadanie chwytać i rozdrabniać ofiary. Pełni też rolę narządu dotyku. W tej części ciała poczesne miejsce zajmują jeszcze tak zwane pojedyncze oczy które zwykle występują parami najczęściej czterema. Głowotułów pajęczaków jest wyposażony w cztery pary odnóży krocznych. Po tym łatwo odróżnić je od owadów. W tylnej części ciała, odwłoku pająka po brzusznej stronie, znajduje się ujście gruczołów produkujących ciekłą, białkową substancję, która po zetknięciu z powietrzem krzepnie w postaci nici. Są to tak zwane kądziołki przędne. Ich wydzielina nie musi służyć do budowy sieci jakie znamy z pól i lasów. Pająki wykorzystują ją również do oplatania schwytanych ofiar, budowy kokonów do których składają zapłodnione jaja a nawet do... latania. Przez chwilę rzućmy okiem na bardziej egzotyczną grupę pajęczaków - skorpiony. Te stawonogi o potężnych odnóżach gębowych zamieszkują ciepłe regiony Ziemi. Na końcu odwłoka posiadają charakterystyczny kolec jadowy, dzięki któremu uśmiercają swoją ofiarę, a następnie oblewają ją sokami trawiennymi, by po rozpuszczeniu wyssać pożywne składniki. Choć nie wszystkie pajęczaki to drapieżniki te, które nimi nie są, bywają dla ludzi bardziej niebezpieczne. Weźmy kleszcze. Niby malutkie toto, że ciężko je wypatrzeć ale ich ukąszenie może być groźne dla życia są bowiem nosicielami groźnych chorób: boreliozy, kleszczowego zapalenia mózgu a u naszych czworonogów - babeszjozy. Te pasożyty zewnętrzne żyją na obrzeżach lasów liściastych i mieszanych na polach, w zaroślach i trawach. Zwykle bytują dość nisko. Do wysokości półtora metra. Aby uniknąć tych pasożytów, na łąkę czy do lasu, trzeba zakładać koszulę z długimi rękawami, długie spodnie, pełne buty i nakrycie głowy, a po powrocie do domu najlepiej wziąć prysznic i umyć włosy. Kleszcze dość długo bowiem szukają miejsca gdzie się wkłuć i w tym czasie można je po prostu z ciała spłukać. Gdy znajdziemy już wczepionego kleszcza trzeba wyciągnąć go pensetą albo specjalną łapką chwytając tuż przy skórze. Pod żadnym pozorem nie smaruj pajęczaka tłuszczem, lakierem, ani nie przypalaj go gdyż podrażniony może szybciej wstrzyknąć do rany ślinę wraz z zarazkami. Szczęśliwie nie każdy kleszcz przenosi chorobotwórcze mikroby. Mimo to miejsce ukąszenia trzeba obserwować. Pojawienie się kolistego zaczerwienienia z blednącym środkiem oraz bóle głowy gorączka i osłabienie, wymagają konsultacji lekarskiej i podania antybiotyku. Groźne dla człowieka bywają też mikroskopijne roztocza, takie jak świerzbowiec. Ten pajęczak mierzy około 0,4 mm. Wywołuje świerzb - bardzo zakaźną chorobę przenoszoną przez kontakt bezpośredni. Pod skórą może przeżyć maksymalnie 3 - 4 dni. Drąży kanaliki w naskórku, umiejscawiając się zwykle na pośladkach, w okolicy nadgarstków i na bocznych powierzchniach palców w naturalnych fałdach skóry w okolicach pępka i narządów płciowych. Głównym objawem jest silny świąd. Ofiary świerzbowca drapią się niekiedy do krwi co wywołuje dodatkowe zakażenia bakteriami. Nie chcesz się zainfekować? Nie dziel się z innymi pościelą ręcznikami, ani bielizną. Po pozbyciu się niechcianych lokatorów wszystko należy wyprać i odłożyć na co najmniej 2 tygodnie, by upewnić się że pajęczaki zginęły. Uciążliwe są też roztocza żyjące w kurzu domowym czy pościeli. Choć nie atakują nas bezpośrednio bo żywią się szczątkami organicznymi takimi, jak nasz martwy naskórek ich odchody mogą być przyczyną alergii. Czy wiesz, co to jest babie lato? Wspominaliśmy o tym w naszym filmie. U niektórych pajęczaków młode osobniki wytwarzają długą cienką nić i zawieszone na niej niczym Sindbad na latającym dywanie unoszą się w powietrzu i przemieszczają z wiatrem na odległość nawet kilkuset km. Pajęczaki należą do stawonogów. Żyją głównie na lądzie. Ich ciało składa się z głowotułowia mieszczącego oczy, narządy gębowe i wyposażonego w cztery pary odnóży krocznych oraz odwłoka, w którym znajdują się trzewia. Wśród pajęczaków spotykamy drapieżniki pasożyty i saprofity, a ich przedstawiciele to pająki, roztocza, kleszcze czy świerzbowce. Mam nadzieję, że nasz film przekonał Cię że pająki i ich krewni to arcyciekawa grupa zwierząt. Nie daj się arachnofobii i daj pajęczakom łapkę w górę, bo warto.

