Z tego filmu dowiesz się:

  • skąd się wziął rower i jaka jest jego historia,
  • jak nazywali się przodkowie roweru,
  • jak zmieniał się wygląd i wyposażenie roweru na przestrzeni lat,
  • jakimi nazwami określa się rowery w zależności od ich konstrukcji.

Podstawa programowa

Pobieranie materiałów

Licencja: cc-by-nc-sa.svg

Poniższe materiały są udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowej (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/deed.pl). Możesz je wykorzystywać wyłącznie jako całość, bez rozdzielania ich na indywidualne elementy składowe. Zabronione jest wycinanie, pobieranie, modyfikowanie, edytowanie i zmienianie elementów składowych (np. grafik, tekstów, dźwięków, logotypów). Licencja CC BY-NC-SA 4.0 nie obejmuje wykorzystywania elementów składowych w utworach pochodnych. Jeśli chcesz wykorzystać ten materiał w swoim niekomercyjnym projekcie, nie zapomnij wymienić jego autorów: Pi-stacja / Katalyst Education.

Transkrypcja

Kliknij na zdanie, aby przewinąć wideo do tego miejsca.

Czy wiesz, kiedy wymyślono rowery elektryczne? Może nie uwierzysz, ale jeszcze w XIX wieku. Stworzony w 1895 r. w Stanach Zjednoczonych jednoślad nie różnił się zbytnio od rowerów spotykanych i dziś. Miał silnik w tylnym kole i baterię zamocowaną do ramy. Dwa lata później, czyli w 1897 roku opatentowano e-rower z silnikiem na dolnym wsporniku, czyli tam, gdzie są pedały. To ułatwiało, i do dziś ułatwia, drobne naprawy takie, jak na przykład wymiana dętki. Szybki rozwój motoryzacji sprawił jednak że elektryczne rowery utknęły w prototypowniach albo na deskach kreślarskich. Musiały czekać na swoje 5 minut aż do tego stulecia. Pradziadkiem współczesnego roweru była konstrukcja podobna trochę do rowerków biegowych, na jakich dziś buszują dwu-, trzylatki. Jej ojcem był niemiecki baron, Karl von Drais który swój wynalazek nazwał chyba zgadniesz, dlaczego, drezyną - draisine. Drezyna miała dwa koła połączone listwą na której można było siedzieć i coś w rodzaju kierownicy, ale uwaga nie pozwalała ona na skręcanie czyli kierowanie pojazdem. Można było jechać tylko na wprost. Potrzeba było pół wieku, żeby wymyślić lepszy napęd - pedały i dodać sterowanie w kierownicy, czyli pozwolić na skręcanie. Jednoślad z pedałami napędzającymi bezpośrednio przednie koło nosił miano welocypedu. Z braku lepszego pomysłu na zwiększenie prędkości machiny, konstruktorzy zaczęli zwiększać w nim obwód przedniego koła tego od pedałów. Rower o wielgachnym przednim kole nazwano bicyklem. Takie koło mogło mieć nawet 2 m średnicy! Ograniczeniem była w zasadzie tylko długość nóg rowerzysty. Trudno było opanować jazdę bicyklem bo rowerzysta siedział bardzo daleko od ziemi a sam pojazd był dość chybotliwy. Zarówno welocyped, jak i bicykl, miały już koła z elastycznymi szprychami i oponami z lanej gumy, bez dętek. Prawdziwym przodkiem współczesnego roweru był jednak produkt z końca XIX wieku. Posiadał dwa koła równej wielkości pozwalające kierującemu na dotykanie stopami ziemi, skrętną kierownicę, pedały łańcuch przenoszący napęd na tylne koło w miarę wygodne siodełko i szprychowe koła z dmuchanymi oponami które tłumiły wstrząsy w trakcie jazdy. Wynalazek wdrożono dopiero w 1888. roku. Jednym z pierwszych modeli tego typu był... Rover. Pewnie dlatego, nie tylko w naszym kraju współczesne jednoślady nazywane są rowerami. Potem już poszło szybko. Łożyska kulkowe, łańcuchy, przerzutki i... hamulce. Tak, tak, rowery dość długo były pozbawione tej wydawałoby się nieodzownej części. Hamowano po prostu stopami. Kierujący bicyklami mogli hamować pedałami pamiętasz? - były na sztywno przytwierdzone do osi koła - albo stając stopą na tylnym kole co wymagało niemałych umiejętności akrobatycznych. Można powiedzieć, że już na początku XX wieku rowery zyskały wszystkie elementy jakie widzimy w nich dziś. Nawet elektryczny napęd. Ale o współczesnych jednośladach - po orzeszku. Rower, trochę jak koń, jaki jest, każdy widzi. Dwa koła, rama, kierownica, siodełko i pedały. Te elementy znajdziesz właściwie w każdym współczesnym jednośladzie, ale już ich układ bywa bardzo różny, podobnie jak rozmaite udogodnienia i modyfikacje. Wystarczy spojrzeć na współczesne siodełka kierownice, widelce z amortyzacją wstrząsów. Czasami rower zyskuje dodatkowe koło stając się tricyklem. Koło może przy tym pojawić się z przodu, albo z tyłu. Czasem wydłuża mu się rama. Z różnych powodów. Albo żeby pomieścić dodatkowego kolarza wtedy mamy tandem albo jakieś duże pakunki wtedy dostajemy rower typu cargo. Bywają rowery składane, poziome albo wręcz cyrkowe. O elektrycznych wspominaliśmy na samym początku filmu. Można powiedzieć, że w dzisiejszym świecie każdy znajdzie rower dla siebie. Na przestrzeni lat wygląd roweru ulegał zmianie, ale można przyjąć że od zawsze był to pojazd wprawiany w ruch głównie siłą mięśni. Choć wynalazek liczy ponad 150 lat wciąż powstają nowe, lepsze rozwiązania które sprawiają, że jazda rowerem jest coraz bardziej bezpieczna i komfortowa. Udało Ci się dojechać do końca filmu? To teraz wciśnij... nie, nie hamulec tylko przycisk "Zasubskrybuj" i odwiedź nas ponownie na pistacja.tv

