Z tego filmu dowiesz się:

  • czym jest i gdzie leży pas nizin środkowopolskich,
  • jak wygląda krajobraz Niziny Mazowieckiej,
  • dlaczego w tym regionie rozwinęło się rolnictwo i sadownictwo,
  • na czym polega wyjątkowość Puszczy Kampinoskiej.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Zazwyczaj dopływy są krótsze niż rzeka, do której wpadają ale w przypadku Narwi jest odwrotnie. Jej lewobrzeżny dopływ, Bug, jest czwartą co do długości rzeką w Polsce, a Narew dopiero piątą i jest krótsza o blisko 300 km. W tej lekcji opowiem Ci o Nizinie Mazowieckiej i o rzekach, które przez nią płyną. Bohaterką tego filmu jest Nizina Mazowiecka. Jedna z największych polskich nizin położona w środkowej części kraju. Wiele tysięcy lat temu teren dzisiejszej Polski pokryty był lądolodem. To on przyczynił się do powstania pasa pojezierzy, ale po części też pasa Nizin Środkowopolskich, o którym dziś Ci opowiem. Wspomniany lądolód, z terenu nizin ustąpił wcześniej niż z pojezierzy o których opowiem Ci w innym filmie. To dlatego w tutejszym krajobrazie nie zauważymy tak charakterystycznych form terenu, jak na pojezierzach. Wpływ lądolodu zdążył się tutaj w dużej mierze zatrzeć. Przez wieki woda, wiatr i mróz sprawiły że wzniesienia starły się, a jeziora częściowo zostały zasypane lub zarosły. W tutejszym krajobrazie dominują rozległe równiny. Dawniej były w dużym stopniu porośnięte lasami, jednak z czasem lasy wycięto a ze względu na korzystne ukształtowanie powierzchni, tereny zostały zagospodarowane rolniczo. Na rzeźbę terenu Niziny Mazowieckiej składają się także pofalowane wzniesienia tak zwane wysoczyzny porozdzielane szerokimi dolinami rzek: Wisły oraz jej dopływów, między innymi Pilicy i Narwi, której dopływem jest Bug. Rzeki Niziny Mazowieckiej płyną po płaskich terenach, więc dość wolno, tworząc zakola. Kręte koryta rzeczne są cechą charakterystyczną tej krainy. Na tutejszych rzekach znajdują się stworzone przez człowieka jeziora: Włocławskie i Zegrzyńskie. To pierwsze powstało na Wiśle a drugie - na Narwi. To jeziora sztuczne, czyli antropogeniczne. Nazywamy je też zbiornikami retencyjnymi ponieważ pełnią między innymi funkcję retencyjną, czyli magazynują nadmiar wody. To jeden ze sposobów zapobiegania powodziom w okresach wzmożonych opadów. Zmagazynowaną wodę można wykorzystać w okresach suszy. Jezioro Zegrzyńskie stanowi też źródło wody pitnej dla okolic Warszawy. Oba zbiorniki są również ważnymi dla lokalnych społeczności miejscami rekreacji i wypoczynku. Z racji dużych, płaskich terenów ale i słabych gleb, Nizina Mazowiecka to głównie kraina żyta i ziemniaków które nie mają tak dużych wymagań glebowych. Duża część gruntów wykorzystywana jest pod pastwiska. Miasto Grójec i jego okolice słyną z sadownictwa, przede wszystkim z wielkoskalowej uprawy jabłek. Jabłka grójeckie są pyszne, soczyste i słodkie. Uprawia się tam też inne owoce: gruszki, śliwki, wiśnie i czereśnie. Blisko sadów powstały chłodnie i przetwórnie. Nieduża odległość pozwala na szybkie dowiezienie świeżych owoców. Produkuje się z nich soki i przeciery. W południowej części Niziny Mazowieckiej wydobywa się węgiel brunatny. Zalega on tutaj dość płytko pod powierzchnią ziemi. Żeby go wydobyć, kopie się olbrzymie dziury w ziemi, zupełnie jakbyście byli w ogromnej piaskownicy. Takiej kopalnie nazywamy odkrywkowymi. Mocno zmieniają one krajobraz. Jedna z największych w Europie kopalnia węgla brunatnego tego typu znajduje się w okolicach Bełchatowa. To jedyny w Polsce obiekt stworzony przez człowieka, który widać aż z kosmosu. W centralnej części Niziny Mazowieckiej leży największe polskie miasto i stolica kraju - Warszawa. Jej wielkomiejski krajobraz omówimy w innym filmie tej playlisty. Niedaleko Warszawy leży Kampinoski Park Narodowy. Największą jego część zajmuje Puszcza Kampinoska - obszar cenny przyrodniczo i z tego powodu objęty międzynarodową ochroną. Te suche i ubogie tereny porastają bory złożone głównie z sosen. Znajdziesz tu też unikatowe wydmy śródlądowe. Teren parku porastają też dęby i liczne gatunki brzóz. Między innymi brzoza brodawkowata i rzadko występująca jej odmiana - brzoza czarna. Wzdłuż koryta Wisły występują podmokłe tereny bagienne które upodobały sobie olchy i topole. Symbolem Kampinoskiego Parku Narodowego jest zamieszkujący te tereny łoś. Możesz tam spotkać także rysie, borsuki, jenoty z ptaków m.in. żurawie i bociany czarne a z pomniejszych zwierząt gniewosze plamiste czy ropuchy paskówki. W położonej niedaleko parku Żelazowej Woli znajduje się zabytkowy dworek w którym urodził się Fryderyk Chopin światowej sławy polski kompozytor. Obecnie mieści się tu poświęcone mu muzeum a w sezonie co weekend można posłuchać koncertów chopinowskich. Na szczególną uwagę zasługują położone w północno-wschodniej części Niziny Mazowieckiej, Kurpie. Mieszkańców tych terenów, również zwanych Kurpiami, wyróżnia folklor, czyli kultura ludowa typowa dla danego obszaru. Kurpiowskie wycinanki i hafty są znane nie tylko w kraju, ale i poza jego granicami. Kurpiowskie chaty mają charakterystyczne zdobienia, a tutejsze palmy wielkanocne co roku biorą udział w konkursie na najpiękniejszą i najwyższą. Popularne Jest tutaj także Miodobranie Kurpiowskie - święto miodu i reklama kultury kurpiowskiej. W krajobrazie Niziny Mazowieckiej dominują rozległe równiny, na których prowadzi się różnorodną działalność rolniczą w tym sadownictwo. W południowej części regionu leży jedna z największych w Europie odkrywkowa kopalnia węgla brunatnego "Bełchatów". Najcenniejsze przyrodniczo obszary Niziny Mazowieckiej objęto ochroną. Przykładem jest Kampinoski Park Narodowy. Rzeki Niziny Mazowieckiej płyną zakolami ale ty prostą drogą podążaj na pistacja.tv Do źródła wiedzy.