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Angelika Apanowicz

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Angelika Apanowicz

Grafika podsumowania: Anna Bednarek

Materiały: Maria Sadkowska, Anna Bednarek

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Napisy: Małgorzata Załoga, Раїса Скорик

Montaż: Anna Bednarek

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

freepik (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
brgfx (Licencja Freepik)
brgfx (Licencja Freepik)
Oleh Shtohryn (Licencja Pexels)
Pixabay (Licencja Pexels)
CityXcape (Licencja Pexels)
dianakuehn30010 (Licencja Pixabay)
Pavel Danilyuk (Licencja Pexels)
David Bartus (Licencja Pexels)
Deeana Arts (Licencja Pexels)
pictavia (Licencja Pixabay)
Edward Jenner (Licencja Pexels)
Mikhail Nilov (Licencja Pexels)
Skyler Ewing (Licencja Pexels)
Maksim Romashkin (Licencja Pexels)
TrvlRiyad (CC BY 3.0)
Free HD videos - no copyright (CC BY 3.0)
Free HD videos - no copyright (CC BY 3.0)
Wayne Maddison (CC BY 3.0)
Maximilian Paradiz (CC BY 2.0)
Maximilian Paradiz (CC BY 2.0)
Vanessa Loring (Licencja Pexels)
zuditaka (CC BY 3.0)
Epic Relaxation World (CC BY 3.0)
Regina Hart (CC BY 2.0)
Regina Hart (CC BY 2.0)
Matthias Groeneveld (Licencja Pexels)
Artur Vander PiloT (Licencja Pexels)
siebeckdotcom (Licencja Pixabay)
Caesar Oleksy (Licencja Pexels)
RODNAE Productions (Licencja Pexels)
TRAPHITHO (Licencja Pixabay)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
MART PRODUCTION (Licencja Pexels)
Mikes-Photography (Licencja Pixabay)
Zlatin Georgiev (Licencja Pexels)
Shreyas Shah (CC BY 3.0)
Frank Starmer (CC BY 3.0)
Pristurus (CC BY-SA 3.0)
Hem Mahato (CC BY 3.0)
Lorena Figueredo (CC BY 3.0)
Michael Herren (Licencja Pexels)
Tarantula Collective (CC BY 3.0)
zuditaka (CC BY 3.0)
zuditaka (CC BY 3.0)
Kaldari (CC0)
platycryptus (CC BY 2.0)
ing. David Rimeš (Domena publiczna)
Macro Shots (CC BY 3.0)
Creative Commons Media (CC BY 3.0)
Creative Commons Media (CC BY 3.0)
Pests and Natural Enemies (CC BY 3.0)
Pests and Natural Enemies (CC BY 3.0)
Andreas Kay (CC BY 3.0)
Pristurus (CC BY-SA 3.0)
Frank Starmer (CC BY 3.0)
Katja Schulz (CC BY 2.0)
Yogendra Joshi (CC BY 2.0)
Gido (CC BY 2.0)
James Petts (CC BY-SA 2.0)