Lista wszystkich autorów

Scenariusz: Małgorzata Załoga

Lektor: Beata Duda

Konsultacja: Beata Duda, Jolanta Szewczyk

Grafika podsumowania: Anna Bednarek

Materiały: Anna Bednarek

Kontrola jakości: Małgorzata Załoga

Zdjęcia: Anna Bednarek, Beata Duda

Montaż: Anna Bednarek

Animacja: Anna Bednarek

Opracowanie dźwięku: Aleksander Margasiński

Produkcja:

Katalyst Education

Lista materiałów wykorzystanych w filmie:

Pierre Lallement (Domena publiczna)
Pavel Danilyuk (Licencja Pexels)
xat-ch (Licencja Pixabay)
Yan Krukau (Licencja Pexels)
H. W. Libbet (domena publiczna US)
Max Rahubovskiy (Licencja Pexels)
RDNE Stock project (Licencja Pexels)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Gun Powder Ma (Licencja CC BY-SA 3.0)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Autor nieznany (Domena publiczna)
Karl Drais (Domena publiczna)
NoRud (Licencja CC BY-SA 4.0)
Bicycleworld (Licencja Wolnej Dokumentacji GNU)
viresh studio (Licencja Pexels)
Pavel Danilyuk (Licencja Pexels)
Pavel Danilyuk (Licencja Pexels)
MilanWulf (Licencja Pixabay)
W. Bulach (Licencja CC BY-SA 4.0)
Vxvx (Domena publiczna)
Agnieszka Kwiecień (Nova) (Licencja CC BY-SA 3.0)
Agnieszka Kwiecień (Nova) (Licencja Wolnej Dokumentacji GNU)
gdakaska (Licencja Pixabay)
ŠJů (Licencja CC BY-SA 3.0)
ŠJů (Licencja CC BY-SA 3.0)
ŠJů (Licencja CC BY-SA 3.0)
tommyvideo (Licencja Pixabay)
Karolina Grabowska (Licencja Pexels)
Leandro Boogalu (Licencja Pexels)
Progress Manufacturing Company (Domena publiczna)
Freepik (Licencja Flaticon)
Asp. (Licencja CC BY-SA 3.0)
Ralf Roletschek (Licencja Wolnej Dokumentacji GNU)
Atul Saini (Licencja Pexels)
Karolina Grabowska (Licencja Pexels)
Kampus Production (Licencja Pexels)
Vimeo (Licencja Pexels)
Markus Spiske (Licencja Pexels)
Gotta Be Worth It (Licencja Pexels)
Milada Vigerova (Licencja Pexels)
KIMDAEJEUNG (Licencja Pixabay)
Janaina Munhoz (Licencja Pexels)
Life Of Pix (Licencja Pexels)
KapturE_prod (Licencja Pixabay)
Ketut Subiyanto (Licencja Pexels)
Chris 73 (Domena publiczna)
Autor nieznany (Domena publiczna)
cottonbro studio (Licencja Pexels)
Pavel Danilyuk (Licencja Pexels)
Yan Krukau (Licencja Pexels)
Ron Lach (Licencja Pexels)
Keithonearth (Licencja Wolnej Dokumentacji GNU)
Rado bladteth Rzeznicki (Domena publiczna)
Ralf Roletschek (Licencja Wolnej Dokumentacji GNU)
PlusMinus (Licencja CC BY-SA 3.0)
Pressmaster (Licencja Pexels)
PNW Production (Licencja Pexels)
khanhhoangminh (Licencja Pexels)
khanhhoangminh (Licencja Pexels)
AndrewDressel (Licencja CC BY-SA 3.0)
Ilya (Licencja CC BY 2.0)
Owen Richard (Licencja CC BY-SA 2.0)
wOw Buddy (Licencja CC BY 3.0)
Darren Phillips (Licencja CC BY 3.0)
studiogstock (Licencja Freepik)
Autor nieznany (Domena publiczna)

Anonimowa ankieta

Ankieta

Odpowiedz na 3 pytania i pomóż nam dowiedzieć się, kim są nasi użytkownicy