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Jakub Buras

Lektor: Dobrawa Szlachcikowska

Konsultacja: Marta Grochowska-Piróg, Małgorzata Załoga

Grafika podsumowania: Anna Bednarek

Materiały: Jakub Buras, Anna Bednarek

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Zdjęcia: Jakub Buras

Montaż: Jakub Buras, Anna Bednarek

Opracowanie dźwięku: Dawid Mateja

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Fczarnowski (Licencja CC BY-SA 4.0)
Natalia Lenda (Licencja CC BY-SA 4.0)
katemangostar (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Mapy Google (Licencja Google Maps)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
freepik (Licencja Freepik)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
I, Hiuppo (Licencja CC BY 2.5)
BlackBoxGuild (Licencja Freepik)
Ejdzej (Licencja CC BY-SA 3.0)
Adam Chętnik (Domena publiczna)
Freepik (Licencja Flaticon)
Freepik (Licencja Flaticon)
Glysiak (Licencja GNU Free Documentation)
MOs810 (Licencja CC BY 4.0)
Kampinoski Park Narodowy (Licencja CC BY 4.0)
Wojsyl (Licencja GNU Free Documentation)
Donna Dewhurst (Domena publiczna)
Louis-Auguste Bisson (Domena publiczna)
Tomasz Mierzejek (Licencja CC BY 4.0)
Daniel Gołaś (Licencja CC BY 4.0)
Karolina.zukowska10 (Licencja CC BY 4.0)
Mrksmlk (Licencja CC BY 3.0)
Jolanta Dyr (Licencja CC BY 3.0)
Maria Weronika Kmoch (Licencja CC BY 4.0)
Tomasz Mierzejek (Licencja CC BY 4.0)
Yarek shalom (Licencja GNU Free Documentation)
Hubert Śmietanka (Licencja CC BY 2.5)
Marcin Sochacki (Licencja GNU Free Documentation)
Radosław Botev (Domena publiczna)
Dontworry (Licencja CC BY 3.0)
Tocekas (Licencja GNU Free Documentation)
Glysiak (Licencja GNU Free Documentation)
Scott Bauer, USDA ARS (Domena publiczna)
4028mdk09 (Licencja CC BY 3.0)
Ronnie Macdonald (Licencja CC BY 2.0)
Flunse / Patrick Geltinger (Licencja GNU Free Documentation)
SKopp (Licencja CC BY 3.0)
Szymon Nitka (Licencja CC BY 2.0)
Szymon Nitka (Licencja CC BY 2.0)
Prissantenbär (Licencja CC BY 3.0)
Edal Anton Lefterov (Licencja CC BY 3.0)
Apocalyptiq (Licencja GNU Free Documentation)
MaKa~commonswiki (Licencja GNU Free Documentation)
Phil MacDonald (Licencja CC BY 4.0)
Gucio10 (Licencja CC BY 4.0)
Narek75 (Licencja CC BY 4.0)
Jerzy Opioła (Licencja GNU Free Documentation)
Hubert Śmietanka (Licencja CC BY 2.5)
Holger Uwe Schmitt (Licencja CC BY 4.0)
ShootGun180 (Licencja CC BY 3.0)
Charlie Marshall (Licencja CC BY 2.0)
Andreas Weith (Licencja CC BY 4.0)
Charles J. Sharp (Licencja CC BY 4.0)
Ryzhkov Sergey (Licencja CC BY 4.0)
Kenyanbirder (Licencja CC BY 4.0)
Lukasz Lukasik (Licencja GNU Free Documentation)
Christian Fischer (Licencja CC BY 3.0)
Lennart Hudel (Licencja CC BY 4.0)
Hiuppo (Licencja GNU Free Documentation)

Anonimowa ankieta

Ankieta

Odpowiedz na 3 pytania i pomóż nam dowiedzieć się, kim są nasi użytkownicy