Macro Shots (CC BY 3.0)
Frank Starmer (CC BY 3.0)
Olei (CC BY-SA 3.0)
Jason7825 (CC BY-SA 4.0)
OrangeLadyM (CC BY 3.0)
TRAPHITHO (Licencja Pixabay)
NamelessRoom (CC BY 3.0)
TRAPHITHO (Licencja Pixabay)
AlphanumericSkeptic (CC BY 3.0)
Katja Schulz (CC BY 2.0)
pbvfootage (CC BY 3.0)
NON COPYRIGHT VIDEOS (CC BY 3.0)
BBR WILD (CC BY 3.0)
homie00001 (CC BY-SA 2.0)
Chris Parker (CC BY-ND 2.0)
Edward's Bugs (CC BY 3.0)
Mark oo (CC BY 3.0)
Mountain Top News (CC BY 3.0)
Philippe Garcelon (CC BY 2.0)
AJC1 (CC BY-SA 2.0)
cottonbro (Licencja Pexels)
Rudimaes (Licencja Pixabay)
Kelly (Licencja Pexels)
thuanvo (Licencja Pixabay)
Kelly (Licencja Pexels)
Royalty Free Stock Videos (CC BY 3.0)
Yaroslav Shuraev (Licencja Pexels)
Sephelonor (Licencja Pixabay)
cottonbro (Licencja Pexels)
Akif Ok (Licencja Pexels)
Kelly (Licencja Pexels)
Natural Charisma (CC BY 3.0)
Marco Verch Professional Photographer (CC BY 2.0)
Ted and Jen (CC BY 2.0)
Evanherk at Dutch Wikipedia (CC BY-SA 3.0)
Remove Ticks (CC BY 3.0)
Monstera (Licencja Pexels)
Dunpharlain (CC BY-SA 4.0)
Erik Karits (Licencja Unsplash)
olia danilevich (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
Doc. RNDr. Josef Reischig, CSc. (CC BY-SA 3.0)
laboratorio diagnostica ancona IZSUM (CC BY 2.0)
Paul Pomes (CC BY 3.0)
Arthur Goldstein (CC BY-SA 4.0)
Gzzz (CC BY-SA 4.0)
Grook Da Oger (CC BY-SA 3.0)
Sven Teschke (CC BY-SA 3.0)
K-State Research and Extension (CC BY 2.0)
Stefano Bolognini (CC BY 3.0)
Towfiqu barbhuiya (Licencja Pexels)
Kindel Media (Licencja Pexels)
Tima Miroshnichenko (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
Pavel Danilyuk (Licencja Pexels)
Diva Plavalaguna (Licencja Pexels)
Polina Tankilevitch (Licencja Pexels)
Tima Miroshnichenko (Licencja Pexels)
Ron Lach (Licencja Pexels)
Gilles San Martin (CC BY-SA 2.0)
Anastasia Shuraeva (Licencja Pexels)
James Cheney (Licencja Pexels)
Dan Cristian Pădureț (Licencja Pexels)
cottonbro (Licencja Pexels)
Emilioamador16 (Licencja Pixabay)
sachinsingh40381 (Licencja Pixabay)
TRAPHITHO (Licencja Pixabay)
TRAPHITHO (Licencja Pixabay)
Graham Winterflood (CC BY-SA 2.0)
Tobias Wrzal (CC0 1.0)
Stephen Michael Barnett (CC BY 2.0)

Licencja:

Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej

cc-by-nc-sa.svg